Dekompanse Siroz İlerlemiş Karaciğer Sorunlarına Dikkat!

Siroz erken aşamada belirtilere neden olmaz. Ancak ilerlemiş dekompanse sirozun belirtileri:

• Sarılık
• Yorgunluk
• Kilo kaybı
• Kolay kanama ve morarma
• Şişkin karın
• Şişmiş bacaklar
• Kafa karışıklığı, geveleyerek konuşma ve uyku sersemliği
• Bulantı ve iştah kaybı
• Örümcek damarlar
• Avuç içinde kızarıklık
• Erkeklerde testislerin küçülmesi ve memelerin büyümesi
• Açıklanamayan kaşınma

Dekompanse siroz, sirozun ilerlemiş versiyondur. Siroz karaciğerde yara oluşmasıdır. Dekompanse siroz yaraların ilerlemesi ve ciddileşmesi ile oluşur ve karaciğer işlevini yapamaz hale gelir.

Karaciğere uzun süreli hasar veren şeyler en sonunda dekompanse siroza dönüşür. Sirozun en yaygın nedenleri:

• Uzun süreli ağı alkol tüketimi
• Hepatit B ve C
• Karaciğer yağlanması

Diğer muhtemel nedenler:

• Demir birikmesi
• Bakır birikmesi
• Kistik fibroz
• Kötü bir şekilde oluşmuş safra kanalı
• Safra kanalı yaralanması
• Karaciğer enfeksiyonu
• Methotrexate gibi belirli ilaçları kullanmak

Doktorlar dekompanse siroz teşhisini genel olarak siroz belirtileri ortaya çıktığı zaman koyarlar. Sarılık ve kafa karışıklığı gibi. Genel olarak teşhisi kan tahlili ve karaciğer fonksiyonunu kontrol ederek koyarlar.

Ayrıca bir serumla örnek alarak son aşama kanser hastalığı (MELD) skoru için bir model oluştururlar. MELD skoru ilerlemiş karaciğer hastalıklarını teşhis etmek için kullanılan en yaygın yöntemdir. Puanlandırma aralığı 6-40 arasıdır.

Doktorlar bazen karaciğer biyopsisi yaparlar. Bu sayede karaciğerin ne kadar hasarlı olduğunu anlarlar.

Ayrıca görüntüleme testleri ile karaciğerinize ve dalağınıza bakarlar:

• MRI
• Ultrason
• Bilgisayarlı tomografi
• Manyetik rezonans elastografisi

Dekompanse siroz için kısıtlı tedaviler mevcuttur. Karaciğer hasarının bu kadar ilerlemiş olduğu durumlarda etkileri tersine çevirmek mümkün değildir. Aynı zamanda bunun anlamı dekompanse siroz olan kişiler karaciğer nakli için uygun adaylardır.

Eğer dekompanse siroz belirtileriniz varsa ya da MELD sokurunuz 15’in üzerindeyse karaciğer nakli şiddetle tavsiye edilmektedir.

Karaciğer nakilleri kısmi ya da tam olarak yapılmaktadır. Karaciğer dokusu kendisini yenileyebilir, yani bir kişiden kısmi karaciğer alınması mümkündür. Hem karaciğeri veren kişinin hem de alan kişinin karaciğerleri birkaç ay içerisinde yenilenir. 

Karaciğer nakli umut veren bir yöntem olsa da dikkate alınması gereken pek çok etken vardır. Vakaların çoğunda doktorunuz sizi nakil merkezine yönlendirecektir, alanında uzman olan kişilerin detaylı inceleme yapabilmesi için.

Bakacakları durumlar:

• Karaciğer hastalığının aşaması
• Medikal geçmiş
• Mental ve duygusal sağlık
• Evdeki destek sistemi
• Ameliyat sonrası talimatlara uymaya olan gönüllülük
• Ameliyattan sağ çıkma olasılığı

Bunları incelemek için yapacakları testler:

• Fiziksel muayene
• Birden fazla kan testi
• Psikolojik ve sosyal değerlendirme
• Kalp, akciğerler ve diğer organların genel sağlığının değerlendirilmesi
• Görüntüleme yöntemleri
• Alkol ve uyuşturucu testi
• HIV ve Hepatit testleri

Alkol ve uyuşturucu kaynaklı sorunlar yaşayan kişilerin ayık kalabileceklerini kanıtlamaları gerekir. Bazı vakalarda rehabilitasyon merkezlerinden resmi evrak getirmeleri istenir.

Kişinin nakil için uygun olup olmadığına bakılmaksızın doktorunuzun yaşam standartlarınızı yükseltmek için önereceği şeyler:

• Düşük tuz içeren bir diyet
• Uyuşturucu ve alkol kullanmamak
• İdrar sökücü kullanmak
• Kronik hepatit B ve C’nin kontrol altında tutulması için antiviral ilaçlar
• Sıvı alımınızı kısıtlamak
• Altında yatan enfeksiyonları tedavi etmek için antibiyotik
• Kan pıhtılaşması için ilaç
• Karaciğerdeki kan dolaşımını iyileştirmek için ilaç
• Karın bölgesindeki ekstra sıvıyı almak için cerrahi müdahale

Dekompanse siroz yaşam beklentinizi düşürür. MELD skorunuz ne kadar yüksek olursa bir 3 ay daha yaşama şansınız azalır.

Örneğin; MELD skorunuz 15 ise üç ay daha yaşama şansınız %95’tir. Eğer MELD skorunuz 30 ise 3 ay yaşama şansınız %65’tir. Bu yüzden MELD skoru yüksek olan kişilere organ naklinde öncelik verilmektedir.

Karaciğer nakli olmak yaşam beklentisini hayli yükseltir. Her vaka farlı olsa da normal yaşam şeklinde geri dönen kişilerde 5 yıllık yaşam oranı %75’tir. 

Kaynak: Healthline