ALT (Alanin Aminotransferaz) temel olarak karaciğerde bulunan bir enzimdir. Az miktarda böbreklerde, kalpte, pankreasta ve kan dolaşımında da bulunabilir. ALT yüksekliği karaciğerin daha fazla çalıştığına ve bu yüzden hasar görebileceğine işaret eder.
Normal ALT Değerleri Nedir?
Kan tahlillerinde çıkan sağlıklı ALT seviyesi aralığı şu şekildedir:
- Erkeklerde litrede 10-40 birim arası
- Kadınlarda litrede 7-35 birim arası
Farklı laboratuvar testlerinde birim aralıkları farklı olabilir.
ALT Yüksekliği Ne Anlama Gelir?
Alt yüksekliği genellikle karaciğeri ilgilendiren bir sorun olduğu anlamına gelir. Bu sorun yaşam tarzından kaynaklanan kolay giderilebilir bir etken olabildiği gibi ciddi bir hastalığın habercisi de olabilir. İki veya üç kat yükselen ALT, hafif ALT yüksekliği olarak nitelendirilir.
– ALT Yüksekliği Neden Olur?
1) Alkol
Haftada yirmi bir birimden daha fazla (günde yaklaşık bir bardaktan daha fazla) alkol tüketen erkeklerde ve haftada on dört birimden daha fazla alkol tüketen kadınlarda ALT yükselmesi görülebilir. Uzun vadeli kullanımın etki gücü daha yüksek olacaktır.
2) İlaçlar
Aşağıdaki ilaçlar kullanım miktarlarına göre hafif veya ileri seviyede ALT yükselmesine neden olabilir:
- Aspirin, asetaminofen, ibuprofen, neproksen, diklofenak ve fenilbütazon gibi ağrı kesici ilaçlar
- Fenitoin, valproik asit, karbazamepin ve fenobarbital gibi nöbet önleyici ve giderici ilaçlar
- Tetrasiklin, sulfanomid, izoniyezid, sülfametoksazol, trimetoprim nitrofurantoin ve benzeri antibiyotik ilaçlar
- Statin ve niasin gibi kolesterol düşürücü ilaçlar
- Amiodoron, hidralazin, kinidin ve benzeri kalp ve damarlara ilişkin ilaçlar
- Trisiklik tipi antidepresan ilaçlar
3) Karaciğer Sorunları
Aşağıdaki etkenlerin biri veya aynı anda birkaçı ALT yüksekliğine neden olabilir:
- Karaciğer yaralanması (siroz)
- Karaciğer dokularının ölümü
- Karaciğer dokularının şişmesi veya iltihap kapması (hepatit)
- Hemokromatoz: Vücutta aşırı miktarda demir bulunması
- Karaciğer yağlanması
- Karaciğer iskemisi: Karaciğere erişen kan dolaşımının azalması
- Karaciğer tümörü veya kanseri
- Mononükleoz
4) Ağır Egzersiz
2008’de British Journal of Clinical Pharmacology isimli kaynakta yayınlanan bir çalışmaya göre yoğun kas egzersizleri ALT (ve AST) seviyelerinde önemli bir yükselişe neden oluyor. Bu etki en azından bir hafta sonrasına kadar devam ediyor. Nedeni olarak ise kas yıkımı ve hafif kas yırtılmaları olarak gösteriliyor.
5) Diğer Nedenler
Aşağıdaki sorunlar da doku ve organlara yük bindirerek, hasara neden olarak veya toksin etkisi göstererek ALT yüksekliğine neden olabilir:
- Alfa-1 antitripsin eksikliği: Glikoprotein adı verilen bir protein-karbonhidrat bileşeni eksikliği. Süreğen akciğer ve karaciğer hastalıklarına neden olur.
- Wilson Hastalığı: Beyin ve karaciğer gibi bazı organ dokularında bakır birikmesi hastalığı
- Bağışıklık sisteminin hata ile karaciğer dokularına saldırması ile ortaya çıkan otoimmun hepatit
- Çölyak hastalığı: Gluten proteinini sindirememe sorunu
- Karaciğer kanseri
- Vücudun başka yerlerinde ortaya çıkan ve sonrasında yayılarak karaciğeri de etkileyen diğer kanser türleri
– ALT Yüksekliği Tedavisi
1) Alkolü Azaltın
Günde bir bardaktan fazla alkol tüketmemelisiniz. Bir karaciğer sorunu söz konusu ise alkolden tamamen uzak durmalısınız. Az miktarda alkol tüketimi bile karaciğer ve pankreasta az da olsa hasara neden olacaktır.
2) Kahve Tüketin
Günde bir bardak kahve tüketmek karaciğer hastalıkları riskini düşürüyor. Karaciğer enzimlerinin dolaşımını azaltıyor ve antioksidan etkisi ile karaciğerdeki zehir etkisini azaltıyor.
3) Diğer Beslenme Önerileri
- Yeşil çay içerdiği kateşin sayesinde vücut ve karaciğer fonksiyonlarını düzenler, antioksidan etkilidir.
- Koruyucu madde içermeyen, organik ürünler tüketin.
- Abur cuburu azaltın. Basit şekerden, doymuş ve trans yağdan uzak durun.
- Daha fazla meyve ve sebze tüketin. Lifli beslenin.
4) Egzersiz Yapın
Düzenli olarak yapılan hafif ve orta zorlukta egzersiz aşağıdaki etkileri sayesinde ALT seviyelerini düşürecektir:
- Fazla kilolardan kurtararak karaciğere binen yük miktarını azaltır.
- Terleterek vücuttaki toksinlerden kurtulmanızı sağlar.
5) Yaşam Tarzı Önlemleri
- Fazla kilolarınızdan kurtulun.
- Sigaradan uzak durun. Sigaradan gelen zehri süzmeye çalışan karaciğerin yorulmasını engellersiniz.
- Çevresel toksinlerden uzak kalın. Hava kirliliğine maruz kalmayın.
6) İlaç Tedavileri
ALT yüksekliğiniz hâlihazırda kullandığınız ilaçlardan kaynaklanıyorsa alternatif tedavi yöntemleri için doktorunuzla görüşün. Herhangi bir karaciğer sorunundan kaynaklanan ALT yüksekliği ihmal edilmeden tedavi görmelidir.
ALT Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?
Kan testlerinde görülen ALT düşüklüğü sağlıklı bir bünyeye işaret eder. ALT seviyesi değerlendirilirken esas olarak üst değerden az olmasına bakılır. Alt sınır ise sağlık odaklı konulduğundan değil, hemen hemen tüm bünyelerin o değerin yukarısında kalmasından kaynaklanır.
