BUN Nedir? Yüksekliği ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

BUN (Blood Urea Nitrogen) kandaki üre azotu (nitrojeni) anlamına gelir. Üre azotu karaciğerin protein parçalaması sonucu açığa çıkan atıktır. Üre azotu açığa çıktıktan sonra kandan süzüldüğü yer olan böbreklere taşınır. BUN testi, kandaki üre azotu miktarını belirleyerek böbrek fonksiyonlarının yeterli olup olmadığını kontrol eder.

BUN (Kandaki Üre Azotu) Testi Nedir?

BUN testi ve kreatinin testi genelde beraber yapılır. Kreatinin testi, kandaki mevcut kreatinin seviyesini saptar. Bu test aynı zamanda böbreklerin doğru çalışıp çalışmadığını da belirler, yüksek kreatinin seviyesi böbrek fonksiyonlarının zayıfladığını gösterebilir. BUN seviyesinin kreatinin seviyesine oranı, zayıf böbrek fonksiyonunun sebebini anlamada yardımcı olur. Bu sebeplerden bazıları su kaybı, gıda yetersizliği ya da böbrek yetmezliğidir.

BUN Testi Niçin Yapılır?

BUN Testi yapılmasının aşağıdaki gibi çeşitli nedenleri olabilir:

• Böbreklerin normal çalışıp çalışmadığını anlamak
• Hastanın böbrek rahatsızlığının ilerleyip ilerlemediğini kontrol etmek
• Böbreğe uygulanan tedavi işe yarıyor mu öğrenmek
• Tehlikeli derecede su kaybının işaretlerini saptamak. Su kaybı kandaki BUN seviyesini kreatinin seviyesinin üzerine çıkarır. BUN miktarının kreatinin miktarına oranını yükseltir. Böbrek hastalıkları da BUN ve kreatinin seviyelerini yükseltir.

Ne Beklemeli?
BUN testinde koldan şırınga ile kan alınarak BUN analizi için laboratuvara gönderilir. İşlem acısız ve basittir. Kan alındıktan sonra gündelik işlerinizi yapmaya devam edebilirsiniz.

Nasıl Hazırlanmalı?
Yukarıda bahsettiğimiz gibi üre azotu, parçalanan proteinden açığa çıkan vücut atığıdır. BUN testine girmeden önce en az 24 saat boyunca etten ve tüm protein içeren gıdalardan uzak durmalısınız.

Riskleri
Kol damarından kan almak küçük sıkıntılara sebep olur. Kan alınan noktada ufak bir şırınga yarası oluşacak. Kan alındıktan sonraki birkaç dakika boyunca o noktaya baskı uygularsanız hasarı en aza indirirsiniz.

Testi Etkileyen Unsurlar

Testin yapılamamasına sebep olan bazı faktörler vardır. Test sonuçlarını güvensiz hâle getiren şeylerden bazıları:

Bazı İlaçlar
Kortikosteroid, fungizone için kullanılan ilaçlar, Tetrasiklin ve Kloromisetin gibi antibiyotikler kullanıyor olmak test sonuçlarını güvensiz hâle getirir.

İdrar söktürücüler vücutta su kaybına neden olabilir, bu durum da test sonuçlarının kesinliğine şüphe düşürür.

Yaş
Yaşı da hesaba katmak gerekir çünkü yaşlandıkça BUN seviyelerimiz artar.

Cinsiyet de önemli
Erkekler, kadın ve çocuklara oranla daha yüksen BUN seviyesine sahiplerdir.

Normal Değerler

Normal BUN değerleri laboratuvara göre değişkenlik gösterebilir. Her laboratuvarın kendine has BUN skalası olabilir. Aşağıdaki değerler BUN seviyesinin kabul edilebilir aralıklarıdır:

• Her yüz ml kan içinde normal üre azotu miktarı 6 mg ile 20 mg arasıdır. (Her litrede 2.1-7.1 milimol)
• Normal BUN değerinin kreatinin seviyesine oranı 10/1 ile 20/1 arası olmalı.

BUN Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

Sağlık Durumları
Yüksek BUN seviyesi çeşitli sağlık durumlarına yol açar. Kalp yetmezliği ve böbreklere yeterince kan gitmesine engel olan su kaybı gibi. Böbrek taşları ve tümörler idrar yolunu tıkar, öte yandan yüksek kan basıncı ve şeker hastalığı böbreklere direk olarak zarar verir.

İlaçlar
Çeşitli ilaçlar BUN seviyesini artırabilir. BUN testi yapmadan önce doktorunuzu aldığınız ilaçlardan haberdar etmelisiniz.

Yüksek Proteinli Diyet
Diyetinizde Proteinli besinleri çok tüketiyorsanız, BUN seviyeniz yükselir.

Diğerleri
BUN seviyesinin yükselmesine neden olan diğer durumlar: Konjestif (göllendirici) kalp yetmezliği, ciddi yanıklar ve şoklar.

BUN / Kreatinin Oranının Yüksek Olması
Bu durum en çok ciddi miktarda su kaybı, akut böbrek yetmezliği veya şok ile gelir. İdrar yolu tıkanması veya solunum ve sindirim sistemi kanamaları da BUN / kreatinin oranını yükseltebilir.

İlgili Makale: Kreatinin Yüksekliği Nedenleri ve Tedavisi

BUN Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Düşük Proteinli Diyet
Yeterli miktarda alınmayan protein, BUN seviyesini düşürür.

Aşırı Su Artışı
Çok fazla su içmek BUN seviyesini düşürür.

Cinsiyet
Cinsiyetinizin BUN seviyesinde rolü vardır. Erkeklerin BUN seviyesi kadın ve çocuklara oranla daha yüksektir. Çünkü erkeklerin protein yıkma kabiliyetleri daha yüksektir.

BUN / Kreatinin Oranının Düşük Olması
Çeşitli sağlık sorunları bu oranın düşmesine yol açar. Kanser ve akciğer hastalıkları gibi. Bazı akciğer hastalıkları, idrar tutucu hormonların uygunsuz salgılanması sendromuna (SIADH) yol açar. Siroz, rabdomiyaliz (ciddi kas yaralanmaları) ve merkezi sinir sistemini etkileyen hastalıklar da BUN / kreatinin oranını düşürebilir. Bu duruma hamileliğin son üç ayında sıklıkla rastlanır.