1963 yılında bir suikast sonucu öldürülen eski Amerika Birleşik Devletler Başkanı John F. Kennedy Addison hastalığına sahipti.
Addison Hastalığı Nedir?
Addison hastalığı böbrek üstü kabuğunun hasar görmesiyle ve böbrek üstü bezlerinin kortizol ve aldosteron adlı steroid hormonlarını yeteri kadar üretememesi sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır.
Kortizol ve Aldosteron Düşüklüğü
Kortizol vücudun stresli durumlara karşı reaksiyonlarını düzenler. Ayrıca vücudun karbonhidrat, protein ve yağ kullanımını düzenler ve kan basıncının, kardiyovasküler fonksiyonların devamına yardımcı olur ve enflamasyonları (iltihapları) kontrol eder. Aldosteron ise vücutta sodyum ve potasyum minerallerinin düzenlenmesine yardımcı olur, böbreklere tuz ve su dengesinin sağlanmasında yardımcı olur ve kan hacminin ve kan basıncının kontrolüne yardımcı olur. Aldosteron hormonu eksikliğinde böbrekler su ve tuz dengesini sağlayamaz ve kan basıncı düşer.
Addison hastalığı her 100.000 kişide 1 görülen nadir bir hastalıktır ve her yaştaki erkek ve kadınlarda görülebilir. Addison hastası olan insanlar ilaçlarını aldığı sürece normal yaşamlarına devam edebilirler.
Addison Hastalığının Nedenleri
Addison hastalığının iki tür çeşidi vardır: birincil böbrek üstü bezi yetmezliği ve ikincil böbrek üstü bezi yetmezliği. Hatasız ve eksiksiz tedavi için doktorunuz hangi tür hastalığa sahip olduğunu tespit eder.
Birincil Böbrek Üstü Bezi Yetmezliğinin Nedenleri
Addison hastalığı çoğu zaman bağışıklık sisteminin böbrek üstü bezlerine saldırmasıyla ortaya çıkar. Bu nedenle bu bir otoimmun hastalığıdır. Bir otoimmun hastalığında vücudun bağışıklık sistemi bir organ ya da bölgesini bir virüs, bakteri ya da dış saldırganla karıştırır.
Diğer Öncül Nedenler
- Glukortikoidlerin uzun süreler boyunca vücuda alınımı
- Vücuttaki enfeksiyonlar Addison hastalığına neden olabilir. Mantar enfeksiyonları da hastalığa katkıda bulunabilir.
- Kanser ve tümörlerin kontrolsüz büyümesi
- Pıhtılaşmayı kontrol etmek için kullanılan kan sulandrıcılar zamanla böbrek üstü bezlerini etkileyebilir.
İkincil Böbrek Üstü Bezi Yetmezliğinin Nedenleri
- İkincil böbrek üstü bezi yetmezliği böbrek üstü bezleri adrenokortikotropik hormonu (ACTH) üretemediği durumda ortaya çıkar. ACTH böbrek üstü bezlerine ne zaman hormon salgılayacağına dair sinyal gönderir.
- İkincil böbrek üstü bezi yetmezliği doktor tavsiyesiyle kullanılması gereken kortikosteroid ilaçların kullanılmaması durumunda da görülebilir.
Ayrıca kanser hastaları ve tüberküloz hastalarının da Addison Hastalığına yakalanma riski vardır.
Addison Hastalığının Belirtileri
- kronik yorgunluk ve kaslarda zayıflık
- deri pigmentleşmesinde artış (deri daha koyu hale gelir)
- kilo kaybı, iştah azalması ve sindirim zorluğu
- kalp atışlarında ve kan basıncında azalma
- düşük kan şekeri
- bayılma
- ağız bölgesinde ağrılar
- tuz isteği
- bulantı
- kusma
- sinirlilik ve depresyon
- stresle mücadelede zorlanma
- sıcak ve soğuğa karşı hassasiyetin artması
Bu belirtilerin bazıları Addison hastalığından ziyade başka rahatsızlıklara da işaret olabilir. Çünkü Addison hastalığının belirtileri çok ağır şekilde ilerler ve başka bir hastalık, ameliyat ya da kaza gibi fiziksel olarak stresli bir rahatsızlık görününce belirtiler hızlı bir şekilde kötüleşir. Bu duruma Addison sendromu denir. Bu nedenle Addison hastası olan insanların 4’te 1’i bu sendromla karşılaştıklarında hasta olduklarını anlarlar. Addison sendromuna tıbbi olarak acilen müdahale edilmelidir aksi takdirde ölümcül olabilir.
Addison sendromunun semptomları şunlardır:
- Belde, karın bölgesinde veya bacaklarda ani gelişen şiddetli ağrılar
- Şiddetli kusma ve ishali takiben aşırı sıvı kaybı
- Hızla düşen kan basıncı
- Bilincin kaybolması
- Böbreklerin görevini yapamaz hale gelmesi
Hastalığın Teşhisi
Doktor belirti ve semptomlarınızı sorduktan sonra fiziksel bir test uygular. Bunun yanında potasyum ve sodyum seviyeleri ölçülür. Diğer testlerde ise hormon seviyeleri görüntülü olarak tespit edilir.
Addison Hastalığının Tedavisi
Addison hastalığı böbrek üstü bezlerinden üretilen hormonların eksikliğinden kaynaklandığı için hastalığın tedavisi bu eksik olan hormonları takviye ederek gerçekleştirilir. Bu da hidrokortizon steroid hormon tabletlerinden hastalığın durumuna veya şiddetine göre günde 1 ya da 2 tane alınarak sürdürülür. Gerektiğinde aldosteron fludrokortizon asetat adlı sentetik bir steroidle değiştirilir ve bu da tablet olarak günde 1 kez alınır. Bu ilaçların bazen doktor müdahalesiyle stres, enfeksiyon, ameliyat ya da sakatlık gibi nedenlerden dolayı dozları artırılabilir.
Addison hastalığında ilaç tedavileri her zaman başarılı sonuçlar vermektedir. Tedavilerini düzenli şekilde sürdüren hastalar normal yaşamlarına problemsiz bir şekilde devam ederler. Fakat ilaçların saatini unutmayı engellemek için sinyal verici tıbbi amaçlar için kullanılan bilezikler ve acil durumlar için hasta kimlik kartları mutlaka kullanılmalıdır çünkü Addison hastalığı hayat boyu devam eden kronik bir hastalıktır. Tek bir dozu bile kaçırmak tehlikeli olabilir.
Addison sendromu ya da krizi geçiren hastalarda doktor tarafından reçeteli olarak yazılmış tuz, sıvı ve glukokortikoid hormonları hızlı bir şekilde enjeksiyon yöntemiyle hastaya verilir.
