Bel kayması durumunda genellikle kuyruk sokumuna en yakın omur olan L5 dışarı doğru kaymaktadır. Doğru egzersizler sayesinde kişinin yaşam standartlarını düşürmesi engellenebilir. Bazı bel kayması vakalarında ise cerrahi müdahale kaçınılmaz olmaktadır.
Bel Kayması Belirtileri
Bel kayması bazen hiç belirti göstermez, görülen belirtiler ise çok hafif veya çok şiddetli seyredebilir. Aşağıdaki belirtilerin biri veya birkaçı görülebilir:
- Bel ağrısı
- Bel, sırt veya kalça kaslarında kasılma, gerginlik
- Uyluk veya kaba ette ağrı, hissizlik, karıncalanma veya zonklama
- Hareket güçlüğü
- Kayan omurun civarında aşırı hassasiyet oluşması
- Bacaklarda kuvvet kaybı
Belde kayma aynı zamanda belde şekil bozukluğuna neden olabilir. Bu durum omurga çökmesine zemin hazırlayabilir, şiddetli vakalarda ise omurga eğriliği veya aşırı kamburluk gibi sorunlar ortaya çıkabilir.
Bel Kayması Neden Olur?
1) Doğuştan Gelen Sorunlar
Çocuklarda görülen bel kaymasının en sık karşılaşılan nedeni doğuştan gelen anatomik sorunlar veya doğum esnasında yaşanan problemlerdir.
2) Kemik Hastalıkları
Yetişkinlerde karşılaşılan bel kaymasının nedeni sık sık eklem iltihabı, kireçlenme gibi kemik ve kıkırdak doku hastalıkları olmaktadır.
3) Darbe Almak
Bele alınan bir darbe veya omurgayı zorlayan hareketler bel kaymasına neden olabilir. Bu nedenlere aşağıdakileri örnek verebiliriz:
- Jimnastik, futbol veya vücut geliştirme gibi zorlayıcı sporlar
- Kalça üzerine kontrolsüz düşüşler
- Ağır kaldırmak gibi gereksinimleri olan beden gücüne dayalı bir işte çalışmak
Bu etkenlerden dolayı atletlerde, futbol maçı yan hakemlerinde ve akrobatlarda sık sık bel kayması görülmektedir.
4) Diğer Nedenler
Aşağıdaki etkenler de uzun vadede bel kaymasına neden olabilir:
- Koşu, hafif darbe alma vb. nedenlerle omurlar üzerinde sürekli stres kırığı oluşması
- Omur civarında ortaya çıkan kemik tümörleri
- Yaşlılık nedeniyle kas ve bağ dokuların zayıflaması
Bel Kayması Tedavisi
Çok şiddetli ağrıya veya omurga eğriliğine neden olmadığı sürece çoğu bel kayması fizik tedavi gibi uygulamalarla cerrahi müdahale olmaksızın iyileştirilebilmektedir.
1) Egzersiz
Bel kaymasının şiddetine bağlı olmakla birlikte çoğu hastanın durumu egzersiz sayesinde iyiye gider. Aşağıdaki egzersizler önerilmektedir:
- Sırt üstü uzanarak başınızın altına bir yastık alın. Ayaklarınız yerdeyken iki dizinizi birden yukarı kaldırın. Leğen kemiği çevresi ve karın kaslarınızı kullanarak göbeğinizi aşağı itmeye çalışın, belinizi düzleştirin.
- Aynı pozisyonda iken kafanızı kaldırmadan sol dizinizi karnınıza doğru çekin. Ağrı başlarsa eski pozisyonunuza dönün. Sağ dizinizi karnınıza çekin.
- Beliniz yeterince açıldıysa iki dizinizi birden karnınıza çekin, kollarınızı dizlerinizin üzerinden bağlayın ve bu pozisyonda bekleyin.
- Sırt üstü uzanmış ve başınız yerde iken iki ucundan tuttuğunuz bir kemeri ayak tabanınızın çevresinden geçirin. Bacağınızı düzleştirin, kemer yardımı bacağınızı olabildiğince havaya kaldırın.
Bu egzersizler esnasında aşağıdakileri göz önünde bulundurmalısınız:
- En sağlıklı egzersiz tavsiyesini bel kaymanızı muayene etmiş bir fizik tedavi uzmanı verecektir.
- Egzersizler esnasında olabildiğince gevşemelisiniz.
- Kaslarınız açılırken hafif bir ağrı normaldir, ancak ağrı şiddetlenirse bırakmalı ve doktorunuza danışmalısınız.
- Belinizi olabildiğince düz konumda tutmalısınız.
- Egzersizde aldığınız pozisyonları beş saniye kadar devam ettirin. Kendinizi rahat hissederseniz bu süreyi gittikçe artırabilirsiniz.
- Her egzersizi beş-on kez tekrarlayın.
- Mekik çekmek vb. omurganın üst kısmında gerginlik oluşturan egzersizler bel kaymasının iyice kötüleşmesine neden olabilir.
Bu egzersizler eklemlerin hareket miktarını artıracak, kaslarınızı açacak ve kuvvetlendirecektir. Bu sayede ağrının da azalması beklenir.
2) Korse
Doktorunuz omurga hareketinin kısıtlanması gerektiğini düşünürse bir bel korsesi takmanızı önerebilir. Ayrıca;
- Reçetesiz satılan ağrı kesiciler veya iltihap giderici ilaçlar kullanabilirsiniz.
- Bacaklarında hissizlik, ağrı veya karıncalanma olan hastalara omurgadan kortizon şırınga edilebilir.
- Hiperekstansiyon korseleri sayesinde kayan omur ve komşu omurların sağlıklı pozisyona geçmeleri sağlanabilir.
- Bele yapılan sıcak ve soğuk uygulamalar iyi gelecektir.
3) Cerrahi Müdahale
Aşağıdaki durumlarda cerrahi müdahale gerekli hale gelebilir:
- Egzersizlere ve diğer tedavilere rağmen şiddetli ağrı devam ederse
- Omur aşırı derecede kaymışsa
- Bacak kaslarında kuvvetsizlik varsa
Cerrahi müdahalenin türü bel kaymasının nedenine göre değişkenlik gösterebilir:
- Kıkırdak doku veya kemik yapısındaki sorunlardan kaynaklanan vakalarda hasarlı dokular temizlenir, gerektiği takdirde kemik aşısı yapılır.
- Bacaklarda hissizlik söz konusu ise sinir köklerinin rahatlaması için alan açmak gerekir. Bu amaçla omur birleştirme (spinal füzyon) veya omuru eski yerine hareket ettirme ameliyatları uygulanabilir.
