Ağız Kuruluğu (Kserostomi): Arkasında Neler Yatıyor?

Aşağıdaki etkenleri ağız kuruluğunun sebepleri arasında sıralayabiliriz:

1. İlaçların Yan Etki Göstermesi

Ağız kuruluğunun en yaygın görülen nedeni, kullanılan ilaçların ortaya çıkardığı yan etkidir. 500’den fazla ilaç, ağızda kuruluğa yol açmaktadır. Aşağıdaki gibi sık kullanılan türleri de bu ilaçlara dahildir:

• Alerji ilaçları
• Tansiyon ilaçları
• İshal gidericiler
• Kas gevşeticiler
• İdrar söktürücüler
• Parkinson ilaçları
• Antidepresanlar
• Kanser tedavilerinde kullanılan kemoterapi ilaçları

2. Psikolojik Etkenler

Ağız kurumasının en yaygın görülen ikinci nedeni ise kaygı bozukluğu yaşamaktır. Aşırı stres, korku, kontrolsüz heyecan gibi sorunlar sık sık geçici ağız kuruluğuna yol açar. Ancak bu duygu durum bozuklukları uzun sürerse, ağız kuruluğu kronik bir hal alabilir.

3. Susuzluk

Tükürük sıvısının %98’ini su oluşturur. Dolayısıyla aşağıdaki gibi nedenlerle vücutta su kaybı yaşanırsa ağız kuruluğunun ortaya çıkma riski yükselir:

• Yeterince su tüketmemek
• Aşırı sıcak, egzersiz vb. nedenlerle aşırı terleme
• Yüksek ateş
• İshal
• Aşırı kusma
• Kan kaybı
• Şiddetli yanıklar

Şeker Hastalığı: Doğrudan ağız kuruluğuna yol açmaz. Ancak kontrol altında tutulamayan şeker hastalığı, vücutta su kaybına yol açacağı için ağız kuruluğuna neden olabilir.

4. Sigara Ve Diğer Nedenler

Sigara, tüm tütün mamulleri ve alkolün ağız kuruluğu riskini artırdığı düşünülmektedir. Aşağıdaki etkenler de ağız kuruluğuna neden olabilir:

• Ağızdan nefes almak
• Sinüzit
• Darbe almak veya cerrahi müdahale nedeni ile oluşabilen sinir hasarı
• Tükürük bezlerinin alınması
• Baş ve boyun bölgesine uygulanan radyasyon tedavileri

Hamilelikte Ağız Kuruluğu: Yüksek miktardaki hormon değişiklikleri nedeni ile hamileliğin ilk üç aylık döneminde ağız kuruluğu görülmesi doğaldır.

5. Ağız Kuruluğu Yapan Hastalıklar

Tükürük bezlerinde işlev bozukluğuna yol açabilen aşağıdaki hastalıklar ağız kuruluğuna neden olabilir:

• Hipotiroidi (tiroid hormonu düşüklüğü)
• Sjögren Sendromu
• Romatoid artrit
• Parkinson hastalığı
• Alzhaimer hastalığı
• Lupus eritematozu
• Skleroderma
• Sarkoidoz
• Amiloidoz
• Felç
• HIV (AIDS)

Salgılanan tükürük miktarı, uyku esnasında doğal olarak azalır. Bu durum sabah kalkınca ağzın kurumuş gibi hissedilmesine yol açabilir. Ağız temizliği yapıldığı takdirde veya birkaç lokma atıştırıldığında bu his kaybolacaktır.

Ancak gece ağzı açık uyumaya neden olabilen aşağıdaki gibi durumlar, beklenmedik ağız kuruluğuna yol açabilir:

• Horlama
• Geniz eti
• Burun tıkanıklığı
• Uyku apnesi

Tükürüğün koruyucu etkisinin azalması sebebiyle, ağızda kuruluk aşağıdaki sorunlara neden olabilir:

• Diş çürümesinin aşırı hızlanması
• Ağız kokusu
• Ağız mantarı
• Tat alma hissinde değişimler
• Ağızda yanma hissi
• Yutkunma güçlüğü ve beslenme sorunları
• Dudak çatlaması
• Tükürüğün yapışkan olması
• Boğaz iltihabı

Ağız kuruluğu nasıl önlenir? Ağız kuruluğu nasıl giderilir? Ağız kuruluğu tedavisi, neden tespiti gerektiren ve sabır isteyen bir süreçtir.

1. Alternatif Tedaviler İçin Görüş Alın

Eğer ilaç kullanıyorsanız, ağız kuruluğundan kurtulmak için ilk yapmanız gereken şey doktorunuza danışmaktır. Bu sayede;

• Doktorunuz daha az yan etki gösterecek ilaçlar önerebilir
• Veya kullandığınız ilacın dozunu ayarlayarak ağız kuruluğunu yok edebilir.

Dikkat: Ağız kurumasını yok etmek için doktorunuza danışmadan kullandığınız ilacı kesinlikle bırakmayınız.

2. Pilokarpin İlaçlar

Bazı ilaçlar tükürük salgısını teşvik ederek ağızda kuruluğu giderir. Aşağıdaki ilaçları örnek verebiliriz:

• Pilokarpin (Salagen)
• Cevimeline (Evoxac)
• Organik asitler (askorbik asit, malik asit)
• Parasempatomimetik ilaçlar (kolin esterleri, kolinesteraz inhibitörleri)
• Nikotinamid

Sakız Çiğneyin: Sakız çiğnemek, tükürük salgısını teşvik eden en doğal yöntemlerden biridir. Özellikle nane içerikli olan ve şeker içermeyen sakızlar etkili çözüm sunacaktır.

3. Susuzluktan Korunun

Susuz kalmamak, ağız kuruluğunu gidereceği gibi, birçok farklı sağlık sorununu da engeller. Bu amaçla günde en az sekiz bardak su içmelisiniz. Taze sıkma meyve suları ve sıcak bitki çayları da güzel seçeneklerdir.

Ağzın kurumasını önlemek için aşağıdaki önerileri de değerlendiriniz:

• Takma diş kullanıyorsanız, geceleri çıkarınız.
• Havuç ve kereviz tüketerek tükürük bezi salgısını teşvik edebilirsiniz.
• Burundan nefes almalısınız.
• Şeker hastası iseniz, hastalığı kontrol altında tutmalısınız.
• Alkol içeren ağız çalkalama suları kullanmamalısınız.
• Odanızda nemlendirici cihazlar çalıştırabilirsiniz.

Aşağıdaki ürünlerden uzak durunuz:

• Baharatlı gıdalar
• Şekerli veya asidik içecekler
• Çok kuru, çok sıcak veya çok soğuk gıdalar
• Sigara ve tüm tütün mamulleri
• Alkol

4. Tükürük Etkisi Sağlayın

Aşağıdaki ürünler, tükürük salgısı gibi hareket ederek ağızda kuruluğun yol açtığı sorunların azalmasını sağlayabilir:

• Yapay tükürükler (müsin veya karbometilselüloz bazlı ağız suları)
• Süt
• Bitkisel yağlar

Not: Bu çözümler, tükürük bezi fonksiyon bozukluklarından kaynaklanan ağız kuruluğuna kesin çözüm sağlamaz. Hatta aksine uzun vadede sorunun şiddetlenmesine yol açabilir.

5. Ağız Bakımı

Ağız kuruluğu yaşayan kişilerde diş çürüklerinin oluşma riski çok yükselmektedir. Dolayısıyla, ağız ve diş bakımı çok daha önemli hale gelmektedir.

• Dişler düzenli olarak fırçalanmalıdır.
• Diş ipi kullanılmalıdır.
• Diş taşı temizliği yaptırılmalıdır.
• Diş eti iltihapları, çürükler ve diğer ağız hastalıkları tedavi edilmelidir.