ACTH Nedir? Yüksekliği Ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

ACTH Kısaca

Yaşam editörleri tarafından hazırlanan hastalık kartlari ilgili hastalığa ait en çok merak edilen sorulara kısaca yanıt verir.

Dikkat
Normal

ACTH Nedir?

ACTH bir hormondur. Temel görevi, böbrek üstü bezlerinden salgılanan stres hormonunun (kortizol) üretilmesini sağlamaktır.

Endişelenmeli miyim?

ACTH yüksekliği veya düşüklüğü hipofiz bezindeki veya böbrek üstü bezlerindeki sorunlardan kaynaklanabilir.

Hangi Doktora/Bölüme Gidilir?

ACTH yüksekliği veya düşüklüğü durumlarında Endokrinoloji Ve Metabolizma Hastalıkları bölümüne gidilir.

ACTH’nin Önemli Görevleri

Tansiyonu düzenler. Kalp ve damarların fonksiyonlarını dengeler.
Vücudun protein, karbonhidrat ve yağ metabolizmasını düzenler.
Kan şekerinin yükselmesini sağlar.
Vücudun stres tepkilerini düzenler.
Bağışıklık sistemini kontrol altında tutar. Vücudun iltihap oluşturan tepkilerini azaltır.
Adrenalin ve noradrenalin hormonlarının da üretilmesini teşvik ederek vücudu ani stresli durumlara karşı hazırlar.

ACTH’ın Normal Değer Aralığı Nedir?

Gündüz saatlerinde ölçülen ACTH’ın normal değer aralıkları aşağıdaki gibidir:

Yetişkin kadınlarda: 5-27 pg/mL veya 1.11 – 6 pmol/L
Yetişkin erkeklerde: 7-50 pg/mL veya 1.55 – 11.1 pmol/L
Ergenlik öncesinde: 7-28 pg/mL veya 1.55 – 6.2 pmol/L
Ergenlik sonrasında: 2-49 pg/mL veya 0.44 – 10.78 pmol/L

Bu değerler gün içinde gittikçe azalır. Hamile kadınlarda ACTH seviyesinin bir miktar yüksek olması normaldir.

ACTH Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

ACTH yüksekliği, vücutta kontrolsüz bir ACTH üretimi olduğu anlamına gelebilir. Bu durum ACTH üreten bir tümörden kaynaklanabilir. ACTH yüksekliği, böbreküstü bezlerinin ACTH hormonuna yanıt verememesinden de kaynaklanabilir. Bu durumda hipofiz bezi, yanıt alana kadar ACTH üretmeğe devam edeceği için ACTH yüksekliği ortaya çıkabilir.

Aşağıdaki iki hastalıkta da ACTH yüksekliği oluşabilir:

1) Cushing Hastalığı

Kortizol fazlalığı hastalığıdır. Aşağıdaki nedenlerle ortaya çıkabilir:

Uzun süre steroid ilaç veya kimyasal kullanmak (çoğu vakanın nedenidir)
Hipofiz bezi tümörü (nadiren)
Böbreküstü bezi tümörü veya akciğer tümörü (çok nadiren)

2) Addison Hastalığı

Böbreküstü bezi yetmezliğidir. Aşağıdaki nedenler bu bezlerde hasara yol açarak ACTH yüksekliğine neden olabilir:

Bağışıklık sisteminin hatalı hareket ederek sağlıklı vücut hücrelerine saldırması
Genetik faktörler (ailesinde vitiligo, tip 1 şeker hastalığı veya tiroid hormonu azlığı-hipotiroidi olan kişilerde daha sık görülür)
Tüberküloz
Ağır kan kaybı
Mantar iltihapları
Amiloidoz
Böbreküstü bezlerinin birinin veya her ikisinin alınması
ALD
Cushing hastalığının tedavisinde kullanılan bazı yöntemler
Kanser
AIDS

ACTH Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

ACTH düşüklüğü, ACTH’ın salgılandığı yer olan hipofiz bezinde fonksiyon kaybı yaşandığı anlamına gelebilir. Böbreküstü bezindeki bir tümör kontrolsüz olarak kortizol hormonu salgılarsa da ACTH düşüklüğü yaşanabilir. Çünkü bu durumda hipofiz bezi ACTH üreterek böbreküstü bezlerini uyarmaya gerek duymaz.

1) Hipopitüitarizm (Hipofiz Bezi Yetmezliği)

Hipofiz salgılarının yetersizliğidir. Aşağıdaki nedenlerle ortaya çıkarak ACTH düşüklüğüne yol açabilir:

Araba kazası, beyin ameliyatları veya beyin iltihapları gibi nedenlerle hipofiz bezinin hasar görmesi
Beyin tümörü, hipofiz bezi veya hipotalamus tümörleri
Sarkoidoz (bir tür kronik akciğer hastalığı)
Hemokromatoz (demir fazlalığı)
Histiositoz X hastalığı
Felç
Tüberküloz
Doğum esnasında aşırı kan kaybı
Radyasyon tedavileri

2) Böbreküstü Bezi Tümörü

Böbreküstü bezlerinde ortaya çıkarak kortizol salgılayan tümörler de ACTH düşüklüğüne neden olabilir.