D vitamini fazlalığı çok nadir görülen, ancak uzun vadede tehlikeli sonuçlara yol açabilecek bir sorundur. Genelde D vitamini takviyelerinin aşırı kullanımından kaynaklanır. D vitamini takviyeleri kullanılırken mutlaka doktor veya eczacı önerilerine uyulmalıdır.
Normal D Vitamini Değer Aralığı Nedir?
D vitamininin kan tahlillerinde ölçülen normal değer aralıkları aşağıdaki gibidir:
- Yeterli olduğu aralık: 20-30 ng/ml veya 50-75 nmol/L
- Güvenli olan üst sınır: 60 ng/ml veya 150 nmol/L
Dikkat: 150 ng/ml veya 375 nmol/L üzerindeki D vitamini değeri, zehirli etki gösterebilecek kadar yüksektir.
D Vitamini Fazlalığı Belirtileri
D vitamini fazlalığı, kanda kalsiyum fazlalığına yol açabilir. Bu durumda aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:
- Yorgunluk
- İştah kaybı
- Kilo kaybı
- Aşırı susuzluk çekme, su kaybı
- Sık idrara çıkma
- Bulantı, kusma, kabızlık gibi sindirim sistemi sorunları
- Kas güçsüzlüğü
- Odaklanma sorunları
- Yüksek tansiyon
- Kalp ritim bozukluğu
D vitamini fazlalığı nelere yol açar?
D vitamini fazlalığı, kanda kalsiyum fazlalığı anlamına gelen hiperkalsemiye yol açar. Eğer hiperkalsemi uzun süre devam ederse çeşitli hastalıklar ve problemler ortaya çıkabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Böbrek taşı
- Böbrek hasarı
- Kemik erimesi
- Damar sertleşmesi
D Vitamini Fazlalığı Nedenleri
D vitamini yüksekliği hangi sebeplerle ortaya çıkar?
1) D Vitamini Takviyeleri
1000 – 4000 IU (Uluslararası birim) veya 25 – 100 mikrogram D vitamini, günlük ihtiyacı karşılar niteliktedir. D vitamini fazlalığı belirtileri, günde ancak 10.000 IU, veya 250 mikrogramdan fazla D vitamini alındığında ortaya çıkmaktadır.
- D vitamini zehirlenmesi ise ancak birkaç ay boyunca her gün 50.000 IU’nun üzerinde D vitamini alınırsa ortaya çıkıyor.
- 24 saat içerisinde D vitamini zehirlenmesi, ancak 300.000 IU D vitamini alınırsa ortaya çıkıyor.
Bu nedenle, D vitamini fazlalığına yol açabilecek tek etken, D vitamini takviyelerinin aşırı kullanımıdır diyebiliriz.
2) Besin Değerleri
Tüketilen gıdalar yüzünden D vitamini fazlalığı oluşması riski yok denecek kadar azdır. Ancak D vitamini takviyeleri ile birlikte tüketilen gıdaların D vitamini içeriklerinin farkında olmakta yarar var.
Bazı gıdaların ve gıda takviyelerinin içerdiği D vitamini miktarı aşağıdaki gibidir:
- Balık Yağı Takviyesi: 100 gramında: 10.000 IU, Bir yemek kaşığında: 1400 IU, Bir çay kaşığında: 500 IU
- Güneş Işığında Büyüyen Mantar: 100 gramında: 1136 IU
- Balık: 100 gramında: 646 IU
- Balık Yumurtası (Havyar): 100 gramında: 4841 IU
- Kahvaltılık Gevrekler: 100 gramında: 332 IU
- Süt Ürünleri: 100 gramında: Ortalama 108 IU
- Haşlanmış Yumurta: 44 IU
3) Risk Faktörleri
Aşağıdaki kişilerde D vitamini fazlalığı oluşması riski daha fazladır:
- Karaciğer sorunları olanlar
- Böbrek sorunları olanlar
- Thiazide tipi idrar söktürücü ilaç kullananlar
- Hiperparatiroidi (paratiroid hormonu fazlalığı) hastaları
D Vitamini Fazlalığı Tedavisi
D vitamini fazlalığı vücuttan nasıl atılır?
1) D Vitamini Takviyeleri Dikkatli Kullanılmalı
Piyasadaki çoğu D vitamini, 1000 IU içermektedir. Ancak prospektüsünü okumadan veya eczacınıza danışmadan tüketmeyiniz. Doktorunuz aksini söylemediği sürece günde birden fazla 1000 IU değerinde D vitamini takviyesi almak gereksizdir.
2) Kalsiyum İçermeyen Beslenme Programı
Şiddetli olmayan D vitamini fazlalığı vakalarında kalsiyumca zayıf bir diyet uygulamak yeterli bir tedavi olacaktır. Bazen dışkı ile atılan kalsiyum miktarını artırmak için kalsiyum disodyum edetat (kalsiyum EDTA) hapları gerekli olabilir.
3) İlaç Tedavileri
İleri orandaki D vitamini fazlalığının yol açtığı şiddetli hiperkalsemi (kalsiyum fazlalığı) vakalarında aşağıdaki tedaviler gerekli olabilir:
- Su alımının artırılması veya serum ile damar yolundan verilmesi
- İdrar söktürücü ilaçlar
- Steroid ilaçlar (hidrokortizon)
- Kalsitonin ilaç
- Mithramycin ilaç
- İhtiyaç duyulan miktarda suyun verilemediği vakalarda, hastanın hemodiyaliz cihazlarına bağlanması gerekebilir.
