Amilaz yiyecek ve içecekleri küçük karbonhidrat parçalarına ayırarak onlardan faydalanmamızı sağlayan bir sindirim sistemi enzimidir. Ağızda salgılananına tükürük amilazı denir. Pankreas da amilaz salgılayarak ince bağırsağa boşaltır.
Normal Amilaz Değerleri Nedir?
Kan testlerinde okunan amilaz seviyesinin normal değer aralığı 23-85 U/L’dir. Bazı laboratuvar sonuçlarında üst değer 140’a kadar çıkabilir. Sağlıklı üst değer kişiden kişiye değişebilir.
Amilaz Yüksekliği Ne Anlama Gelir?
Kan testinde 450 U/L’den fazla çıkan amilaz genellikle pankreas bezinde bir hasarın söz konusu olduğunu gösterir. Bu durumda insülin salgılanmasında sıkıntı yaşanarak şeker hastalığı belirtileri görülebilir.
– Amilaz Yüksekliği Neden Olur?
1) Pankreas İltihabı (Pankreatit)
Pankreas iltihabı olarak da bilinen pankreatit amilaz seviyesinin üç katına çıkmasına neden olabilir. Aşağıdaki etkenler pankreas iltihabı için risk faktörleridir:
- Aşırı kilolu olmak
- Kandaki trigliserid seviyelerinin yüksek olması
- Çok fazla alkol tüketmek
- Safra kesesi taşları (pankreasın bağırsağa salgı boşalttığı kanalı tıkayabilirler)
- Aile bireylerinde pankreas iltihabı geçmişi olması
Pankreatit teşhisinin konulabilmesi için amilaz ile birlikte lipaz (LPS) seviyesinin de yükselmiş olması gerekir.
2) Tümör Ve Lezyonlar
Aşağıdaki doku ve organlarda oluşabilecek tümör veya lezyonlar amilaz yüksekliğine yol açabilir:
- Pankreas
- Tükürük bezi, yutak
- Prostat
- Akciğer
- Yumurtalıklar
- Göğüs
3) Diğer Hastalıklar
Aşağıdaki hastalıklar da amilaz yüksekliğine neden olabilirler:
- Safra kesesi iltihabı
- Böbrek yetmezliği
- Diyabetik ketoasidoz: Şeker hastalarında görülen kanın asidik hale gelmesi durumu
- Delikli mide ülseri
- Bağırsaklarda tıkanma veya ölü doku oluşumu
- Karın zarı iltihabı
- Rüptüre olmuş dış gebelik
4) Bazı İlaçlar
Aşağıdaki ilaçlar amilaz yüksekliğine neden olabilir:
- Aspirin
- Bazı doğum kontrol hapları
- Kortikosteroitler
- Asparajinaz ve bazı diğer kemoterapi ilaçları
- Pilokarpin, neostigmin ve bazı diğer kolinerjik ilaçlar
- Tiazit idrar söktürücüler
- Simvastatin
- Metildopa
5) Diğer Durumlar
Aşağıdaki durumlarda amilaz yüksekliği söz konusu olabilir:
- Karaciğer, safra kesesi ve pankreas hastalıklarının tedavisinde uygulanan ERCP prosedürü
- Şiddetli yanıklar
- Hamilelik
- Böbrek nakilleri
- Kodein ve morfin içeren ilaçların ve maddelerin kullanımı
- Makroamilazemi (kandaki amilazı artırırken idrardakini düşürür)
- Bazı diğer karın bölgesi sorunları
– Amilaz Yüksekliği Tedavisi
Amilaz yüksekliğinin nedeni tespit edildikten sonra aşağıdaki ilaç tedavilerinden uygun olanı önerilebilir:
- Pankreas iltihabını yatıştırmak için ibuprofen, naproksen sodyum gibi steroit içermeyen iltihap giderici ilaçlar
- Güçlü dozda asetaminofen
- Kanser, iltihap veya cerrahi müdahale nedeni ile yağ yakacak enzim üretemeyen pankreas vakalarında hazır pankreas enzimi tabletleri
Amilaz Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?
Amilaz düşüklüğüne yol açan etkenler yüksekliğine kıyasla çok daha azdır. Bazı karaciğer hastalıkları veya yağ sindirememe sorunları ile ilişkili bir durum söz konusu olabilir.
– Amilaz Düşüklüğü Neden Olur?
1) Kistik Fibroz
Kistik fibroz bazı vücut hücrelerinin su ve elektrolit aktarabilme yeteneklerini etkileyen bir tür hastalıktır. Akciğerde toplanan kıvamlı mukus pankreasta da toplanarak pankreasın amilaz salgılayabileceği kanalları tıkayabilir. Aşağıdaki etkenler böyle bir sonuca götürebilir:
- Pankreasın darbe veya hastalıklar sonucunda hasar alması
- Pankreas kanseri
2) Karaciğer Sorunları
Karaciğerde de amilaz bulunur. Siroz ve hepatit gibi karaciğer sorunları amilaz düşüklüğüne yol açabilir.
3) Yağ İntoleransı
Yağ intoleransı vücudun yağları sindirememesi sorunudur. Bazı kişiler süt yağlarını sindiremezken bazıları et yağını sindiremez. Bu durumda vücut karbonhidratlara yüklenmek zorunda kalarak amilaz enziminin yetersiz kalmasına yol açabilir.
4) Diğer Sorunlar
Aşağıdaki durumlarda da amilaz düşüklüğü söz konusu olabilir:
- Böbrek sorunları
- Hamilelikte kan zehirlenmesi
– Amilaz Düşüklüğü Tedavisi
- Kistik fibrozu tamemen tedavi eden bir yöntem ne yazık ki yoktur. Belirtileri azaltmak için bazı mukus inceltici ilaçlar kullanılabilir.
- Amilaz düşüklüğünün yol açacağı karbonhidrat yıkımı sorunlarını gidermek için ağız yolu ile alınan pankreas enzim ilaçları önerilebilir.
- Yağ intoleransı olan kişiler saf zeytinyağı gibi kaliteli yağları tercih etmelilerdir. Alınan yağ miktarını aşama aşama yükseltmek gibi prosedürler uygulanabilir.
- Pankrelipaz ve safra destekleri ile yağ emilimi artırılmaya çalışılabilir.
