Demir Fazlalığı Ne Anlama Gelir?

Kanda demir düzeyi yüksekliği genelde iki sebepten dolayı ortaya çıkar:

Demir fazlalığına tıp dilinde hemokromatoz denir. Demir fazlalığı genelde belirti vermez.

Demir fazlalığı, genellikle rutin kan kontrollerinde ya da ailede kalıtsal demir yüksekliği olduğu için özellikle yapılan kontrollerde ortaya çıkar.

Demir Fazlalığı Nedenleri

Kanda demir yüksekliği genelde yiyecekler veya vitamin takviyeleri yoluyla vücuda fazla demir alınması nedeni ile ortaya çıkar.

Nadir durumlarda ise genetik etkenler rol oynar. Bu insanların bağırsakları besinlerdeki demiri çok daha fazla emerler. Bu durumda kandaki demir miktarı artar. Aile geçmişinde bu soruna sahip bireyler bulunanlarda demir fazlalığı olma ihtimali yüksektir.

Demir Fazlalığı Belirtileri

Demir fazlalığı birçok probleme yol açabilir. Fazla demir birçok vücut fonksiyonunu sekteye uğratabilir.

Genel Belirtiler
Sık görünen semptomlar; libidoda düşüş, genişlemiş ya da ağrılı karaciğer, yorgunluk, düzensiz kalp atışları, eklem ağrıları, uyuşukluk veya halsizlik, kas zayıflığı, kas-iskelet ağrısı, cilt renginde bozukluk (bronz ya da gri renk), saç incelmesi ve açıklanamayan kilo kaybıdır.

Ne Zaman Endişelenilmeli?
Kanda yüksek demir seviyesi, gelişebilecek daha büyük sorunları önlemek için kontrol ve tedavi edilmelidir. Karın ağrısı, karaciğer büyümesi, yorgunluk, sinirlilik, ruh hali değişiklikleri, şiddetli ağrı ve ciltte renk değişikliği gibi belirtiler derhal kontrol edilmelidir.

Kanda Yüksek Demir Seviyesi Nasıl Tespit Edilir?

Yüksek demir seviyesi; muayene, genetik inceleme, kan testi ve biyopsi gibi pek çok yöntemle tespit edilebilir.

Genetik
Doktorlar genelde kanda yüksek demir seviyesi teşhis etmeden ayrıntılı tıbbi aile geçmişi kaydı ister. Herhangi bir ipucu, ailede artrit veya karaciğer hastalığı kalıtsal demir seviyesi yüksekliğine işaret edebilir.

Kan Testi
Kan testinde, kan örneğiniz analiz için laboratuvara gönderilir. Transferin doygunluğu 45’ten büyük ya da eşitse anormal kabul edilir. Ayrıca, proteine bağlı demir seviyesi de kontrol edilir.

Bir diğeri de serum feritin testidir. Kadında 200mg/L ve üzeri erkekte 300mg/L ve üzeri anormal kabul edilir. Feritin testi demir depolayan protein seviyesini gösterir. İki testin de anormal çıkması durumunda; C282Y mutasyonunu kontrol etmek için özel bir kan testi yapılır.

Karaciğer Biyopsisi
Karaciğer biyopsisi; hastalık ya da hasarı kontrol etmek için karaciğerden bir parçayı mikroskobik incelemeye göndermektir. Lokal anestezi verilir ve bir iğne karaciğer dokusu almak için vücuda uygulanır. Hastaya sakinleştirici ya da ağrı kesici verilebilir. Ultrason ya da CT taraması da iğneye kılavuzluk etmesi açısından işlem sırasında kullanılabilir.

Bir patolog dokuyu inceleyecektir. Biyopsi, karaciğerde depolanan demir miktarını ve hasar oluşup oluşmadığını gösterecektir.

Demir Fazlalığı Tedavisi

Bazı tıbbi tedaviler ve günlük uygulamalar şu şekildedir:

1) Tıbbi Tedavi

Kanda demir yüksekliği flebotomi adı verilen basit bir prosedürle tedavi edilebilir. Bu prosedürde; kan hastadan periyodik olarak alınır. Serum feritin düzeyine bağlı olarak bir ya da iki haftada bir hastadan yarım litre kan alınır. Süreç aynı zamanda vücuttaki demir seviyesine de bağlı olarak birkaç aydan bir yıla kadar değişebilir. Feritin seviyesini izlemek için kan testi yapılır ve 25-50 mg/L seviyesinde tutulur. Bu testler kan alma sıklığını tespit etmek için 6 ayda bir tekrarlanır.

2) Beslenme İpuçları

Demir Tüketimini Azaltın
Normal bireyler %10’a kadar demir absorbe ederken hemokromotozu olan hastalarda bu seviye %30’a kadar çıkar.

Kişi bu rahatsızlığı geçiriyorsa demir içeren gıdaları çıkarıp, normal beslenmesine devam etmelidir.

Alkolden Uzak Durun
Ayrıca bu rahatsızlık sırasında siroz ve karaciğer kanserine yakalanma riski yüksek olduğundan rahatsızlıktan muzdarip kişiler alkol tüketmemelidir.

C Vitamini Tüketimini Azaltın
C vitamini demir emilimine yardımcı olduğundan ve aşırı demir yüklenmesi kalp ritminden düzensizliğe neden olduğundan hastalar C vitamini içeren yiyeceklerden uzak durmalı.

Çiğ Deniz Ürünlerinden Kaçının
Demir seviyesi yüksek hastalarda yüksek demir içeren gıdalardan bakteriyel enfeksiyon kapma riski yüksek olduğundan midye gibi çiğ deniz ürünü yemekten de kaçınmalıdırlar.