Cushing sendromu, vücutta bulunan kortizol hormonunun normalden yüksek olması nedeni ile görülen belirtilerin tümüdür. Cushing sendromu, toplumda nadir görülen bir hastalık. Erkeklerde daha sık görülüyor. Tedavisi genellikle başarılı sonuçlanır ancak uzun süre tedavi edilmezse ölümle sonuçlanabilir.
Kortizol Nedir?
Stres hormonu olarak da bilinen kortizol, olası bir tehlikeye karşı vücudu hazırlamanın yanı sıra tansiyonun ve şekerin dengelemek gibi görevleri vardır. Ancak fazla olması kişinin günlük yaşamını ve sağlığını tehdit ediyor.
İlgili Makale: Kortizol Nedir? Kortizol Yüksekliği ve Kilo Alma
Cushing Sendromu Belirtileri
Cushing sendromunun en sık görülen belirtileri kilo artışı ve cinsel arzuda düşüştür. Kilo artışı özellikle göğüs, bel çevresi ve yüzde belirgindir. Bunun nedeni kortizolün yağları bu bölgelere göndermesidir. Diğer olası belirtiler şunlardır:
- Depresyon
- Gövdeye kıyasla daha ince kol ve bacaklar
- Omuz ve enseye alınan kilolar nedeniyle bufalo hörgücü görüntüsü
- Yüz derisinde incelme, kızarma; yüzde yuvarlaklaşma
- Ciltte koyulaşma, kırmızı nokta oluşumu ve kolay morarma
- Aşırı terleme
- Sık hasta olma
- Erkeklerde sertleşme bozuklukları ve kısırlık
- Uyuma sorunları
- Yaraların daha geç iyileşmesi
- Kemiklerde ve sırtta ağrı, kamburluk, kemik erimesi
- Boy kısalması
- Böbrek taşı oluşumu
- Yüksek tansiyon
- Kadınlarda yüzde ve vücutta kıllanma, düzensiz adet görme
Cushing sendromunun belirtileri pek öngörülemez bir seyir izlemektedir. Aniden veya yavaş yavaş ortaya çıkabilir, hafif veya şiddetli olabilir.
Cushing Sendromu Neden Olur?
Cushing hastalığı yüksek kortizole neden olan durumlar neticesinde ortaya çıkar.
1) Kortizon İlaç Kullanımı
Cushing sendromunun en sık karşılaşılan nedeni uzun süreli kortikosteroid (kortizon türevi) ilaç kullanımıdır. Kortikosteroidlerin içerisinde insan yapımı (sentetik) kortizol bulunur. Bu nedenle görülen vakalara iyatrojenik cushing sendromu denmektedir.
- Kortikosteroidler astım ve atopik egzama gibi iltihaplı hastalıkların tedavisinde kullanılabilirler.
- Romatoid artrit ve lupus gibi vakalarda bağışıklık sisteminin baskılanması için kullanılabilirler.
- Tablet, sprey, krem ve losyon şeklinde çeşitleri vardır.
Sık kullanılan kortikosteroid ilaçların bazıları şunlardır:
- Beklametazon
- Betametaz
- Kortizon
- Deksametazon
- Fludrokortizon
- Hidrokortizon
- Prenizolon
- Triamsinolon
2) Tümör
Cushing sendromunun nadir görülen nedenlerinden biri, bazı hipofiz bezi tümörleridir. Bu tümörler salgıladıkları hormonlarla böbreküstü bezini uyarır. Uyarılan böbreküstü bezi daha çok kortizol salgılayarak kortizol yüksekliğine neden olur.
- Daha nadiren de direk böbreküstü bezinde ortaya çıkan tümörler Cushing sendromuna neden olur. Bazen akciğer üzerinde de bu tümörler görülebilir.
- Bu tümörler iyi huyludur, genellikle kortizol yüksekliğinden başka ciddi bir sağlık sorununa neden olmazlar.
Cushing Sendromu Tedavisi
Kortizol hormonunun yüksekliğine göre tedavi iki ay ile on sekiz ay arasında sürebilir.
1) Kortikosteroid Kullanımını Azaltmak
Cushing sendromunun nedeni kortikosteroidler ise kullanımlarını azaltmak gerekir. Aniden bırakmak çoğu zaman güvenli bir seçenek olmaz, aşamalı olarak azaltılmaları gerekir. Kortikosteroid kullanmayı gerektiren hastalık tedavi olana kadar belli bir dozda devam etmek gerekebilir.
2) İlaç Tedavisi
Kortizolün istenmeyen etkilerini yok etmek için ketokonazol ve metirapon ilaçları kullanılabilir.
- Daha çok cerrahi müdahale veya radyasyon tedavisi sonrasında kısa süreli olarak kullanılırlar.
- Cerrahi müdahale yapılamayan veya ameliyat istemeyen kişilerde uzun dönemli olarak kullanılabilirler.
Tedavide daha nadir kullanılan diğer ilaç türleri şunlardır:
- Aminoglutetimid
- Trilostan
- Etomidat
Bu ilaçlar toksin etkili oldukları için nadiren kullanılırlar ve dozlarına çok dikkat edilmelidir.
3) Cerrahi Müdahale
Böbreküstü bezi veya hipofiz bezi tümörlerinin alınması için cerrahi müdahale gerekebilir. Müdahale sonrasında vakaların yarıdan çoğu tamamen iyileşmektedir. Akciğerde ortaya çıkan tümörlerin alınması daha zordur, bazen mümkün olmayabilir.
4) Radyasyon Tedavisi
Cerrahi müdahalenin başarısız olduğu veya uygulanamadığı vakalarda radyasyon tedavisi uygulanabilir. Tedavi esnasında yüksek enerjili X ışınları tümör üzerine gönderilir. Bu şekilde tümörün küçülmesi veya yok olması beklenir.
