Arı sokması genelde tehlikeli değildir ama önlemler alınmadığı takdirde sokulan bölgede ve vücudun diğer yerlerinde ortaya çıkan belirtiler artabilir.
Arı sokması geçici ağrılardan şiddetli alerjik reaksiyonlara kadar değişik reaksiyonlar üretebilir. Nadiren bazı insanlarda anafilaksi adı verilen yaşamı tehdit edici alerjik bir reaksiyon oluşabilir. Bu durumda acil tıbbi yardım alınması gerekir.
Arı Sokması Belirtileri
Arı sokmasıyla ortaya çıkabilecek belirtileri önem sırasına göre birinci derece ve ikinci derece belirtiler olarak tanımlayabiliriz.
İkinci Derece Belirtiler
Çoğu zaman, arı sokmasının belirtileri ikinci derecedir. Bunlar:
- Isırılma bölgesinde ani ve keskin yanma hissiyle ortaya çıkan ağrı
- Isırılma bölgesinde kırmızımsı bir iz
- Isırığın deriyi deldiği noktada küçük, beyaz bir leke
- Isırılma bölgesinin etrafında hafif bir şişme
Birçok insanda şişme ve ağrı birkaç saat içinde kaybolur.
Birince Derece Belirtiler
Bir arı ya da böcek tarafından sokulan insanların yaklaşık % 10’unda daha aşağıdaki belirtilerle beraber kuvvetli bölgesel reaksiyonlar görülür.
Aşırı Kızarma: Isırılma bölgesinde 1-2 gün içinde gittikçe genişleyen ve kızaran bir şişlik oluşur. Geniş bölgesel reaksiyonlar 10 gün içinde ortadan kalkar. Geniş bölgesel reaksiyonların ortaya çıkması tekrar arı sokması durumunda şiddetli alerjik reaksiyonlara uğrayacağınız anlamına gelmez. Fakat bazı insanlarda tekrar ısırılma durumunda benzer reaksiyonlar tekrar tekrar görülebilmektedir. Böyle bir durumla karşılaşırsanız doktora başvurmanız gereklidir.
Şiddetli Alerjik reaksiyonlar: Arılara karşı şiddetli alerjik reaksiyonlar (anafilaksi) potansiyel olarak hayati risk taşıyan tehlikeler doğurabilir ve doktora başvurmak kaçınılmazdır. Arılar tarafından ısırılan insanların yaklaşık % 10’unda anafilaksi görülür. Anafilaksinin belirti ve semptomları şunlardır:
- Vücudun ısırılan yer hariç diğer bölgelerinde kaşınma ve kurdeşen gibi deri reaksiyonları görülür
- Nefes almada güçlük
- Boğazın ve dilin şişmesi
- Zayıf ve hızlı nabız
- Bulantı, kusma ve ishal
- Sersemlik ya da bayılma
- Bilincin kaybolması
Arı sokmasına karşı şiddetli alerjik reaksiyon gösteren insanlar diğer sokmalarda da % 30-60 oranında anafilaksi gösterir. Tekrar sokma durumunda benzer bir reaksiyon çıkmasını engelleyici imünoterapi benzeri önlemler almak için doktora ya da uzmana başvurun.
Toplu Arı ısırmaları
Genellikle arı ve eşek arısı gibi böcekler agresif değildirler ve sadece kendilerini korumak için sokarlar. Birçok durumda, bu bir ya da belki birkaç sokmayla sonuçlanır. Fakat, bazı durumlarda bir kişi arı kovanını yada oğulu rahatsız ederse birçok defa sokulabilir. Bal arıları gibi bazı arı türlerinin toplu halde sokma ihtimali daha güçlüdür.
Birçok defa sokulursanız zehrin birikmesi bir toksik reaksiyona neden olabilir. Belirtileri şunlardır:
- Bulantı, kusma ve ishal
- Baş ağrısı
- Baş dönmesi
- Bayılma hissi ya da gerçek bayılma
- Havale geçirme
- Ateş
Toplu arı sokmaları çocuklarda, yaşlılarda ve kalp ya da nefes alma problemleri olanlarda acil tıbbi yardım almak gereklidir.
Arı Sokması Tedavisi
İğneyi Çıkartın
Arı sokması için en basit çare arı iğnesini bırakmışsa iğneyi olabildiğince çabuk bir şekilde deriden çıkarmaktır. Sokulan bölgede oluşan kırmızımsı bölgede küçük siyah nokta iğnenin yerini gösterir. İğne ucunda küçük kancalı bir zehir kesesi bulunur. Bu iğne çıkarılmadığı takdirde zehir 20 dakika boyunca yavaş yavaş vücuda salınır. Ayrıca, bölgedeki diğer arılara ısırma için sinyal gönderici feromon adlı bir madde de salgılanır. Bu nedenle, ilk aşamada önemli olan bölgeyi toplu sokmalara karşı korumak ve iğneyi çıkarmaktır.
İğneyi Sert Bir Cisimle Hemen Çıkartın
Öncelikle batan iğneyi yerinden çıkarmak için tırnak, kredi kartı ya da bıçak ucu gibi düzgün sert bir cisim kullanılmalıdır. Arının iğnesi çıkarılmak için tırnaklarla ya da cımbızla sıkıldığında deriye ekstra zehir enjekte olabileceğine dair söylentiler de vardır. Fakat 1996’daki bir çalışma bu teoriyi test etmiştir ve hangi araçla olursa olsun iğneyi bir an önce çıkarmanın daha önemli olduğu ortaya koyulmuştur. Herhangi bir gecikmede iğne çıkarılırken salınabilecek zehirden daha fazla zehrin deriye geçeceği sonucuna varılmıştır. Önemli olan nokta nasıl olursa olsun zehri bir an önce çıkarmaktır.
İğne çıkarıldıktan sonra mağdurun maruz kaldığı semptomları ortadan kaldırabilecek tedavi yöntemlerine odaklanmak gerekir. Eğer alerjik tipi reaksiyonların belirtileri yoksa genel arı sokması vakası için tedavi prosedürleri takip edilebilir:
Sakin Kalın
Sokulmadan sonra sakin kalmak çok önemlidir. Panik sadece belirtilerin daha da şiddetlenmesine neden olacaktır.
Sabunlu Suyla Yıkayın
Deriyi sabunlu suyla yıkamak iyi bir fikirdir fakat, su ve sabun yoksa enfeksiyonu engellemek için alkol ya da uygun antiseptik kullanmak da bir çözümdür. Isırılan bölgeye dokunmaktan ya da kaşımaktan kaçınmak gerekir.
Sokulan Bölgeyi Kaldırın
Arının iğnesi kolda ya da bacaktaysa vücut sıvısının sokulan kısma doğru akmasını ve şişmeyi engellemek için sokulan bölgeyi yükseltin.
Soğuk Uygulama
Bir buz torbası yardımıyla sokulan bölgeye 20 dakika boyunca soğuk baskı uygulayın. Soğuk baskı ağrıyı hafifletir ve şişmeyi azaltır.
Cilt Losyonları
Kaşınmayı, şişmeyi ve ağrıyı engellemek için çeşitli cilt losyonları kullanılabilir. Örneğin, kalamin losyonu, hidrokortizon kremi ya da antihistamin, analjezik ve kortikosteroid içeren kremler kullanmak yararlıdır. Ayrıca, reçetesiz satılan ve ikinci derece (hafif semptomlar) belirtileri tedavi edici cilt kremleri bulunmaktadır.
Antihistamin İlaçlar
Arı sokması için diğer bir tedavi ise ağız yoluyla alınan antihistaminler kullanmaktır. Antihistaminler şişmeyi, kaşınmayı, kurdeşeni, cildin kızarmasını ve reaksiyonun yayılmasını engelleyici etki gösterirler.
Ağrı Kesici
Ağrı varsa ağrı kesici kullanılabilir.
Doğal Tedaviler: Sirke ve Karbonat
Arı sokmasının tedavisi için çeşitli geleneksel yöntemler de vardır. Örneğin, su, sirke ve karbonat karıştırılarak hamur haline getirilir. Bu hamurumsu madde sokulan bölgeye sürülür ve 20 dk boyunca bekletilir. Bu uygulama kaşıntıyı ve acıyı azaltacaktır. Alternatif olarak diş macunu, bal sürmek ve ıslak poşet çay da aynı görevi görür.
Doğal Tedaviler: Soğan ve Patates
Ayrıca sokulan yere soğan veya patates halkası koyup bastırmak da geçici yatıştırıcı etken gösterir ve iyileşmeyi hızlandırır.
Anafilaksi Durumunda Hemen Doktora Görünün
Şiddetli alerjik reaksiyon (nefes almada güçlük, boğazın ve dilin şişmesi) yani anafilaksi durumunda ise acilen doktora başvurulmalıdır.
