Bipolar Bozukluk ve İlişkiler

Bipolar bozukluk, duygu durumunda ve enerji seviyesinde aşırı değişimlere neden olan beyinde görülen bir hastalıktır. Tam nedeni belirsizdir. Genetik, beyin fizyolojisi ve beyindeki nörotransmitterlerdeki dengesizlikler bu hastalıkta rol oynamaktadır. Nörotransmitterlere beyindeki bilgileri vücudun diğer kısımlarına ileten kimyasal elçiler de denmektedir.

Herkesin hayatında iyi ve kötü anları bulunmaktadır. Bipolar bozuklukta duygu durumundaki değişimler bu durumun çok daha ötesindedir. Bu hastalığın varlığında hayatın iyi ve kötü anlarını en uç noktalarda yaşarsınız. Bu durum günlük işleri ve ilişkileri etkileyebilir.

Her durumun kendine özel belirtileri vardır:

• Mani: Mani nöbetleri en az bir hafta olmak koşuluyla uzun süren anormal derece mutluluk ya da hırçınlığın olduğu dönemlerdir. Bu dönemde yüksek risk taşıyan veya düşüncesiz davranışlar sergilenebilir.
• Depresyon: Depresif nöbetlerde en az iki hafta süren, uzun süreli bir mutsuzluk ve yıkım yaşanır. Bu dönemde çaresizlik hissedilebilir, önceden keyif alınan aktiviteler karşı ilgi kaybı görülebilir.

Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü’ne göre, bipolar bozukluğun pek çok türü bulunmaktadır:

• Bipolar bozukluk tip 1
• Bipolar bozukluk tip 2
• Siklotimi
• Hızlı döngülü bipolar bozukluk

Bipolar bozukluk, etkilenen herkes için eşsiz zorluklar sunar. Bu hastalığı siz yaşıyorsanız bir günü geçirmek bile başlı başına zorlayıcı bir şey olabilir. Günün sonunda başkalarına katabileceğiniz bir şey kalmayabilir. Bakış açınız bu hastalıktan etkilenebilir. Bir kişi ya da bir durum hakkındaki düşünceleriniz günlük olarak değişebilir.

Ancak, bipolar bozukluğu olan biriyle ilgilenmek de beraberinde eşsiz zorluklar getirir.

1 Romantik İlişkiler

Aşk, normal şartlar altında bile sürdürmesi güç bir şeydir. Bipolar bozukluğu olan kişiler için romantik ilişkiler çok daha güç olabilir. Bipolar bozukluğu olan biriyle birlikteyseniz karşınızdaki kişinin yaşadıklarını anlamanız zor olabilir. Bipolar bozukluğu olan kişilerle ilişki yaşamak, kendine zarar veren davranışlarla baş etmek ve bunlara tepki vermek gibi durumları gerektirebilir.

Kararlılık ve güven, başarılı bir romantik ilişkinin anahtarıdır. Yine de bu zorluklar bipolar bozukluğu olan biriyle ilişki yaşadığınızda karşılaşacağınız durumlar olacaktır. Güveni sürdürmek için olumsuz davranışları tetikleyen durumları belirlemeniz önemlidir.

2 Aile ve Arkadaşlarla İlişkiler

Bipolar bozukluğu olan kişilere önem verenler bazen yardımcı olmak isteseler de bu kişilerin ne yapacaklarına dair bir fikirleri bulunmamaktadır. Örneğin, bu kişiler mani nöbetleri sırasında çok eğlenseler de depresif nöbetler sırasında hiçbir şey yapmak istemezler.

Sevdiğiniz kişilerin hangi aşamada olurlarsa olsunlar onlara ne kadar değer verdiğinizi bilmelerini sağlayın. Kendilerini kötü hissediyorlarsa yürüyüşe çıkmak veya birlikte yemeğe gitmek gibi onların keyfini düzeltecek düşük yoğunluklu aktivitelere katılmalarını sağlayın.

Bipolar bozukluğu olan kişi ebeveyn ise çocuklar çok daha fazla etkilenecektir. Duygu durumundaki şiddetli değişiklikler çocuklar için kafa karıştırıcı ve korkutucu olabilir. Bu hastalığın fizyolojik durumunu anlamazlarsa çocuklar kendilerini suçlayabilir ya da utanabilirler.

Ebeveynlerinde bipolar bozukluğu olan çocukların hastalık hakkında eğitilmesi önemlidir. Bazı durumlarda bu hislerle başa çıkması için çocuğun terapi görmesi faydalı olabilir.

Bipolar bozukluğu olan biriyle olan ilişkiniz nasıl olursa olsun ona karşı destekleyici olmak için bu ipuçları faydalı olacaktır:

• Bu durum için suçlanacak birinin olmadığını belirtin.
• Bu durumun tıpkı diğer hastalıklar gibi bir hastalık olduğunu hatırlatın.
• Profesyonel yardım alması konusunda cesaretlendirin.
• Kendi limitlerinizi olduğu gibi onun limitlerini de kabullenin.
• Günlük işleri konusunda yardımcı olarak yaşadıkları stresi azaltın.
• Kullandıkları ilaçları öğrenin. Bu ilaçları yönergeye göre kullanmalarını sağlayın.
• Nöbetlerini ve stresi tetikleyen durumları öğrenin.
• Ne zaman uzaklaşmanız gerektiğini bilin. Hırçın davranıyorsa veya nöbetin ortasındaysa onlarla yüzleşmek veya ciddi bir konuşma yapmak için doğru zaman olmadığını bilin.
• Sabırlı olun. Yardımı dokunacak tedaviler vardır ancak doğru olanı bulmak vakit alabilir.
• İzin veriyorsa birlikte doktor randevularına ve terapilere gidin. Yaşadığı durumu mümkün olduğunca anlamanız iyi olacaktır.
• Ara verin. Bipolar bozukluğu olan biriyle ilişki içindeyseniz hastalığı olan kişi genellikle odak noktası olacaktır. Düzgün beslenmeyi, egzersiz yapmayı, gerekiyorsa terapiye gitmeyi ve ara vermeyi unutmayın.
• Mani ve depresyon belirtilerini bilip tepkilerinizi buna göre ayarlayın.
• Acil durumlarda aranması gereken terapistin, doktorun ya da psikiyatristin telefon numaralarının bulunduğu bir acil durum planı oluşturun.

Bipolar bozukluğu olan kişiyi günlük rutinlerine bağlı tutmak nöbetleri azaltabilir. 2008 yılında yapılan bir çalışmaya göre bipolar bozukluğu olan kişilerin daha hassas bir biyolojik saatleri vardır. Biyolojik saat bozulduğunda bipolar nöbet görülür. Davranış terapisine odaklanan çalışma uyku, yemek ve fiziksel egzersiz alışkanlıkları gibi günlük rutinlerin düzenlenmesinin yardımcı olabileceğini göstermiştir.

Bipolar bozukluğu olan biriyle konuşurken olaylara yaklaşma şekliniz nöbet yaşanması ile daha sakin bir tepki alınması arasındaki farka neden olabilir.

Terapi, bipolar bozukluğu olan kişilerle kurulan tüm ilişkilerde faydalıdır. Amerikan Evlilik ve Aile Terapisi Derneği’ne göre bilişsel davranış terapisi bipolar bozukluğu olan kişilere yardımcı olabilir. Bu terapi belirtilerin kontrol altına alınmasına, kriz planı oluşturulmasına ve önlem stratejisi geliştirilmesine yardımcı olur.

Bipolar bozuklukta ilişkileri yönlendirebilmek bazen zorlayıcı olabilir. Ancak, dikkatle ve anlayışla yapıldığında aradaki ilişki oldukça tatmin edici olabilir. İletişim, anlaşma ve duygusal destek yakınlarla ve arkadaşlarla sağlıklı bir ilişki kurabilmenin anahtarıdır. Gerekli görürseniz profesyonel yardım almaktan çekinmeyin.

Bipolar bozukluk tedavi edildiğinde tüm ilişkilerin daha iyi bir şansı olur. Sizin veya hayatınızdaki özel kişinin bipolar bozukluk belirtileri varsa doktora başvurun. Tedavi ne kadar hızlı başlarsa o kadar hızlı iyileşir ve sağlıklı ilişkiler kurabilirsiniz.

Soru: 

Evliyim ve eşime yakın zamanda bipolar bozukluk teşhisi kondu. Eşim hemen terapiye gitmeye başladı ve ikimizin birlikte gitmesi için ısrar ediyor. Seanslarına girip tedavisine engel olup bu kadar karışmayı hiç istemem. Size ne yapmalıyım?

Cevap:

Eşiniz terapi seanslarında sizi de istiyorsa gitmelisiniz. Kendinizi engel oluyormuş gibi hissetmeyin. Bipolar bozukluk, ilişkiler üzerinde olumsuz etkisi olabilen karmaşık bir hastalıktır. Hastalıkla ilgili bilgi edinmek ve bipolar bozukluğun sürekli ortaya çıkacak zorluklarına karşı nasıl tepki vereceğinizi öğrenmek ilişkinize faydalı olacaktır.

Timothy J. Legg

Sağlık Uzmanı

Kaynak: Healthline