Bir ayağımızda yirmi altı farklı kemik vardır. Tüm vücut ağırlığını kaldırdıkları ve hareketli oldukları için ayak kırılması vakalarına sık rastlanır.
Ayak Kırılması Belirtileri
Ayak kırılması ağrıya ve şişmeye neden olur.
- Ağrı bazen yürümeye izin vermeyecek kadar şiddetli olur. Ayak parmaklarında oluşan kırık daha az ağrır. Hareket esnasında ağrı şiddetlenir.
- Morarma veya kızarma görülebilir.
- Ayakta şekil bozukluğuna neden olabilir.
- Ayak kırılması yaşayan kişi ağırlığını o ayağına veremez.
- Kırılan bölgede aşırı hassasiyet oluşabilir.
Aşağıdaki ayak kırılması belirtilerini görürseniz hemen doktora gitmelisiniz:
- Ayağınızın büyük bölümü morardıysa, ayağınız hissiz veya soğuk ise
- Ayağınız döndüyse veya şekil bozukluğuna uğradıysa
- Ayağınızda derin kesik veya açık yara oluştuysa
- Şiddetli ağrı çekiyorsanız
Ayak Kırılması Nedenleri
Ezilme, bükülme, burkulma veya aşırı gerilme gibi nedenlerle ayak kırılması yaşanabilir.
- Ayak parmakları genellikle sert bir cisme tekme savurmak yüzünden kırılmaktadır.
- Yüksek bir yerden ayaklar üzerine düşme veya zıplama sonucunda genellikle topuk kemiği kırılır.
- Darbe almak veya kontrolsüz hareket ayaktaki yirmi altı kemikten herhangi birini kırabilir.
- Uzun mesafeli koşu gibi sürekli tekrarlayan hareketler ayakta stres kırığına yol açabilir.
Ayak Kırılması Tedavisi
1) İlk Yardım ve Acil Tedavi
İlk yardım uygulayacak kişi aşağıdaki maddelerin farkında olmalıdır:
- Hasta ve ilk yardım uygulayacak kişi güvenli bir yere geçmelidir.
- Boyun yaralanması gibi başka sorunlardan da endişe ediliyorsa ayak kırılması yaşayan kişi olabildiğince az hareket etmelidir.
- Ayakkabı ve çoraplar çıkarılarak kırık belirtileri tespit edilmeli.
- Kanama varsa (mümkünse sargı bezi ile) yara üzerine baskı uygulanmalı.
- Ciddi ayak kırılması belirtisi varsa ambulans çağırılmalı.
- Ambulans gelene kadar etkilenen ayağı kalp seviyesinden yukarıda tutun.
- Ambulans gecikecekse ayağı bir çubuk veya yuvarladığınız gazetenin yardımı ile topuktan parmak ucuna ve dize kadar sararak sabitleyin. Amaç ayağın hareket etmemesini sağlamaktır.
- Şişmeyi önlemek için kırık üzerine buz ile on beş dakika boyunca soğuk uygulama yapın. Buzla ten arasında bir parça bez bulunmalıdır.
2) Takip Tedavileri
Alçı: Birçok ayak kırılması vakasında alçıya almak yeterli olmakta, cerrahi müdahaleye gerek kalmamaktadır. Ayak kırılması ve sonrası için doktorunuzun teşhis ve önerilerine güvenin.
Koltuk Değneği: Koltuk değneği kullanırken ağırlığınızı el ve kollarınıza verin. Tüm ağırlığınızı koltuk altınıza vermeyin.
Ayaklarınızı Kaldırın: Ayağınızın olabildiğince uzun süre kalp hizasından yüksekte durması gerekir. Bu sayede iyileşme süreci hızlanır ve şişmelerin önüne geçilir.
Ağrı Kesiciler: Aspirin, ibuprofen, naproxen gibi iltihap giderici ve ağrı kesici ilaçlar kullanmanız önerilir. Ağrı ile baş etmek için mümkün olan en düşük dozda ağrı kesici alın.
Vitamin Desteği: Kemikler için çok önemli olan kalsiyum ve D vitamini destekleri önerilebilir.
3) Fizik Tedavi
Alçınız çıkarıldıktan sonra ayağınızı kuvvetlendirmek için aşağıdaki fizik tedavileri uygulayın:
Hafif Egzersizler: Isınmak için yürümek veya hareketsiz bisiklet aleti kullanmak gibi hafif egzersizlerle işe başlayın. Bu sayede kaslarınız gevşeyecek ve kan dolaşımınız rahatlayacaktır.
Açma Germe: Egzersiz sonrasında açma germe hareketleri uygulayın: Oturun ve bacağınızı uzatın. Ayak uçlarınızdan bir havlu geçirin ve ellerinizle havlunun uçlarını tutun, ayağınızı gövdenize doğru çekin. Gerilimi topuğunuzda ve baldırında hissedin.
Bilye Egzersizi: Yere yirmi tane bilye koyun. Ayak parmaklarınızla bilyeleri teker teker alarak bir kabın içerisine taşıyın.
Egzersiz Yoğunluğu: Egzersiz yoğunluğunu ve seviyesini aşamalı olarak artırarak ayağınızı kuvvetlendirin.
4) Cerrahi Müdahale
Ayak kırılmasında kırığın iki ucu kayarsa cerrahi müdahale gerekebilir. Ameliyatta kırık hizaya sokularak özel perçinlerle sabitlenir. İyileşme süreci yaklaşık olarak altı haftadır, sonra perçinler kolayca çıkarılır. Daha ciddi vakalarda vida implantları gerekebilir.
