Diyabetik ketoasidoz, şeker hastalarında görülebilen ve hayatı tehlikeye neden olan bir durumdur. Tedavisi kolay ve kısa sürelidir ancak erken müdahale çok önemlidir.
Diyabetik Ketoasidoz Belirtileri
İlk belirtiler aniden ortaya çıkar, tedavi edilmezse gittikçe kötüleşir. Diyabetik ketoasidozun erken dönem belirtileri şunlardır:
- Çok miktarda idrar boşaltmak
- Şiddetli susuzluk
- Genel huzursuzluk hali ve hastalık hissi
- Yorgunluk
- Karın ağrısı
- Nefes darlığı
- Ağız kuruluğu vb. su kaybından kaynaklanan diğer belirtiler
Tedavi edilmeyen diyabetik ketoasidoz aşağıdaki daha ciddi belirtilere yol açar:
- Nabız yükselmesi (taşikardi)
- Nefes alış verişin hızlanması; vücuda ihtiyacından daha fazla oksijen girmesi
- Kusma
- Baş dönmesi
- Nefeste keton kokusu (bu koku oje çıkarıcı asetona veya küçük şekerli atıştırmalıklara benzer)
- Dalgınlık, odaklanma sorunları, sersemlik
- Bilinç kaybı, koma
Yine müdahale edilmeyen diyabetik ketoasidoz beyin ödemi, ani böbrek yetmezliği ve solunumun durması gibi hayati tehlike arz eden sorunlara neden olabilir.
Diyabetik Ketoasidoz Neden Olur?
Vücut hücrelerimiz enerji için şekere (glukoz) ihtiyaç duyar. İnsülin ise kan dolaşımındaki şekeri vücut hücrelerinin kullanımına verir. İnsülin yetmezliği durumunda vücut enerji için yağları yıkmaya başlar. Bu yıkım esnasında ortaya çıkan keton adlı asidik ve zararlı bileşenler kanda birikmeye başlar. Hem kan şekeri yüksekliği (kullanılamadığı için) hem de keton yüksekliği diyabetik ketoasidozun ortaya çıkmasına neden olur.
Aşağıdaki etkenler diyabetik ketoasidozun tetiklenmesine yol açabilir:
1) Bulaşıcı Hastalıklar
Mikropların neden olduğu vücut iltihaplarının kandaki insülin seviyesini aşağı çekmesi çoğu diyabetik ketoasidozun nedenidir. En sık karşılaşılan örnekleri şunlardır:
- İdrar yolu iltihapları
- Mide-bağırsak iltihapları
- Grip
- Zatürre
2) İnsülin Almamak
Sadece dikkatli beslenme ile kontrol altına alınamayan şeker hastalığında insülin takviyesi kullanmak gerekir. Her şeker hastası için kullanım sıklığı ve miktarı değişkendir. Herhangi bir nedenle insülin vuruşunu atlamak diyabetik ketoasidoz yaşanma riskini çok artırır.
3) Uzun Süreli Egzersiz
Çoğu diyabetik ketoasidoz vakasında kan şekeri yüksekliği de görülür. Ancak uzun süreli egzersiz yapan şeker hastası, normal zamanında insülin almış olmasına rağmen düşük şekerli diyabetik ketoasidoza uğrayabilir. Çünkü alınan insülinin hücrelere kazandırdığı enerji, egzersiz esnasında hızlı tükenmektedir.
4) Diğer Nedenler
Aşağıdaki etkenler de diyabetik ketoasidozu tetikleyebilir:
- Kortikosteroit ilaç kullanımı
- Uyuşturucu kullanmak
- Aşırı miktarda alkol almak
- Felç veya kalp krizi geçirmek
- Cerrahi müdahale geçirmek
Ayrıca henüz tanısı konulmamış olmasına rağmen şeker hastası olan kişilerde (özellikle tip 1 şeker hastalarında) diyabetik ketoasidoz ortaya çıkabilir.
Diyabetik Ketoasidoz Tedavisi
Diyabetik ketoasidoz çoğu zaman sadece hastane koşullarında tedavi edilebilir.
1) İlk Tedavi
Hastaya ilk müdahale bir damar yolu açılarak yapılır. Bu şekilde hastanın aşağıdaki ihtiyaçları karşılanır:
- Sıvı verilir. Bu sayede hastanın ileri düzeydeki su kaybı dengelenir.
- İnsülin verilir. Bu sayede vücut hücreleri enerji için yağ yerine glukoz kullanmaya başlar.
- Diyabetik ketoasidoz esnasında eksilmiş olması muhtemel potasyum vb. mineral desteği sağlanır.
2) Ev Tedavileri
Çoğu vakada hastanın keton seviyesi 24 saat içerisinde yeterince düşer ve hasta taburcu edilir. Sonrasında hastanın dikkat etmesi gereken konular şunlardır:
- İltihaplı bir hastalık var olduğunda, gebelikte, uzun süreli egzersiz esnasında alınması gereken insülin dozu değişebilir. Bu durumlarda doktorun önerdiği doz alınmalıdır.
- Kişi eğer insülin vuruşunu kaçırıyorsa nedenini tespit ederek çözüm bulmalı, insülin vuruşlarının doz ve zamanına çok dikkat etmelidir.
- Kan değerlerinin daha sık okunması olası bir tehlikeyi erkenden haber verecektir.
