Bademcik iltihabı (tonsilit) çoğu zaman ev tedavileri ile veya reçetesiz ilaçlarla iyileştirilebilen bir hastalıktır. Çoğu vaka 7-10 gün içerisinde tamamen iyileşecektir. Kronik bademcik iltihabı olan kişilerin bademciklerinin alınması gerekebilir.
Bademcik İltihabı Belirtileri
Bademcik iltihabının temel belirtisi boğaz tahrişidir. Bademcikler kızarıp şişebilir, boğazda şiddetli ağrı oluşabilir ve bu yüzden yutkunma güçleşebilir.
Aşağıdaki belirtiler de görülebilir:
- Yüksek ateş (38 derece üzeri)
- Öksürme
- Baş ağrısı, kulak ağrısı
- Boyundaki lenf bezlerinin şişmesi ve ağrıması
- Seste kısıklık veya çatallaşma
- Boğazda beyaz lekeler
Virüs kaynaklı olan bademcik iltihabı belirtileri bakteri kaynaklı olanlara göre nispeten daha hafiftir. Belirtiler en geç 3-4 gün içerisinde yatışacaktır.
Bademcik İltihabı Neden Olur?
Bademcik iltihabı vakalarının yaklaşık 75%’ine virüsler neden olur. Kalanına da bakteriler neden olur. Bu zararlı canlılar aşağıdaki şekillerde bulaşarak bademcik iltihabına neden olabilirler:
- Hasta olan kişi ile temasta bulunmak (Mikroplar hapşırma, öksürme, nefes alıp verme ve tokalaşma yolu ile yayılabilir)
- Hasta birinin eşyalarını kullanmak
- Kirli gıdalar tüketmek (veya yemek yerken ellerin temiz olmaması)
- Hayvanlara temas
- Kirli yüzeylere temas etmek
Bademcik iltihabına neden olan mikroplardan sık görülenleri şunlardır:
- Streptokok bakterisi: Boğaz iltihabına da neden olur, yüksek derecede bulaşıcıdır.
- Rinovirüs: Soğuk algınlığına da neden olur.
- İnflüenza virüsü: Gribe de neden olur.
- Parainfluenza virüsü: Gırtlak iltihabına ve kuşpalazına da neden olur.
- Adenovirüs: İshalin en sık karşılaşılan nedeni olan virüstür.
- Ruboela virüsü: Kızamık virüsüdür.
- Epstein-Barr virüsü: Öpücük hastalığına da neden olur.
Dolayısıyla bu hastalıklara yakalanan kişilerin bademcik iltihabına yakalanma riski yüksektir. Bu hastalıkları olan kişilerle temas halinde bulunmak da sağlıklı bir kişiye bademcik iltihabı bulaştırabilir.
Bademcik İltihabı Tedavisi
Bademcik iltihabına iyi gelen tedavi yöntemleri şunlardır:
1) Boğazınızı Yumuşatın
Bademcik iltihabının verdiği rahatsızlıktan kurtulmak için boğazınızı yumuşatın. Bir bardak sıcak suya bir çay kaşığı limon, bal, tarçın ve bir çorba kaşığı elma sirkesi karıştırarak yudumlayın. Aşağıdakileri de uygulayabilirsiniz:
- Bitki çayları yudumlayın, çorba için. Sıcak içecekler iyi gelecektir.
- Sıcak bir banyo yapın.
- Bir bardak suda bir çay kaşığı tuz çözerek gargara yapın (yutmayın).
- Pastil alın. Ağrı kesici ve yumuşatıcı etki gösterir.
2) Kuru Havadan Kaçının
Bademcik iltihabının hızlı iyileşmesi ve ağrıya neden olmaması için boğazın nemli kalması gerekir. Havası kuru olan ortamlar boğazın nemli kalmasını önler. Klimalar, kışın evlerin ısıtılması gibi etkenler havanın kurumasına neden olur. Bu durumlarda odanızı nemlendirin (nemlendirici cihazlar çalıştırabilirsiniz).
Aşağıdaki etkenlere maruz kalmak da bademcik iltihabını şiddetlendirir, uzak kalınmalıdır:
- Sigara
- Temizlik ürünleri
- Banyo kimyasalları
- Parfüm, sprey şeklinde kullanılan kozmetik ürünler
3) Bitkisel Çözümler
Papaya: İçerdiği iltihap giderici enzimler sayesinde bademcik iltihabını geçirir.
Serrapeptase: Bir başka iltihap gidericidir. Gıda takviyesi formunda erişilebilmektedir.
Kaygan karaağaç: Ağrı kesici etkilidir. Pastil, çay veya kapsül formunda erişilebilmektedir.
Andrographis paniculata: Diğer adı Hint ekinezyasıdır. Ateş, boğaz ve bademcik iltihabı, soğuk algınlığı gibi problemlere iyi gelmektedir.
4) Ağrı Kesici Alın
Neredeyse bütün bademcik iltihabı vakalarında asetominofen, ibuprofen gibi ağrı kesici ilaçlar önerilir. Bu ilaçlar iltihap giderici etkileri ile de yardımcı olur. Aşağıdaki ilaç tedavileri de önerilebilmektedir:
- Doktorlar çok şiddetli vakalarda bademciklere kortikosteroid ilaç şırınga edebilir. Bu sayede bademciklerin aşırı şişmesini önlenir.
- Bakteri kaynaklı bademcik iltihaplarında 10 günlük antibiyotik kullanımı gerekli olabilir. Bu kararı doktorunuza bırakınız.
UYARI: 16 yaşın altındaki bireylere aspirin verilmemelidir. (bkz. Reye Sendromu)
5) Diğer Öneriler
- Yatak istirahati alın, dinlenin.
- Olabildiğince az ve düşük sesle konuşun.
- Bol bol su için.
6) Bademciklerin Alınması
Aşağıdaki şartlar altında bademcik çıkarma ameliyatı (tonsilektomi) gerekebilir:
- Kişi, geçen bir yıl içerisinde farklı zamanlarda en az 7 kez bademcik iltihabına yakalandı ise
- Geçen iki yılın her birinde ayrı ayrı en az beşer kez bademcik iltihabına yakalandı ise
- Geçen üç yılın her birinde ayrı ayrı en az üçer kez bademcik iltihabına yakalandı ise
Tonsilektominin uygulanması için bu kişilerin hastalık esnasında kaliteli bir tedavi alabilmiş olmaları gerekir. Operasyon esnasında aşağıdaki yöntemlerden biri uygulanabilir:
- Cerrahi bıçaklar
- Isı ile yakma (diyatermi veya soğuk ablasyon)
- Lazer
- Ultrason
