Bipolar Bozukluğu Olan Birine Nasıl Yardımcı Olabilirsiniz?

Eskiden manik depresyon olarak bilinen bipolar bozukluk duygu durumunda, enerjide ve hareketlilik düzeyinde aşırı değişikliklere neden olan bir akıl sağlığı bozukluğudur. Bu değişiklikler kişinin günlük işleri sürdürme yetisini etkiler.

Bipolar bozukluk genellikle gençlerde ve genç yetişkinlerde görülür. Hastalığın ortalama başlangıç yaşı 25’tir. Ulusal Ruh Sağlığı Derneği’ne göre Amerika’daki yetişkinlerin yaklaşık %3’ünde bipolar bozukluk görünmektedir.

Ulusal Ruh Sağlığı Derneği’ne göre

Bipolar bozukluğun 6 farklı türü vardır. Benzer belirtilere neden olsalar da bu türlerin ciddiyeti ve tedavi şekilleri farklılık gösterir.

En ciddi türden en az ciddi olana göre bipolar bozukluğun 6 türü:

• Bipolar bozukluk tip 1
• Bipolar bozukluk tip 2
• Salınımlı bozukluk (Siklotimi)
• Madde/ilaç kaynaklı bipolar bozukluk
• Başka rahatsızlıklardan kaynaklanan bipolar bozukluk
• Tanımlanamayan bipolar bozukluk

Bipolar bozukluğu olan kişiler duygu durumlarında değişiklikler yaşadıklarında genellikle enerji seviyelerinde ve aktivite durumlarında, uyku düzenlerinde ve günlük diğer işlerinde ciddi değişimler yaşarlar. Halüsinasyon ve sanrı gibi psikotik belirtiler de ciddi nöbetler sırasında görülebilir. Bu durum, bipolar bozukluğu olan kişiler için de etrafındaki kişiler için de korkutucu olabilir.

Bipolar bozukluk hayat boyu devam eden bir hastalıktır. Bipolar bozukluğu olan kişiler zaman zaman hiç belirti yaşamasalar da belirtiler her an geri dönebilir. Bazen bipolar bozukluğu olan kişilerde, belirti göstermedikleri dönemlerde bir sonraki nöbetin ne zaman yaşanacağını bilmediklerinden gerginlik oluşabilir.

Bipolar bozuklukla yaşamak kolay değildir ancak bu durumu yaşayan birisinin hayatında özellikle nöbetler sırasında olumlu bir değişiklik yaratabilirsiniz.

Bipolar bozukluğu olan birine yardım etmenin 10 yolu:

1 Kendinizi Eğitin

Bipolar bozuklukla ilgili ne kadar çok şey bilirseniz karşınızdaki kişiye o kadar çok yardım edebilirsiniz. Örneğin, mani ve depresyon nöbetlerinin belirtilerini bilmek duygu durumdaki ciddi değişikliklere karşı uygun tepkiyi vermenize yardımcı olacaktır.

2 Dinleyin

Her zaman yardımcı olacak cevaplar ya da tavsiyeler vermeniz gerekmez. İyi bir dinleyici olmak, bipolar bozukluğu olan kişi özellikle sizinle yüzleştiği zorlukları paylaşmak istediğinde yapacağınız en iyi şey olacaktır.

Karşınızdaki kişiyi kabul ettiğinizi ve anladığınızı göstermeniz bu durumu yaşayan kişiler için rahatlatıcı olacaktır.

Şunları uygulayarak daha iyi bir dinleyici olabilirsiniz:

• Karşınızdaki kişinin söylediklerine dikkat verin.
• Konuşma sırasında sakin olun.
• Tartışmadan uzak durun.
• Karşınızdaki kişiyi sinirlendirecek ya da kızdıracak konulardan uzak durun.

3 Onları Destekleyin

Bipolar bozukluğu olan kişiler, bazen tüm dünya onlara karşıymış gibi hissedebilirler. Bipolar bozukluğu olan kişinin yanında olduğunuzu hissettirmeniz onların daha kararlı hissetmelerine yardımcı olacaktır. Karşınızdaki kişinin davranışlarını ve hareketlerini onaylamak zorunda değilsiniz ama her zaman onların arkasında olduğunuzu söylemeniz faydalı olacaktır.

Bipolar bozukluğu olan kişiler genellikle kendilerini değersiz ya da çaresiz hissederler. Bu nedenle onların güçlü oldukları yönlerini ve onlarla ilgili pozitif şeyleri anlatmanız depresif nöbetlerin daha kolay atlatılmasına yardımcı olacaktır.

 

4 Tedavilerinde Aktif Olarak Yer Alın

Bipolar bozukluğu olan kişilerin tedavileri genellikle terapi seanslarından ve doktor randevularından oluşur. Bu randevulara katılmak zorunda olmasanız da onların yanında gitmeniz ve randevuları bitene kadar onları beklemeniz çok yardımcı olacaktır.

Bu randevular bipolar bozukluğu olan kişilere bazen karmaşık ya da korkutucu gelebilir. Onlara destek olup konuşmanız yaşadıkları stresi ve gerginliği azaltmaya yardımcı olacaktır.

5 Plan Yapın

Bipolar bozukluk, tahmin edilemeyen bir rahatsızlıktır. Ciddi nöbetler sırasında kullanmak üzere bir acil durum planı oluşturmanız önemlidir. Bu plan, depresif nöbetler sırasında kişi intihara meyilli olursa ya da mani nöbeti sırasında kontrolden çıkarsa ne yapmanız gerektiğini içermelidir.

Uç noktalarda yaşanan bu nöbetler arasında yakınınıza yardımcı olabilmek için günlük planlar da yapmalısınız. Bu planların arasında duygu durumunda değişiklikler olacağı hissedildiğinde yapılması gerekenler ya enerjisiz hissedildiğinde günlük işlerin nasıl yapılabileceğine dair baş etme mekanizmaları bulunmalıdır. Bu planlar, kişi sakin ve kararlı bir durumdayken yapılmalıdır. Verdiğiniz kararları yazıya dökmeniz ileride bu konuşmalarınızı hatırlamanız için daha iyi olacaktır.

Bipolar bozukluğu olan kişiler, mani nöbeti geçirdiklerinde bazen içlerinden geldiği gibi davranırlar. Bipolar bozukluğu olan yakınınız iyiyken sizden kredi katlarını ve nakit paralarını saklamanızı isteyebilir. Bu durum, mani nöbetinde olan birinin kendisine finansal anlamda zarar vermesini engelleyecektir.

Bunu yapmayı kabul ederseniz, mani nöbetinde kişi verdiği parayı ve kredi kartlarını geri istediğinde düşmanca bir tavırla karşılaşmaya hazırlıklı olmalısınız. Sevdiğiniz kişiye bu şekilde yardımcı olmayı kabul etmeden önce bu tür bir davranışla baş edip edemeyeceğinizi düşünmelisiniz.

6 Destek Olun, Zorlamayın

Desteğiniz, bipolar bozukluğu olan kişi için çok yardımcı olabilir. Ancak, ne zaman geri adım atmanız gerektiğini ve sağlık uzmanlarının müdahale etmesi gerektiğini anlamalısınız. Bipolar bozukluğu olan kişiler bilinçli kararlar verebilseler de duygu durumlarındaki değişikliklerin ve davranışlarının kontrolden çıkabileceğini anlamalısınız.

Ayrıca, yardım etmeye çalışırken karşınızdaki kişi ters davranıyorsa bunu kişisel algılamayın. Her ikinizin de elinizden geleni yaptığını unutmayın.

 

7 Anlayışlı Davranın

Akıl hastalığı yaşayan kişilerin yaşadıkları şeyi anlamaları zor olabilir. Bipolar bozukluğu olan kişiler neden duygu durumlarında değişiklikler yaşadığını bilmiyor olabilir. Bu kişilerin ne yaşadığını anlamaya çalışmanız ve desteğinizi göstermeniz hisleri konusunda büyük farklar yaratacaktır.

8 Kendinizi İhmal Etmeyin

Bipolar bozukluğu olan biriyle ilgilenirken kendinizle ilgilenmeyi kolayca unutabilirsiniz. Ancak birine yardım etmeden önce kendinize vakit ayırmanız ve başkasıyla ilgilenmek için gerekli duygusal kapasiteye erişmeniz gerekir.

Birine yardım etmeye karar verdiyseniz yeterince uyuduğunuzdan, düzgün bir şekilde beslendiğinizden ve düzenli egzersiz yaptığınızdan emin olun. Sağlıklı olmanız, ilgileneceğiniz kişinin sağlıklı olmasına daha iyi yardımcı olmanızı sağlayacaktır.

9 Sabırlı ve İyimser Olun

Bipolar bozukluk uzun süreli bir hastalıktır. Bu nedenle belirtiler kişinin hayatı boyunca gidip gelir. Bu hastalık tahmin edilemez olup uzun süre belirti yaşanmayan dönemlere ve duygu durumunda aşırı uç noktalarda değişikliklere neden olur. Bipolar bozukluğu olan kişinin iyiliği için sabırlı ve iyimser olmalısınız. Bunu yapmanız onların sağlıklı ve doyurucu bir hayat yaşamalarına yardımcı olabilir.

10 Ne Zaman Yardım İsteyeceğinizi Bilin

Bipolar bozukluğu kontrol altına almanın zorluğunu hiç kimse uzmanlardan daha iyi bilemez. Bipolar bozukluğu olan birine yardımcı oluyorsanız ve işlerin halledebileceğinizden daha karmaşık bir hâle geldiğinizi düşünüyorsanız bir an önce sağlık uzmanına ulaşın. Hasta, kendine veya başkalarına zarar vermekle tehdit ediyorsa 112’yi arayın.

Soru: 

Bipolar bozukluğu olan biriyle ilişki nasıl kurulabilir?

Cevap:

Hatırlamanız gereken en önemli şey, kişinin davranışlarının hastalığın bir belirtisi olmasıdır. Tıpkı bakteriyel enfeksiyondan dolayı boğaz ağrısı yaşayan birinin ateşi, boğaz ağrısı ve konuşma güçlüğü olması ve bu durumun hastalığı yaşayan kişinin normali olmaması gibi. Aynı durum bipolar bozukluğu olan kişiler için de geçerli. Bazen bipolar bozukluğu ve diğer akıl sağlığı sorunları olan kişiler, hayatlarındaki kişilerin akut bir şekilde hasta olduklarında gösterdikleri tepkilerle baş edemedikleri için yakınlarının onları terk ettiğinden şikâyetçi olurlar. Sevdiğiniz kişilere onların yanında olduğunuzu ve her zaman onlara yardımcı olacağınızı bilmeleri güven dolu bir ilişkinin kurulmasını sağlar. Sevdiğiniz kişinin hisleriyle ilgili konuşması için fırsat verin ve siz de hislerinizi onlara anlatın. Açık ve dürüst bir iletişim tüm kaliteli ilişkilerin temelidir.

George Krucik

Sağlık Uzmanı (MD, MBA, Dahiliye)

Kaynak: Healthline