Bilirubin: Yüksek İse Dikkat Edilmeli

Bilirubin testi sayesinde;

-Karaciğer ve safra kesesi sorunlarının teşhisi kolaylaşır.
-Bazı tür anemiler (kansızlık) değerlendirilebilir.
-Yenidoğanlardaki fizyolojik anemi ve bazı diğer hastalıkların varlığı sorgulanır.

Kan tahlillerinde okunan bilirubinin normal değer aralıkları aşağıdaki gibidir:

• Direkt bilirubin normal değerleri (konjuge bilirubin): 0 – 0,3 mg/dL (miligram/desilitre)
• Total bilirubin: 0,3 – 1,9 mg/dL

Normal değer aralıkları farklı laboratuvarlarda bir miktar oynayabilir. Laboratuvar sonuçlarında farklı ölçüm birimleri kullanılıyor olabilir.

Bilirubin yüksekliği sarılık olarak tanımlanan ve ciltte, göz akında sararma şeklinde fark edilen duruma yol açar. Bilirubin temel olarak karaciğerde alyuvarlar yıkımı sonrası açığa çıkan artık madde olduğu için, bilirubin yüksekliği vücutta anormal hızlı alyuvar yıkımı olduğu anlamına gelebilir.

1)  Alyuvar Yıkım Sorunları

Aşağıdaki nedenlerle kırmızı kan hücreleri (alyuvarlar) normalden daha hızlı yıkılmaya başlarsa bilirubin yüksekliği görülerek sarılık belirtileri ortaya çıkabilir:

• Orak hücreli anemi
• Hemolitik anemi: Eritrositlerin kontrolsüz yıkımı ile ortaya çıkan kansızlık. Aşağıdaki nedenlerle görülebilir:
  • Genetik faktörler
  • Bağışıklık sistemi sorunları
  • İltihaplı hastalıklar
• Dalak büyümesi
• Kan nakli tepkisi: Kişinin bağışıklık sisteminin kendisine nakledilen kandaki alyuvarları parçalaması
• Pernisiyöz anemi: B12 vitamini eksikliği ile birlikte görülen bir tür anemi, kötücül kansızlık
• Eritroblastozis fetalis: Anne ve ana rahmindeki bebeğin kan uyuşmazlığı yaşaması nedeni ile doğum sonrasında bebekte görülebilen sorundur.

2)  Yenidoğanlarda Görülen Nedenler

Yenidoğan bebeklerde bilirubin yüksekliğinin görülmesi normal olabilir, bilirubin seviyesi bu durumda birkaç gün – hafta içinde dengelenecektir. Ancak bilirubin seviyesi aşırı yüksek seyrediyor ise veya hızla yükseliyorsa altta yatan neden teşhis edilmelidir. Aşağıdaki nedenlerden biri söz konusu olabilir:

• Eritroblastozis fetalis
• Neonatal bilirubin nedir? Karaciğeri etkileyebilecek sorunlar (neonatal hepatit vb.)
• Hipoksiya: Oksijen yetmezliği
• Safra kanallarının normal açıklıkta olmaması

3)  Karaciğer Sorunları

Bilirubin karaciğerde üretilir. Aşağıdaki karaciğer sorunları bilirubin yüksekliğine ve sarılığa neden olabilir:

• Siroz
• Hepatit: Karaciğerin iltihaplanması ve şişmesi
• Alkol kaynaklı karaciğer sorunları
• Gilbert hastalığı: Bilirubinin karaciğerde normal olarak işlenememesi
• Mononükleoz (öpücük hastalığı)
• Diğer karaciğer hastalıkları veya karaciğeri de etkileyen bazı hastalıklar

4)  Safra Kesesi Ve Safra Kanalları Sorunları

Bilirubin safra kesesinde depolanır ve safra kanalları aracılığı ile sindirim sistemine boşaltılır. Bu dokularda görülen veya bu dokuları etkileyen aşağıdaki sorunlar bilirubin yüksekliğine ve sarılığa neden olabilir:

• Biliyer darlık: Ana safra kanallarının anormal daralması
• Safra taşları
• Tümörler
• Yaralanmalar
• Safra kesesi veya pankreas kanseri

5)  Bazı Kalıtsal Hastalıklar

Aşağıda sıralanan ve nadir görülen bazı kalıtsal (önceki nesillerden gen yolu ile aktarılan) hastalıklar bilirubin yüksekliğine yol açabilir:

Rotor Sendromu: Çocuklukta veya doğumdan hemen sonra görülür. Herhangi bir tedavi gerektirmez. Hem direkt hem de indirekt (toksik) bilirubin yüksekliğine yol açar.

Dubin – Johnson Sendromu: Direkt bilirubinin safra kesesinde depolanamaması sorunudur, Rotor sendromunun şiddetli versiyonudur. Tedavi gerektirmese de hasta takibi şarttır.

Crigler – Najjar Sendromu: Karaciğerde bilirubini işleyen bir enzimin (UPDGT) yetersizliği ile ortaya çıkan ve çok nadir görülen bir hastalık.

6)  Diğer Nedenler

Aşağıdaki nedenler de bilirubin yüksekliğine neden olabilir:

• Safra kesesi iltihabı veya kolesistit gibi bazı iltihaplı hastalıklar
• Vücudun bazı tür antibiyotiklere, doğum kontrol haplarına; indometazin, fenitoin, diazepam veya flurazepam etken maddeli ilaçlara tepki göstermesi
• Uzun süreli açlık

Bilirubin düşüklüğü çoğu zaman endişe uyandıracak bir durum olmaz ve takibi yapılmaz. Bilirubin düşüklüğünün bazı doktorlarca kalp hastalıkları riskini artıran bir faktör olabileceği düşünülmektedir ancak bu konuda yapılmış tatmin edici bir çalışma yoktur.

Bununla birlikte herhangi bir sorun nedeni ile yüksek seyretmesi beklenen bilirubin seviyesi bazı nedenlerle düşebilir. Aşağıdaki nedenlerle bilirubin düşüklüğü görülebilir:

• Kafeinli içecek tüketmek
• C vitamini destekleri almak
• Fenobarbital veya teofilin etken maddeli ilaç kullanmak