Diyabette Sağlıklı ve Düşük Karbonhidratlı Beslenme Kılavuzu
Diyabet, dünyanın farklı yerlerinde yüksek oranlarda görülen kronik bir hastalıktır. Şu anda dünya çapında 400 milyondan fazla insanı etkilemektedir. Diyabet komplike bir hastalık olmasına rağmen kan şekeri kontrolünün iyi bir şekilde sağlanması komplikasyon riskini büyük ölçüde azaltabilir. Kan şekeri seviyesinin daha iyi olmasını sağlamanın yollarından biri de düşük karbonhidratlı bir diyet yapmaktır. Bu yazımızda, diyabetin kontrol altına alınması için düşük karbonhidratlı diyetlere ayrıntılı bir inceleme sunuyoruz.
Diyabet Kısaca
Yaşam editörleri tarafından hazırlanan hastalık kartlari ilgili hastalığa ait en çok merak edilen sorulara kısaca yanıt verir.
- Dikkat
- Normal
Diyabet Nedir?
Diyabet halk arasında bilinen adıyla şeker hastalığıdır. Kişiden kişiye farklı belirtilerle kendini gösteren ciddi bir rahatsızlıktır.
Neye Dikkat Etmeliyim?
Şeker hastalığı bulunan kişilerin yaşamları boyunca sağlıklı bir beslenmeye özen göstermeleri rafine şekerlerden uzak durmalıdır.
Ne Yapmalıyım?
Pek çok kişi kan şekerindeki anormalliklerin belirtilerini hissedemediğinden diyabeti olan kişilerin düzenli olarak kan şekeri testi yaptırmaları önemlidir.
Hangi Doktora/Bölüme Gidilir?
Diyabet için İç Hastalıkları (Dahiliye), Endokrinoloji Ve Metabolizma Hastalıkları bölümlerine gidilir.
Diyabet Nedir ve Yiyeceklerin Bu Hastalığın Üzerinde Ne Gibi Etkileri Vardır?
Diyabetiniz varsa, vücudunuz karbonhidratları etkili bir şekilde işleyemez. Normalde, karbonhidrat yediğinizde kan şekerine dönüşen glikozlara ayrılırlar. Kan şekeri seviyesi yükseldiğinde, pankreas hormon insülini üreterek yanıt verir. Bu hormon kan şekerinin hücrelere girmesine izin verir.
Sağlıklı insanlarda kan şekeri seviyesi gün boyunca dar bir aralıkta kalır. Ancak diyabet varsa bu sistem olması gerektiği gibi çalışmaz. Bu büyük bir sorundur çünkü hem çok yüksek hem de çok düşük kan şekeri seviyesinin olması ciddi zararlara neden olabilir.
Birçok diyabet türü vardır ama en yaygın iki tanesi tip 1 ve tip 2 diyabettir. Her iki hastalık da her yaş grubunda görülebilir.
Tip 1 diyabette, bağışıklık sistemiyle alakalı bir durum, pankreastaki insülin üreten beta hücrelerini yok eder. Diyabet hastaları, glikozun hücrelere girmesini ve kan dolaşımında sağlıklı bir seviyede kalmalarına yardımcı olmak için günde birkaç kez insülin iğnesi vurulmaktadır.
Tip 2 diyabette, beta hücreleri ilk başta yeterli insülin üretirler. Ancak vücuttaki hücreler bu etkilere karşı dirençlidir, dolayısıyla kan şekeri yüksek kalır. Bu durumu düzeltmek için pankreas kan şekerini düşürmek için daha fazla insülin üretir. Zamanla, beta hücreleri yeterli insülin üretme yeteneklerini kaybeder.
Protein, karbonhidrat ve yağ olmak üzere 3 besin grubundan karbonhidratların kan şekeri kontrolü üzerindeki etkisi en büyüktür. Bunun nedeni vücudun karbonhidratları glikoza dönüştürmesidir.
Bu nedenle, diyabet hastaları çok miktarda karbonhidrat tükettiklerinde yüksek dozda insülin ve diyabet ilaçları kullanmaları gerekebilir.
KISACASI:
Düşük Karbonhidratlı Diyetler Diyabetin Kontrol Altına Alınmasını Sağlar mı?
Birçok çalışma, diyabet tedavisi için düşük karbonhidratlı diyetleri desteklemektedir. Aslında, 1921’de insülinin keşfinden önce, çok düşük karbonhidratlı diyetler diyabetli kişiler için standart tedavi olarak kabul edilirdi. Düşük karbonhidratlı diyetler, hastalar diyete uydukça uzun vadede etkili olmaktadır.
Bir çalışmada, tip 2 diyabet hastaları 6 ay boyunca düşük karbonhidratlı diyet yaptı. Diyabet hastaları, diyeti uyguladıkları 3 yıldan daha uzun bir süre zarfında diyabetlerini kontrol altına aldılar.
Benzer şekilde, tip 1 diyabeti olan kişiler karbonhidratın kısıtlandığı bir diyet uyguladıklarında, diyet uygulayanlar kan şekeri düzeylerinde 4 yıllık bir süre içinde belirgin bir iyileşme yaşamışlardır.
KISACASI:
Diyabet için İdeal Karbonhidrat Alımı Nedir?
Diyabet hastaları için ideal karbonhidrat alımı, karbonhidratın kısıtlanması gerektiğini savunanlar arasında tartışmalı bir konudur.
Birçok çalışma, karbonhidratın günde 20 gram ile sınırlı olduğu zaman kan şekeri seviyelerinde, kişinn kilosunda ve diğer belirtilerinde büyük oranda iyileşmeler bulmuştur.
Tip 1 diyabet hastası olan Dr. Richard K. Bernstein, günde 30 gram karbonhidrat tüketmiş ve aynı diyeti takip eden hastalarında kan şekeri kontrolünün mükemmel bir şekilde gerçekleştiğini belgelemiştir.
Ancak, diğer araştırmalar, 70 – 90 gram toplam karbonhidrat gibi daha az kısıtlayıcı bir şekilde karbonhidrat yenilmesinin veya karbonhidratlardan alınan kalorilerin %20’sinin azaltılmasının da etkili olduğunu göstermektedir.
Herkesin karbonhidratlara karşı farklı tepkisi olacağından karbonhidratlar için ideal oranı belirlemek kişiden kişiye değişebilir. Tüketmeniz gereken ideal karbonhidrat miktarını hesaplamak için, kan şekerinizi yemekten önce ve yemekten 1 – 2 saat sonra kan şekeri ölçüm cihazıyla ölçmek isteyebilirsiniz.
Kan şekeriniz sinirlerin zarar görebileceği nokta olan 140 mg/dL’nin altında kaldığı sürece düşük karbonhidratlı diyetle gün içinde her öğünde 6 gram, 10 gram veya 25 gram karbonhidrat tüketebilirsiniz.
Tüm bunlar karbonhidrata karşı kişisel toleransınıza bağlıdır. Genel kuralın daha az karbonhidrat yemek olduğunu ve bunu yaptığınızda kan şekerinizin daha az yükseleceğini unutmayın.
Tüm karbonhidratları diyetinizden çıkarmak yerine düşük karbonhidratlı, sebzelerden, meyvelerden, kabuklu yemişlerden ve tohumlar gibi besleyici ve yüksek lif içeren karbonhidrat kaynaklarını diyetinizde bulundurmalısınız.
KISACASI:
Hangi Karbonhidratlar Kan Şekeri Seviyenizi Yükseltiyor?
Bitkisel gıdalardaki karbonhidratlar; nişasta, şeker ve lif kombinasyonundan oluşur. Sadece nişasta ve şeker bileşenleri kan şekerini yükseltir.
Gıdalarda doğal olarak bulunan, çözünebilir veya çözülemeyen lifler, vücutta glikoza dönüşmez ve kan şekeri seviyesini yükseltmez.
Aslında, lifleri toplam karbonhidrat içeriğinden çıkararak, sindirilebilir veya net karbonhidrat miktarını bulabilirsiniz. Örneğin, bir fincan karnabahar, 3 gramı lif olan 5 gram karbonhidrat içerir. Bu nedenle, net karbonhidrat içeriği 2 gramdır.
İnulin gibi prebiyotik liflerin, tip 2 diyabet hastalarında açlık kan şekerini ve diğer belirtileri iyileştirdiği görülmüştür.
Maltitol, ksilitol, eritritol ve sorbitol gibi şeker alkolleri şekersiz tatlandırıcı olarak veya diyet ürünlerde kullanılır. Ancak özellikle maltitol başta olmak üzere bazıları diyabetli kişilerde kan şekeri düzeylerini yükseltebilir. Bu nedenle, bir ürünün etiketinde listelenen net karbonhidrat sayımı, maltitolün sağladığı kaloriler çıkarıldığında doğru olmayabilir.
Yediğiniz karbonhidratların kalorilerini saymak için akıllı telefonlarınıza indirebileceğiniz uygulamalar değerli kaynaklar olabilir. Bu uygulamalar toplam karbonhidrat, net karbonhidrat, lif, protein ve yağ hesaplamaları için yüzlerce gıdaya yönelik veri sağlar.
KISACASI:
Yenilmesi ve Uzak Durulması Gereken Yiyecekler
Düşük karbonhidratlı, yüksek kaliteli tüm gıdaları tüketmeye odaklanmak en iyisidir. Ne yediğinize bakılmaksızın vücudunuzun açlık ve toklukla ilgili ipuçlarına dikkat etmeniz de önemlidir.
1 Yenilmesi Gereken Yiyecekler
2 Orta Karar Tüketilebilecek Yiyecekler
3 Uzak Durulması Gereken Yiyecekler
KISACASI:
Düşük Karbonhidratlı Yiyeceklerden Oluşan 1 Günlük Yemek Planı
Kişisel karbonhidrat toleransınız daha yüksek veya daha düşükse, porsiyon boyutlarını kendinize göre ayarlayabilirsiniz.
Her öğünde 15 gram veya daha az karbonhidrat içeren örnek bir menü:
Kahvaltı
Öğle Yemeği
Akşam Yemeği
KISACASI:
Diyetinizi Değiştirmeden Önce Doktorunuzla Konuşun
Karbonhidratları kısıtladığınızda, genellikle kan şekerinde ani bir düşüş olur. Bu nedenle, insülin ve diğer ilaç dozlarının genellikle azaltılması gerekir. Bazı durumlarda, ilacın tamamen bırakılması bile gerekebilir.
Yapılan bir çalışmada, tip 2 diyabetli 21 hastanın 17’sinde, karbonhidratlar günde 20 gram ile sınırlandırıldığında diyabet ilaçlarının bırakılabileceği veya azaltılabileceği ortaya çıkmıştır.
Başka bir çalışmada, her gün 90 gramdan az karbonhidrat tüketen tip 1 diyabet hastalarında kan şekeri seviyeleri düzeldi ve insülin dozu önemli ölçüde azaldığı için kan şekeriyle ilgili sorunlar da daha az yaşandı.
Düşük karbonhidratlı bir diyet için insülin ve diğer ilaçlar ayarlanmazsa, hipoglisemi olarak da bilinen kan şekerinin tehlikeli oranda düşmesi riski artar. Bu nedenle, insülin veya diyabet ilacı kullanan kişilerin düşük karbonhidratlı diyete başlamadan önce doktorlarıyla konuşmaları önemlidir.
KISACASI:
Kan Şekeri Seviyesini Düşürmenin Diğer Yolları
Düşük karbonhidratlı bir diyete ek olarak, egzersizler de insülin duyarlılığını artırarak diyabetin kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir. Direnç ve aerobik egzersizlerinin bir kombinasyonunun yapılması faydalı olacaktır.
Kaliteli uyku da çok önemlidir. Araştırmalar, sürekli olarak uyuyan kişilerde diyabet geliştirme riskinin arttığını göstermiştir.
Yakın zamanda yapılan gözlemsel bir çalışmada, gece içerisinde 6,5 ila 7,5 saat uyuyan diyabet hastalarının daha az veya daha fazla uyuyanlara kıyasla kan şekeri kontrolünü daha iyi sağladıkları görülmüştür.
Kan şekeri kontrolünün iyi bir şekilde sağlanmasının bir başka yolu da stres yönetimidir. Yoga ve meditasyonun kan şekerini ve insülin seviyesini düşürdüğü gözlenmiştir.
KISACASI:
Düşük Karbonhidratlı Diyetler Diyabete Karşı Etkilidir
Çalışmalar, düşük karbonhidratlı diyetlerin tip 1 ve tip 2 diyabetleri etkili bir şekilde yönetebildiğini göstermektedir. Düşük karbonhidratlı diyetler kan şekerini kontrol edebilir, ilaç ihtiyacını azaltabilir ve diyabetik komplikasyon riskinizi azaltabilir.
İlaç dozlarının ayarlanması gerekebileceğinden herhangi bir diyet değişikliği yapmadan önce doktorunuzla konuşmayı unutmayın.
Kaynak: Healthline
Yorumlar (0)