Dalak Ağrısı – Nedenleri ve Tedavisi

Dalak midenin sol alt kısmında yer alan, küçük, pembe renkli yumruk büyüklüğünde bir organdır. Genelde yarım kilogram ağırlığındadır. Bir bağışıklık sistemi organı olan dalak, vücudu hastalıklara karşı koruma görevi de üstlenir. Ayrıca vücudun sıvı dengesinin korunmasında etkilidir. Eski ve hasar görmüş hücrelerin tamir edilmesinde rol alır.

Dalak ağrısı genelde karın sol alt kısmında hissedilir. Ağrı genelde nefes alırken ve fazla miktarda, ağır yemekler yendikten sonra daha da kötüleşir. Fakat bu ağrılar mide gibi çevre organlardan da kaynaklanabileceği için teşhis etmek zordur. Dalak ağrısı karın alt bölgesinin yanında omuzlar, göğüs bölgesinin sol ve alt kısmına da yayılabilir. Dalak ağrısı, çoğu zaman dalağın normalden fazla büyümesi sonucu ortaya çıkar.

İlgili Makale: Dalak Büyümesi

Dalak Ağrısının Nedenleri

1) Enfeksiyonlar

Dalak ağrısının en yaygın nedeni bakteriyel, viral veya parazitik olabilen enfeksiyonlardır. Dalak ağrısına ve büyümesine neden olan enfeksiyonlar şunlardır:

Mononükleozis
Kandaki mononükleer monosit seviyesinin anormal bir şekilde yükselmesine neden olan yüksek ateşle birlikte lenf bezlerinin şişmesine yol açan viral bir enfeksiyondur.

Taksoplazmoz
Kediler yoluyla taşınan Taksoplazma gondiilerin neden olduğu parazitik bir enfeksiyondur.

Frengi
Cinsel ilişki sırasında Treponema pallidum adlı bir bakteriyle bulaşan bir hastalıktır.

2) Splenomegali

Splenomegali dalak büyümesidir. Bu dalak büyümesinin nadir bir nedenidir. Çünkü dalak elastik bir kapsülle kaplı olması sayesinde normal büyüklüğünden çok daha büyük boyutlarda yırtılmadan ve patlamadan esneyebilir.

Splenomegalinin neden olduğu ağrılar orta ya da daha şiddetli boyutlarda olabilir. Dalak büyümesi aşağıdaki hastalıklar ortaya çıkabilir:

• Endokardit
• Lösemi
• Siroz
• Hodgkin hastalığı
• Niemann-Pick hastalığı
• Portal hipertansiyon
• Amiloidoz
• Kistik fibroz
• Felty sendromu
• Romatoid artrit
• Sklerozan kolanjit

3) Dalak İnfarktı

Dalak infarktı dalağın belirli bölümündeki bir dokunun ölümüdür. Buna dalak atardamarındaki hasar yol açar. Böylece kan akışı bloke olur ve oksijen eksikliğinden dolayı bölgesel anemi ya da doku hasarı ortaya çıkar.

Embolus dalakta kan akışının arızalanmasına iyi bir örnektir. Genellikle bu durumun belirtileri görünmez. Orta şiddetten daha şiddetli durumlara kadar aşağıdaki semptomlar ortaya çıkabilir:

• Üşütme
• Yüksek ateş
• Bulantı
• Kusma
• Kırgınlık
• Göğüs ağrısı
• Sol omuz ağrısı

4) Dalak Yırtılması

Dalak yırtılması dalak kapsülünün tahribatına da neden olabilen acil bir durumdur. Dalak yırtıldığında kan abdominal boşluktan fışkırır ve yoğun bir iç kanama ortaya çıkar. Bu ayrıca şiddetli karın ağrılarına da neden olur. Dalak yırtılması bir travma ya da karın bölgesindeki bir darbe sonucu oluşur. En yaygın nedenler şunlardır:

• Trafik kazaları
• Bisiklet kazaları
• Futbol gibi sporlar sonucu ortaya çıkan sakatlıklar
• Şiddet ve işkence

Ayrıca sıtma, mononükleozis ve hemolitik anemi sonucu da dalak yırtılması ortaya çıkabilir. Bu koşullarda dalak kapsülü incelir ve travma ve sakatlıklar esnasında hasarlara daha kırılgan hale gelir. Kolonsokopinin de dalak yırtılmasına neden olabildiği ortaya çıkmıştır. Dalak yırtılmasının belirtileri şunlardır:

• Şiddetli karın ağrısı
• Bulanık görme
• Denge kaybı ve bayılma hissi
• Şaşkınlık
• Şuursuzluk
• Bulantı
• Solgunluk
• Kaygı ve tedirginlik

Dalak yırtılması bir takım fiziksel testler sonucu teşhis edilir. Karın bölgesi bölgeye dolan kan nedeniyle sert ve şişkin hale gelir. Yoğun kan kaybından dolayı kan basıncı düşer ve kalp atışları hızlanır. Düşük kan basıncı hastaya acil tıbbi müdahale gerektirir. Görüntüleme teknikleri de uygulamaya koyulur. En yaygın teknik ise görüntülü bilgisayar tomografisi taramasıdır fakat bu şiddetli dalak yırtılması vakalarında ve kontrast maddelere alerjisi olan insanlarda kullanılmaz. Bu nedenle aşağıda verilen diğer görüntüleme testleri kullanılır:

• Manyetik rezonans görüntüleme (emar)
• Tanısal periton lavajı
• Abdominal sonografik teknik

Dalak Ağrısı Tedavisi

Splenektomi
Dalak ağrısının en önemli tedavisi özellikle de ağrı dalak infarktı ya da yırtılması sonucu ortaya çıkmışsa splenektomi yöntemidir. Splenektomi tüm dalağın alınması alınması işlemidir. Dalağın sadece belirli bir kısmı alınırsa buna kısmi splenektomi denir. Fakat karaciğerin aksine alınan dalak kısmı kendini yenileyemez.

Splenektomi iki yöntem kullanılarak gerçekleştirilir:

• Laparatomi (Açık ameliyat)
• Laparoskopi

Laparotomi
Laparotomide dalak karın bölgesinde bir kesik açılarak alınır. Kesik kaburga bölgesinin hemen altında karnın sol kısmından açılır. Dalak alınmadan önce organın kan alımı ve pankreas bağlantısı kesilir. Dalak alındıktan sonra dikiş atılır.

Laparoskopi
Laparoskopi karında 3 ya da 4 küçük kesik atılmasıyla uygulanan daha az yaralayıcı bir yöntemdir. Bu küçük kesiklere laparaskop ve diğer tıbbi aletler yerleştirilir. Yapılan işlemler laparoskopa bağlanan bir monitör yardımyla izlenir. Fakat bu prosedür şişmiş ve çok büyük boyuttaki dalaklar için kullanılmaz. Ayrıca obez hastalarda ve daha önceki ameliyatlarda dalak dokularında yara izi kalmış hastalarda da laparoskopi uygulanmaz.

Dalak alındığında vücut enfeksiyonlara karşı daha hassas hale gelir. Bu nedenle aşılama gerekli hale gelir. Aşılar genellikle meningokoksit aşı, pnömokoksal aşı ve B tipi Haemophilus influenzaya karşı kullanılan aşıdır. Antibiyotikler ve vitaminler de ortaya çıkabilecek enfeksiyonları engellemek için doktor tarafından yazılabilir. Ayrıca hastaların sıtma yayıcı ortamlardan uzak durması tavsiye edilir. Bunların yanında yüksek sakatlık riski taşıyan sporlardan uzak durulmalıdır.