Alerji Nedir?
Alerji vücudun bir bağışıklık sistemi bozukluğudur. Vücut bazen gözle görüldüğünde tamamen zararsız görünen bazı yabancı maddelere karşı aşırı duyarlılıkla beraber abartılı reaksiyonlar gösterebilir. Bebeklerde temel alerji belirtisi olarak kontrol edilemeyen ağlamalar görünse de alerjinin temel sebebinin tıbbi olarak iyi tespit edilmesi ve ona göre doğru tedavilerin uygulanması gerekir. Bebeklerde alerjileri her biri farklı nedenler, belirtiler ve tedavi yöntemlerine sahip 6 gruba ayırabiliriz.
1. Nazal (Burunla İlgili) Alerjiler
Belirtileri: Burun kaşınması ya da akması, burun tıkanması, aksırma ve sulu ya da kaşınan göz
Nedenleri: Toz zerreleri, hayvan kepeği ve sigara dumanı bebeklerde burunla ilgili olarak görülen en yaygın bebek alerjileridir.
Tedavisi: Burun alerjileri genel olarak reçetesiz olarak da satılan dekonjestanlar ve antihistaminlerle yapılır. Bazı bebeklerde burun spreyleri de burun alerjilerini tedavi etmek için doktorlarca tavsiye edilebilir. Ciddi astım belirtilerinde nazal steroidler de uygun görülebilir.
Yan Etkiler: Bu ilaçların kullanımı sırasında bebeklerde hafif sakinleşme ya da uyuklama görülebilir. Burun spreylerinin kullanımından dolayı orta derecede kaşınma ve burun kanamaları görülebilir. Bazı bilimsel veriler nazal steroidlerin bebeklerde büyümeyi yavaşlatabileceğini göstermektedir. Bu nedenle anne ve babaların tedaviden önce bu ilaçların bebeklerine potansiyel yan etkileri konusunda doktorlarla konuşması tavsiye edilir.
2. Besin Alerjileri
Belirtileri: Besin alerjileri burun tıkanması şeklinde bir histamin reaksiyonu olarak görülebilir. Diğer belirtiler ise isilik veya kızarıklık, egzama, yüzde şişme, gaz, midede şişme, kusma, ishal, kurdeşen ya da kabızlıktır.
Nedenleri: Besin alerjileri bebeklerdeki en yaygın alerjilerdir. Sadece anne sütüyle beslenen bebekler bile anne sütündeki bir maddeye karşı reaksiyon gösterebilir. Büyükbaş hayvan ürünleri yaygın bir besin alerjisi nedenidir. Yumurta, fıstık, süt, buğday, ceviz, soya, balık ve kabuklu deniz ürünleri en yaygın besin alerjisi türleridir.
Tedavisi: En iyi tedavi bu alerjen besinlerden kaçınmaktır. Mama ile beslenen bebeklerde ebeveynlerin mamayı değiştirmesi tavsiye edilir. Anne sütü alerjilerinde ise anne alerjiye neden olan gıdayı alerjik reaksiyonları önlemek için tüketmemelidir. Böyle durumlarda ebeveynler doktora danışıp tedavi konusunda tavsiye almalıdır. Besin alerjileri için en yaygın tedavi epinefrin (adrenalin) oto-enjektörüdür. Bu aparatlar gösterge görevi görerek otomatik olarak alerjik reaksiyonu durdurmak için doğru dozu ayarlarlar. Yüzün şişmesi, nefes almada zorlanma, kusma ve ishal gibi daha ciddi reaksiyonlarda 112 acili aramak en hızlı tıbbi müdahaleyi yapmak için gereklidir.
Yan Etkiler: Hafif titremeler, nefes darlığı ya da kalp sıkışmaları görülebilir. Bebekte üşüme, bulantı ve boğazda kuruma gibi yan etkiler de ortaya çıkabilir.
3. Çevresel Alerjiler
Belirtileri: Kurdeşen, kızarıklık, isilik, dil ve ağzı da içeren vücudun bazı bölgelerinde şişmeler, nefes almada zorluk, hızlı kalp atışları, sersemlik ya da baş dönmesi, bulantı ve ishal
Nedenleri: Böcek zehri alerjik reaksiyonun bir nedeni olabilir. En yaygın nedenlerden biri arı sokmasıdır. Bazı ilaçlardaki kimyasallar da alerjilere neden olabilir.
Tedavisi: Arı sokması durumunda ilk işlem sokulan bölgeyi temizleme ve arı iğnesini bırakmışsa onu acilen çıkarmaktır. Isırılan bölgeye soğuk uygulama yapın. Kalamin losyonu ya da karbonat ve su karışımından oluşan macunu sürmek çok etkilidir. Bebekte nefes alma zorluğu, yüzde şişme, sersemlik ve bayılma gibi belirtiler görülürse acilen doktora başvurun. Doktor epinefrin yazabilir.
Yan Etkiler: Sıkıntı ve ağlama en önemli yan etkilerdir. Yan etkiler genelde epinefrin kaynaklıdır.
4. Anafilaksi
Anafilaksi diğer alerjilerden farklı olarak bir yiyeceğe, böcek ısırığına, zehre ya da ilaca karşı vücudun gösterdiği şiddetli reaksiyonlardır, yani özel bir alerjen nedeni yoktur ve zaman zaman ölümcül olabilir.
Belirtileri: Solunum güçlükleri, bilinç kaybı ya da bayılma, yüzde, dilde, boğazda ve hava yollarında şişme ve anjiyodema (bir deri altı alerjik rahatsızlıktır fakat hayati tehlike doğurabilir.)
Nedenleri: Belirli bir alerjene karşı hassasiyet bebeğin solunum yollarında tıkanmaya ya da dolaşım sisteminde etkilere neden olabilir.
Tedavisi: Hemen 112 acili aramak çok önemlidir. İlk müdahale epinefrindir. Belirtilere göre damar içi kortikosteroidler ya da bronkodilatör (bronşları genişleten madde) ilaçlar kullanılabilir.
5. Evcil Hayvan Alerjileri
Belirtileri: Bebeğin bağışıklık sistemi bir evcil hayvan alerjenine karşı histamin ürettiğinde iltihaba ve burun ve hava yollarında şişmelere neden olur. Vücut tarafından evcil hayvan alerjenine karşı üretilen kimyasallar bebekte gözlerin sulanmasına, burun akmasına, aksırmaya ve astım bağlantılı öksürme ve hırıltılı solunuma neden olabilir. Ayrıca ciltte kızarma ya da kurdeşen de görülebilir.
Nedenleri: Kedi, köpek, tavşan, kuş gibi evcil hayvanların tüy ve kepekleri. Hayvan tüyleri ve kepekleri giysilere ya da döşemelik kumaşa yapışarak da alerjiye neden olabilir.
Tedavisi: Orta şiddetteki evcil hayvan alerjilerinde saline nazal (burun) spreyleri etkilidir fakat daha ciddi durumlarda çocuk doktorlarının verdiği ilaçları kullanmak gerekir. Böyle durumlarda doktor bir alerjik reaksiyonun nedenini anlamak için cilt testi yapar. Bebeğinizin evde beslediğiniz bir hayvana alerjisi olduğu anlaşılırsa hayvanı evden çıkarmanız ve evi temizlemeniz gerekir.
6. Sezonluk Alerjiler
Belirtileri: Sürekli ya da aralıklı belirtiler görülebilir. Gözlerde sulanma, burun akması, burun tıkanması, aksırma ve öksürük yaygın belirtilerdir.
Nedenleri: Sezonluk alerjilerin en yaygın nedenleri otlar, çimler ya da polenlerdir. Bebekler değişik türde çim ve polen türlerine karşı alerjiler gösterebilir. Değişik türde alerjenler yaz aylarında, ilkbaharda ya da sonbaharda görülebilir.
Tedavisi: 6 aydan büyük bebekler için reçeteli antihistaminler kullanılabilir. Doktor onayı olmadan anne ve babalar bebeklerine reçetesiz ilaçlar vermemelidirler.
Yan Etkiler: Antihistaminlerin yan etkileri susama ve uykudur. Yatıştırıcı antihistaminler ise baş ağrısına, bulantıya, kusmaya, kabızlığa, ishale, ağız kurumasına ve göz kararmasına neden olur. Nadiren de olsa antihistaminler düzensiz kalp ritimlerine, kan basıncının yükselmesine, sersemliğe, uyku bozukluklarına ve kasılmalara neden olabilir.
Not: Anne ve babalar bazı alerjilerin doğuştan geldiğini unutmamalıdır. Eğer bebeğin alerjileri varsa anne ve babaların bunlara karşı tedbirli olması gerekir. Anne sütü ile beslenen bebeklerde annelerin alerjen gıdadan kaçınması gerekir. Önlem almak her zaman tedaviden daha iyi ve etkilidir.
