Balık zehirlenmesi, balığın saklama ve pişirme koşullarının kötü olmasından veya bazı balık türlerinden kaynaklanabilir. Balıktan zehirlenme yaşayan kişi su tüketimini artırmalı, hafif beslenmelidir.
Balık Zehirlenmesi Belirtileri
Balık zehirlenmesi, hangi nedenle görüldüğüne bağlı olmak üzere aşağıdaki belirtilerden birine veya bir kısmına neden olabilir:
- Kusma, mide kasılmaları, ishal gibi sindirim sistemi sorunları
- Baş ağrısı, yorgunluk
- Baygınlık geçirme, nadiren bayılma
- Kas ve eklem ağrıları
- Ağız çevresinde veya parmaklarda karıncalanma
- Ciltte döküntü
- Soğuk su ile temas eden ciltte yanma veya ağrı
- Aşırı kaşıntı
- Şiddetli vakalarda koma
Dikkat: Kabuklu deniz ürünleri zehirlenmesi de söz konusu olabilir. Bu türdeki zehirlenmelerin bazen ölümcül olabileceği akılda tutulmalıdır.
Balık Zehirlenmesi Neden Olur?
1) Balığın Hemen Dondurulmamış Olması
Bazı balık türlerinde histidin isimli bir aminoasit vardır. Histidin, balık öldükten sonra hemen soğutulmazsa veya tüketilmezse histamine dönüşmeye başlar. Histamin ise tüketildiği zaman zehirli etkiye yol açar. Histamin zehirlenmesi veya Scombroid zehirlenmesi de denilen bu balık zehirlenmesine aşağıdaki balıklar yol açabilir:
- Ton balığı
- Uskumru (çiroz)
- Torik (palamut)
- Uskumru balığının diğer türleri
- Sarıkanat
- Sardalya
2) Mikrop Barındıran Balıklar Ve Çiğ Balık Tüketimi
Diğer canlılarda olduğu gibi balıklarda da parazit, bakteri veya virüs bulunabilir. Isıl işlemden geçerek bu mikroplarından arınmamış çiğ balık tüketiminde balık zehirlenmesi riski her zaman vardır.
Aşağıdaki etkenler ise, balık güzelce pişmiş bile olsa balığın yine mikroplarla kirlenmesine ve balık zehirlenmesine zemin hazırlayabilir:
- Pişmiş balığı derin dondurucu haricindeki bir yerde uzun süre bekletmek
- Balığın temizlenmesi için kullanılan mutfak gereçlerinin başka gıda maddelerine temas etmesi
- Balık temizleme işlemi esnasında eli ağzın yakınında bir bölgeye götürmek
Not: Bir Japon balık yemeği olan suşi, çiğ olarak servis edilmektedir. Kaliteli bir restoranda hazırlanan suşi, dondurulduğu için parazitlerden arınır. Ancak dondurma işleminin virüs ve bakterilerin tamamen ölmesini garanti etmeyeceğini de vurgulamamız gerekir.
3) Bazı Okyanus Balıkları
Sıcak okyanuslarda bulunan bazı zehirli alg ve yosun türleri vardır. Bu alglerle beslenen balıklar, zehrin yoğun şekilde vücutlarında birikmesine neden olur. Bu balıklarla beslenen avcı balıklarda ise bu birikme artarak, insanlar için zehirli hale gelebilir. Dolayısıyla sıcak okyanus balıklarının büyük olanları tüketildiğinde balık zehirlenmesi ortaya çıkabilir. (Ciguatera balık zehirlenmesi)
Balık Zehirlenmesi Tedavisi
Balık zehirlenmesi durumunda yapılması gerekenler şunlardır:
1) Su Tüketimini Artırın
Balık zehirlenmesinin yol açtığı ishal ve kusma, vücuda önemli ölçüde su kaybettirir. Bu nedenle su tüketimi artırılmalıdır. Bazı şiddetli vakalarda kişinin su kaybını telafi etmek için serum verilmesi gerekebilir.
2) Hafif Beslenin
Balık zehirlenmesinin yol açtığı belirtiler kaybolana kadar katı gıda tüketimini azaltın. Baharatlı, yağlı, ağır gıdalardan uzak durun. Süt ve süt ürünleri tüketmeyin. Haşlanmış patates, kızarmış ekmek, muz gibi sade ve hafif gıdalara ağırlık verin.
Aşağıdaki koşullar söz konusu olursa doktora gitmelisiniz:
- Şiddetli ishal 3 günden uzun sürerse
- Sık kusma 2 günden uzun sürerse
- Dışkıda kan görürseniz
- İdrar söktürücü ilaç kullanıyorsanız
- Ateşiniz 38.5 dereceyi aşarsa
Nefes darlığı, yutkunma güçlüğü, kalp çarpıntısı, görüş bulanıklığı gibi tehlikeli belirtiler ortaya çıkarsa acilen tıbbi destek almalısınız.
3) İlaç Tedavisi
Histamin Balık Zehirlenmesi: Genellikle 12 saat içinde kendiliğinden iyileşir. Ancak bazı şiddetli vakalarda antihistamin ilaçların verilmesi gerekli olabilir.
Ciguatera Balık Zehirlenmesi: Doktorunuz mannitol önerebilir. Ancak ilaç tedavisi çoğu zaman belirtilerin yatışmasına yönelik olmaktadır.
Not: Ciguatera zehirlenmesi söz konusu ise, kişi en az 6 ay boyunca okyanus balığı tüketmemeli ve en az 3 ay boyunca alkol tüketmemelidir.
