ALP (Alkalen Fosfataz): Değerleri Neyi İfade Ediyor?

• Yetişkinlerde: 25-100 u/L arasında
• Çocuklarda: 350 u/L’den daha düşük

Farklı laboratuvarlarda ölçüm aralıkları değişebilir. Bu yüzden kendi laboratuvarınızın aralıklarını dikkate alınız. Çocuklarda ve hamile kadınlarda alkalen fosfataz değerleri bazen yüksek olabilir ama bu herhangi bir probleme işaret etmez.

Alkalen fosfataz yüksekliği birçok nedenle ortaya çıkabilir:

Karaciğerle İlgili Sorunlar

• Hepatit
• Safra kanalı tıkanıklığı (Kolestaz)
• Siroz
• Karaciğer yağlanması
• Sarkoidoz
• Karaciğer tümörü
• Kolanjit
• Kolesistit
• Bazı ilaçların karaciğer olan yan etkileri

Kemik ve İskelet Sistemiyle İlgili Sorunlar

• İyileşmekte olan bir kemik kırığı veya çatlağı olanlar
• Osteoblastik kemik tümörü
• Kemik yumuşaması
• Paget hastalığı
• Raşitizm (D vitamini eksikliği)
• Hiperparatiroidizm

Kanserler

• Hodgkin lenfoma
• Lösemi
• Meme kanseri
• Kolon kanseri
• Lösemi
• Akciğer kanseri

Diğer Nedenler

• Zona hastalığı
• Yağlı bir öğün yemek (özellikle 0 ve B kan grubu olanlarda)
• Bazı ilaçların yan etkileri
• Amiloidoz
• Romatoid Artrit
• Çölyak hastalığı
• Hamilelik

Alkalen fosfataz yüksekliği daha başka birçok nedenle ortaya çıkabilir. Bu yüzden ek testlere genelde ihtiyaç vardır.

Alkalen fosfataz değerindeki ufak yükselişler genelde bir probleme işaret etmez. Bu durum bir zaman sonra kendiliğinden kaybolcaktır.

Alkalen fosfataz yüksekliği birçok nedenle ortaya çıkabileceği için, doktorunuz size ayrıca sorular soracak ve ek testler isteyecektir. Örneğin, karaciğer hastalığından şüpheleniliyorsa, ultrason veya CT taraması (tomogrofi) gerekebilir.

Alkalen fosfataz yüksekliği tamamen altta yatan nedenin teşhis edilip, tedavi edilmesiyle düzelecektir.

Alkalen fosfataz eksikliğinin yaygın belirtileri şunlardır:

• Bitkinlik
• Nefes darlığı
• Soğuğa karşı hassasiyet
• Kabızlık
• Hızlı kalp atışı
• Büyük oranda kilo kaybı

Normal seviye yaşa göre ve testin yapıldığı laboratuvara göre değişiklik gösterebilir. Alkalen fosfataz seviyeniz hakkındaki ayrıntıları öğrenmek için doktorunuz ile konuşabilirsiniz.

• Yetişkinlerde ise normal sınır 25-100 U/L arasındadır.
• Çocuklardaki normal sınır genellikle 350 U/L’nin altındadır.

Yetersiz beslenme
Uygunsuz bir diyet ve besin değeri düşük yiyecek seçimi B6 vitamini, folik asit, C vitamini, fosfor ve çinko yetersizliğine sebep olarak alkalen fosfataz düşüklüğüne yol açar.

Hipofosfatazya
Nadir rastlanan genetik bir hastalık olan bu durum, kemik ve dişlerin gelişimini olumsuz olarak etkilemektedir. Vücuttaki fosfatın azalması kemiklerin yumuşaklaşması ve zayıflamasına yol açarak deformasyon, anormal kemik gelişimi ve büyümesine sebep olur. Şiddetli vakalarda solunum sistemi hastalıklarına yol açtığı görülür.

Diğer sebepler
Alkalen fosfataz düşüklüğüne yol açan diğer sebeplerden bazıları aşağıdaki gibidir:

• Hipotiroidi ve zarar görmüş paratiroid bezi
• B12 eksikliği
• Aplastik anemi (kemik iliğinin yeterince kan hücresi üretememesi)
• Wilson hastalığı (anormal bakır metabolizması)
• Cücelik ve miskinlik sendromu olan çocuklar
• CML- Kronik Miyeloid Lösemi
• Menopoz ve kansızlık

Tedavideki genel yaklaşım, altında yatan sorunu çözmeye yöneliktir. Alkalen fosfataz düşüklüğü genellikle rutin kan testleri sırasında farkedilir. Doktor, öncelikle beslenme hatalarını gözden geçirerek yanlışları düzeltir ve gerekli olduğu durumlarda hasta ile konuşularak takviyeler ekleyebilir. B6, B12, folik asit ve C vitamini gibi yaygın vitamin eksiklikleri gerekli takviyeler alınarak düzeltilmelidir. Kansızlık ise demir takviyeleri ile düzeltilebilir.

Alkalen fosfataz seviyesini yükselten besinlerden en yaygınları aşağıdaki gibidir:

Fosfor
Bu önemli element, vücuda gerekli olması açısından kalsiyumdan sonra ikinci sırada gelir. Alkalen fosfataz üretimi için gerekli olmakla birlikte, enerji üretimi, kemik oluşumu, DNA üretimi, kalsiyum emilimi gibi süreçlerde de önem arz etmektedir. Mercimek, somon balığı, pisi balığı, tavuk, hindi, yumurta, yogurt ve badem gibi besinler zengin fosfor kaynaklarıdır.

Sağlıklı yağlar
Alkalen fosfataz, yağların sindirimi ve bağırsaktan emiliminde büyük rol oynamaktadır. Balık yağı, hindistan cevizi ve mısır yağı tüketenlerde yüksek alkalen fosfataz miktarı farkedilmiştir.

Çinko
Çinko takviyeleri vücuttaki alkalen fosfat üretimini artırır. Sağlıklı kemik oluşumu, deri bütünlüğü ve bağışıklık sisteminin işlerliği çinkoya bağlıdır. Çinko yönünden zengin besinler arasında kabak çekirdeği,zencefil kökü,pekan cevizi, bezelye, istiridye ve Brezilya fıstığı sayılabilir. Günlük çinko alımı 30 mg’ı geçmemelidir.

B12 Vitamini
Pernisiyöz anemi alkalen fosfataz düşüklüğü ile bağlantılıdır ve bu problemin kaynağı da B12 vitamini eksikliğidir. B12 vitamini balık, yumurta, süt ürünleri ve çoğu ette bol miktarda bulunur. Deniz sebzeleri B12 vitamini yönünden zengin olmakla birlikte, vejeteryan ve vegan beslenenler günlük 2 mcg olacak şekilde B12 taksiyesi almayı düşünebilirler.

A Vitamini
Antioksidan olan bu vitamin kemik hücrelerinden ve bağırsaklardan akkalen fosfat üretimini tetikler. A vitamini yönünden zengin olan besinler arasında kırmız biber, hindiba kökü, havuç, kayısı, kara lahana, tatlı patates, ıspanak ve sığır,tavuk,dana karaciğeri sayılabilir. Somon yağı ve morina balığı yağı gibi balık yağları da A vitmini yönünden zengindir. Bu vitamin vücuttaki yağ hücrelerinde depolandığı için, A vitamini takviyesi alınırken dikkatli olunarak fazlalığı durumunda ortaya çıkabilecek yan etkilerden kaçınılmalıdır.