Chediak-Higashi Sendromu (CHS) Nedir?

CHS Türleri

İki tür CHS vardır: Klasik ve geç başlangıçlı.

⇒Klasik form doğumda bulunur veya doğumdan hemen sonra ortaya çıkar.

⇒Geç başlangıçlı formu daha sonra çocuklukta veya yetişkinlikte ortaya çıkar. Klasik formdan daha ılımandır. Geç başlangıçlı CHS’li kişilerde minimum pigmentasyon değişiklikleri görülür ve ciddi, tekrarlayan enfeksiyonlar geliştirme olasılığı daha düşüktür. Bununla birlikte, hastalığın geç başlangıçlı formlarına sahip yetişkinler denge ve hareket zorluğu, titreme, kol ve bacaklardaki zayıflık ve yavaş zihinsel gelişim gibi nörolojik problemler geliştirme gibi risklere sahiptir.

Ne CHS’e Sebep Olur?

CHS, LYST genindeki bir kusurun (CHS1 geni olarak da adlandırılır) neden olduğu kalıtsal bir durumdur. LYST geni, belirli materyalleri lizozomlarınıza nakletmekten sorumlu olan proteinin nasıl hazırlanacağına dair vücut talimatlarını verir.

Lizozomlar, bazı hücrelerin içinde toksinleri parçalayan, bakterileri yok eden ve yıpranmış hücre bileşenlerini geri dönüştüren yapılardır. LYST genindeki kusur lizozomların fazla büyümesine neden olur. Büyütülmüş lizozomlar normal hücre fonksiyonlarına müdahale eder. Hücrelerin bakteri aramalarını ve öldürmelerini önlerler, böylece vücudunuz kendini tekrarlayan enfeksiyonlardan koruyamaz.

Pigment hücrelerinde, melanozom denilen anormal derecede büyük yapılar (lizozomlarla ilgili) melanin üretir ve dağıtır. Melanin cilde, saça ve gözlere renk veren pigmenttir. CHS’li insanların albinizmi vardır, çünkü melanin daha büyük hücre yapıları içinde tutulur.

Chediak-Higashi, otozomal resesif kalıtımsal bir hastalıktır. Bu tip genetik bozukluğu olan bir çocuk, her iki ebeveynin de kusurlu geninin bir kopyasını taşır, ancak genellikle durumun belirtilerini göstermezler.

Sadece bir ebeveyn kusurlu geni geçerse, çocuk sendromu olmaz, ancak taşıyıcı olabilir. Bu, semptom göstermeseler de geni çocuklarına geçirebilecekleri anlamına gelir.

CHS’nin Belirtileri Nelerdir?

Klasik CHS’nin belirtileri şunlardır:

Gümüşi parlaklığı olan kahverengi veya açık renkli saçlar
Açık renkli gözler
Beyaz veya grimsi cilt tonu
Nystagmus (istemsiz göz hareketleri)
Akciğerlerde, deride ve mukozalarda sık görülen enfeksiyonlar

CHS’li bebeklerin veya küçük çocukların yaşayabileceği diğer belirtiler şunlardır:

Zayıf görüş
Fotofobi (gözler parlak ışığa duyarlıdır)
Zihinsel gelişimi yavaşlattı
Anormal morarma ve kanama ile sonuçlanan kan pıhtılaşma sorunları

Bir araştırmaya göre, CHS’li çocukların kabaca %85’i hızlandırılmış faz denilen ciddi bir aşamaya ulaşıyor. Bilim adamları, hızlandırılmış fazın viral bir enfeksiyon tarafından tetiklendiğini düşünüyor.

Bu aşamada, anormal beyaz kan hücreleri hızlı ve kontrolsüz bir şekilde bölünerek aşağıdakilere neden olabilir:

Ateş
Anormal kanama
Ciddi enfeksiyonlar
Organ yetmezliği

Geç başlangıçlı CHS’li daha büyük çocuklar ve yetişkinler daha hafif semptomlara, daha az belirgin pigmentasyon sorunlarına ve daha az enfeksiyona sahiptir. Hala neden olabilecek nöbetler ve sinir sistemi problemleri geliştirebilirler:

Zayıflık
Titreme (istem dışı sallanma)
Sakarlık
Yürüme zorluğu

CHS Nasıl Teşhis Edilir?

CHS’yi teşhis etmek için doktorunuz ilk olarak sık görülen enfeksiyonlar gibi diğer hastalık göstergelerini ataşıyan tıbbi geçmişinize bakacaktır. Daha sonra tanı koymak için fiziksel muayene ve bazı testler yapılır. Fiziksel muayene, şişmiş bir karaciğer veya dalak veya sarılık belirtileri gösterebilir.

Testler şunları içerebilir:

Anormal beyaz kan hücrelerini tanımlamak için tam kan sayımı
Arızalı LYST genini tanımlamak için genetik test
Azalmış göz pigmentasyonu veya istemsiz göz hareketinin varlığını belirlemek için oftalmolojik muayene (göz muayenesi)

CHS Nasıl Tedavi Edilir?

CHS’nin tedavisi yoktur. Tedavi semptomları yönetmekten oluşur.

Antibiyotikler enfeksiyonları tedavi eder. Vizyonu iyileştirmek için düzeltici göz lensleri önerilebilir. Kemik iliği nakli, bağışıklık sistemindeki kusurların tedavisinde yardımcı olabilir. Bu prosedür, bir kişi hastalığın hızlandırılmış aşamasını geliştirmeden önce yapıldığında en etkilidir.

Çocuğunuz hızlandırılmış fazdaysa, doktorunuz kusurlu hücrelerin yayılmasını en aza indirmeye çalışmak için antiviral ilaçlar ve kemoterapi ilaçları yazabilir.

CHS Hastaları İçin Uzun Dönemli Öngörü

♦Klasik CHS formu olan çocukların çoğu, kronik enfeksiyonlar veya organ yetmezliği nedeniyle yaşamlarının ilk 10 yılında ölmektedir. Bazı çocuklar 10 yıldan daha uzun yaşar.

♦Geç başlangıçlı CHS’li kişiler hastalığın erken yetişkinlik dönemine girebilirler ancak tipik olarak komplikasyonlar nedeniyle daha kısa ömürlüdürler.

Genetik Danışmanlık

⇒CHS’niz varsa ya da sendromun aile öyküsü varsa ve çocuk sahibi olmayı planlıyorsanız, genetik danışma konusunda doktorunuza danışın. Arızalı LYST genini taşıdığınızı ve çocuğunuzun sendromu miras alma olasılığını görmek için genetik testler yapılabilir. LYST geninde CHS’ye neden olan birçok olası mutasyon vardır. Ailenizdeki spesifik gen mutasyonu, herhangi bir genetik veya doğum öncesi test yapılmadan önce tanımlanmalıdır.

⇒Doğum öncesi test ayrıca risk altındaki gebeliklerde de bir seçenek olabilir. Bu test türü, mutasyona uğramış genleri test etmek için, amniyon sıvısından (rahimdeki bir bebeği çevreleyen ve koruyan berrak sıvı) çıkarılan küçük bir DNA örneğinin analizini içerir.

Kaynak: Healthline