Aort diseksiyonu, vücudun en büyük damarı olan aort’un duvarındaki ilk katmanda ortaya çıkan yırtılma ve ayrılmadır, yüksek derecede ölümcüldür.
Damar sertliği ve diğer aort sorunları aort duvarının zayıflamasına neden olur. Sonrasında da yüksek tansiyonla tetiklenen ilk katman yırtığı, aort diseksiyonuna yol açabilir.
Aort Diseksiyonu Belirtileri
Aort diseksiyonunun temel belirtisi, göğüste yırtılma-yarılma hissi ile birlikte ortaya çıkan şiddetli göğüs ağrısıdır. Göğüs ağrısı hafif de olabilir. Vakaların yaklaşık %10’unda ağrı olmamaktadır. Aşağıdaki belirtiler de görülebilir:
- Boyun veya çenede ağrı; kürek kemiğinde veya sırtta ağrı
- Baygınlık geçirme, bayılma
- Beyne kan ulaşmaması ile ortaya çıkan his kaybı, felç gibi sorunlar
- Bilinç kaybı
- Parmaklarda veya parmak uçlarında karıncalanma, kuvvetsizlik, hissizlik veya ağrı
- Solunum güçlüğü
- Kanlı öksürük
- Yutkunma güçlüğü
- Ölüm kaygısı
Aort diseksiyonu, aort duvarının tamamen yırtılmasına neden olabilir. Bu durumda oluşacak aşırı iç kanamadan dolayı hastanın ölüm riski çok yükselir.
Aort Diseksiyonu Neden Olur?
1) Yaşlılık
Yaşlılıktaki doğal süreçte damarların zayıflaması aort diseksiyonu riskini artırmaktadır. Aort diseksiyonu her yaştan insanda görülebilir, ancak 40-70 yaş arasında daha sık görülmektedir.
2) Damar Sertliği
Damar sertliği, damar duvarında kolesterol birikmesi, plak oluşmasıdır. Bu durum damarların esnekliğini ve dayanıklılığını kaybetmesine ve aort diseksiyonuna zemin hazırlayabilir. Aşağıdaki etkenler damar sertleşmesine yol açar:
- Sigara içmek
- Çok miktarda doymuş yağ tüketmek
- Egzersiz yapmamak, aşırı kilolu olmak
- Çok fazla alkol tüketmek
3) Yüksek tansiyon
Damar sertleşmesi ile yakından ilgili olan yüksek tansiyon, kanın pompalanması ile birlikte ortaya çıkan damar geriliminin fazla olması durumudur. Aort damarı bu gerilimi ve baskıyı kaldıramazsa aort diseksiyonu ortaya çıkabilir.
4) Şiddetli Darbeler
Kesici etki göstermeyen şiddetli darbeler (künt travmalar) aort diseksiyonuna yol açabilir. Araba kazası geçirerek göğsü direksiyon simidine çarpmak örneğini verebiliriz.
5) Aort Sorunları ve Diğer Nedenler
Aşağıdaki koşullar aort diseksiyonunun ortaya çıkma riskini artırmaktadır:
- Biküspit aort kapağı
- Aort daralması
- Aort anevrizması
- Marfan sendromu
- Ehlers Danlos sendromu
- Kalp ameliyatları geçirmek
- Hamilelik
- Tedavi edilmeyen sifilis (frengi)
Aort Diseksiyonu Tedavisi
Aort diseksiyonu geçiren hasta acilen yoğun bakım ünitesine bağlanmalıdır. Bu sayede nabzı, tansiyonu ve nefes alış verişleri kontrol altında tutulur.
1) İlk Müdahaleler
Aort diseksiyonu başladıktan sonraki birkaç saat içerisinde hastanın yaşamını kaybetme riski vardır. Dolayısıyla olabildiğince erkenden hastaneye yetiştirilmelidir. Aşağıdaki müdahaleler uygulanabilir:
Damar yolu açılır.
- Nabzı ve tansiyonu düşürecek ilaçlar damar yolundan verilir. Kan akışı iç organlara zarar vermeyecek en düşük miktara çekilir, bu sayede aort diseksiyonunun yayılması önlenir.
- Cerrahi müdahale veya ilaçla tedaviye devam etme kararı alınır.
2) Cerrahi Müdahale
Kalbe yakın yerde ortaya çıkan aort diseksiyonu vakalarının tamamına yakınında cerrahi müdahale uygulanır. Sadece genel sağlık şartları bu müdahaleyi kaldıramayacak olan hastalarda uygulanmaz.
- Cerrah aortun hasar gören dokularının olabildiğince çok kısmını alır.
- Aort duvarındaki katmanların arasındaki boşluğu kapatır.
- Sentetik greftlerle (dokularla) aortu onarır.
- Aort kapakçığında sızma varsa giderilir.
Bu ameliyat ortalama 3-6 saat süren bir operasyondur. Ameliyat sonrasında hastanın 7-10 gün arasında hastane yatışı gerekmektedir.
Endovasküler stent grefti: Aortun kalpten uzak olan bölümlerinde görülen diseksiyona uygulanabilir. Operasyon esnasında uzun ve ince tellerle kasıktan girilir. Tel üzerinden yuvarlanan ve açılan sentetik dokularla hasarlı dokuların içerisinde yeni bir kanal oluşturulur.
- 2-4 saatlik bir operasyondur.
- Hastaya 1-3 gün hastane yatışı önerilir.
Bu operasyon, aortun alçalan kısmında sızdıran yırtıklar varsa, iç organlara giden damarlarda tıkanmalar varsa veya aort diseksiyonu giderek büyüyorsa zorunlu hale gelir.
3) İlaç Tedavisi
Cerrahi müdahale olsun veya olmasın, hastanın ömür boyunca düzenli olarak ilaç kullanması gerekecektir. Bu tedaviler aort üzerindeki gerilimi azaltmaya yöneliktir. Aşağıdaki ilaçlar kullanılabilir:
- Beta blokerler
- Kalsiyum kanal blokerleri
- ACE inhibitörleri
- Kolesterol düşürücüler
Hastanın aynı zamanda doktorun önerdiği beslenme programına da hassasiyetle uyması gerekir.
