Diz kapağı kayması genellikle diz dokusundaki bir sorundan veya kasların zayıf olmasından kaynaklanır. Tedavide fizik terapi genellikle yeterli olur, ama bazen cerrahi müdahale gerekli olabilir.
Diz Kapağı Kayması Belirtileri
Diz Kapağı Kayması Nasıl Oluşur?
Uyluk kemiğinin dize uzanan kısmında oluk şeklinde bir girinti vardır. Diz kapağı, diz hareketi ile birlikte bu oluk içinde yukarı aşağı hareket eder. Diz kapağı kaymasında ise diz kapağı dış yana doğru ilerlemekte, dizin hareketi esnasında troklea adı verilen bu oluğa oturmamaktadır.
Diz Kapağı Kayması Nasıl Anlaşılır?
Vakanın şiddetine bağlı olarak bazen hiç belirti görülmeyebilir. Ancak birçok vakada aşağıdaki belirtiler ortaya çıkmaktadır:
- Dizin kontrolsüz bükülmesi ve kişinin ağırlığını taşıyamaz hale gelmesi
- Dizin hareket esnasında kilitlenmesi
- Diz önünde hareketle birlikte artan ağrı
- Otururken ağrı
- Hareket esnasında gıcırdama veya çıtlama sesi
- Şişme
Diz Kapağı Kayması Neden Olur?
1) Kas Güçsüzlükleri Ve Anatomik Sorunlar
Diz kapağında kayma çoğu zaman bacağın, kasların veya leğen kemiğinin yapısal sorunlarından kaynaklanmaktadır. Aşağıdaki etkenleri örnek gösterebiliriz:
- İç uyluk kasının (vastus medialis) beklenenden daha zayıf olması
- Dış uyluk kasının (vastus lateralis) beklenenden daha kısa, gergin veya güçlü olması
- Pelvisin (leğen kemiği) beklenenden daha geniş olması
- Troklea yapısının yeterince çukur olmaması
- Uyluk kemiğinin dış kısmının yeterince gelişmemiş olması
2) Yürüme Ve Postür (Duruş) Bozuklukları
Ayak ve bacak sorunlarından, aşırı kilodan, alışkanlıklardan veya eğitimsizlikten gelebilen aşağıdaki yürüyüş ve postür bozuklukları diz kapağı kaymasına zemin hazırlayabilir:
- Topallamak
- Koordinasyon bozukluğu (ataksik yürüyüş)
- Kısa, ivmeli adımlar (Parkinson hastalarında sık görülür)
- Ayak parmaklarını zamanında kaldıramamaktan kaynaklanan diz boşalması, hemiplejik yürüyüş
- Merdiven çıkar gibi yürümek
- Bacaklar birbirine çok yakın yürümek, spastik yürüyüş
- Ayakları dışa basma
- Bacakları açarak ve dizleri doksan derece bükerek oturma
3) Diğer Diz Sorunları
Aşağıdaki diz sorunları da diz kapağı kaymasına yol açabilir:
- Diz kireçlenmesi
- Diz kapağı tendon iltihabı (patellar tendonit)
- Pilika sendromu
- Prepatellar bursit
- Dize darbe almak
Diz Kapağı Kayması Tedavisi
1) Fizik Tedavi
Diz kapağı kayması egzersizleri tedavide en önemli yeri tutar:
Vastus Medialis Güçlendirme: En iyi sonuç verecek tedavilerden biridir. Diz kapağını troklea oluğuna çekerek kaymayı azaltacaktır. Aşağıdaki hareketleri uygulayın:
- Oturur pozisyonda iken dizinizi düzleştirerek ayağınızı yukarı kaldırın.
- İki dizinizin arasına bir top alın, sırtınızla duvardan destek alarak oturur pozisyonda bekleyin.
- Bu pozisyonda yükselip alçalın.
- 40 cm yüksekliğinde bir step tahtasının önünde ayakta durun. Bir ayağınızı atarak dik pozisyonda tüm vücudunuzu tahtanın üstüne çekin. Hareket ağır geliyorsa yüksekliği zorlanmayacağınız seviyeye çekin.
Kuadriseps Egzersizleri: Dört başlı kas olarak da bilinen, uyluk ön bölgesini bütünüyle kaplayan bu kaslardan diğer üçünü güçlendirmek de dizin stabil hale gelmesini sağlayacaktır. Egzersizde ağırlığı vastus lateralis’e (dış uyluk kası) vermeyin.
Pelvik Stabilizasyon Egzersizleri: Sırt üstü uzanırken dizlerinizi bükerek karnınıza doğru çekin. Bacaklarınız hem kalçadan hem de dizden 90 derece olsun.
2) Diz Korseleri
Dizi sargı bezleri ile güçlendirmek ve diz korseleri kullanmak diz kapağı kaymasından kaynaklanan ağrıyı önemli ölçüde azaltacaktır. Kuvvetsizlik ve bazı diğer belirtilerin de azalmasını sağlayabilir. Ancak uzun vadeli bir çözüm olmayacağını aklınızda tutmalısınız.
3) Diğer Öneriler
- Fazla kilolardan kurtulmak büyük avantaj sağlayacaktır.
- Hareket kontrolü sağlayan koşu ayakkabıları kullanın.
- Acetaminophen gibi yan etkileri nispeten az ağrı kesiciler kullanabilirsiniz.
- Buz uygulamaları ağrıyı dindirecektir.
4) Cerrahi Müdahale
Diğer tedavilerin sonuç vermediği ve şiddetli belirtilere yol açan vakalarda aşağıdaki ameliyat seçeneklerinden biri gerekli hale gelebilir:
- Lateral gevşetme
- Diz içi güçlendirme, imbrikasyon
- Tibial tüberkül osteotomisi (Diz kapağı kaslarının bağlandığı bölgenin ortaya kaydırılması)
- Fulkerson prosedürü
- MPFL ameliyatı
