Doğum Kontrol Yöntemlerine Yakından Bir Bakış

1 Doğum Kontrol Hapları

A Kombine Haplar

Kombine haplar, mükemmel kullanımda %99 etkilidir. Normal kullanımdaysa etkinliği %91’e düşer.

Kombine haplar, östrojen ve projestin hormonlarını kullanarak yumurtlamayı engeller. Servikal mukusu da incelterek spermin rahme tırmanarak yumurtaya ulaşmasını engeller.

Kombine hapların etkisi bazı durumlarda azalabilir:

• Her gün aynı saatte içmemek ya da bazı günler ilacı kullanmamak
• İlacı içtikten sonraki iki saat içinde kusmak
• Antibiyotiklerle veya başka ilaçlarla birlikte içmek
• Aşırı kilo

B Progesteron Hapları

Progesteron hapları mükemmel kullanımla birlikte %99 etkilidirler. Normal kullanımdaysa etkinlikleri %91’e düşer. Etkinlik verileri, kombine haplarla progesteron haplarının ikisini birden içerir. Genellikle progesteron hapları, kombine haplardan daha az etkili olarak düşünülür. Bu haplar, emziren kadınlarda da kullanılır.

Progesteron haplarının etkisi bazı durumlarda azalabilir:

• Her gün aynı saatte içmemek ya da bazı günler ilacı kullanmamak
• İlacı içtikten sonraki iki saat içinde kusmak
• Antibiyotiklerle veya başka ilaçlarla birlikte içmek
• Aşırı kilo

Kombine haplar gibi, progesteron hapları da yumurta oluşumunu engeller ve servikal mukusu inceltir. Aynı zamanda rahim duvarlarını da inceltir.

2 Rahim İçi Cihazlar

A Hormonal Rahim İçi Cihazlar

Hormonal rahim içi cihazlar yerleştirildiklerinde %99.8 etkilidirler. Bu, yaptırıp bir daha bu konu üzerinde düşünmenizi gerektirmeyecek bir yöntemdir.

T şeklinde plastik bir cihaz, projestin hormonu üreterek ovulasyonu ve doğurganlığı azaltır.

Zamanı geldiğinde değiştirilmesi gerekir. Kullanılan markaya göre değiştirme aralığı üç yılda veya beş yılda bir olabilir.

B Spiral

Spiral, hamileliği önlemekte %99.2 etkilidir. Spiral, sperm hareketliliğini engeller ve sperme zarar verir. Böylece döllenmeyi engellemiş olur.

Spirallerin etkili olabilmeleri için 10 yılda bir değiştirilmeleri gerekir.

3 İmplant

İmplant %99.95 etkilidir. Yumurtlamayı engelleyip servikal mukusu inceltmek için projestin salınımı yapar. İmplantın etkinliğini koruyabilmesi için her üç yılda bir değiştirilmesi gerekir.

Antiviral ilaçlar ya da daha başka ilaçlar kullanıyorsanız implant daha az etkili olacaktır.

4 İğne

İğneler, mükemmel kullanımla doğum kontrolünde %99.7 etkilidirler. Normal kullanımdaysa bu oran %94’e düşer.

İğneyle enjekte edilen ilaç, projestin seviyesini kontrol ederek ovulasyonu önler ve servikal mukusu inceltir.

İstenmeyen gebeliklere karşı her 12 haftada bir iğne vurulmalısınız.

5 Korunma Bandı

Korunma bantları mükemmel kullanımla %99’un üzerinde etkilidirler. Normal kullanımdaysa bu oran %91’e düşer.

Kombine haplar gibi, korunma bantları da östrojen ve projestin hormonlarını salarak yumurtlamayı engeller ve servikal mukusu inceltir.

Korunma bantlarının etkisi bazı durumlarda azalabilir:

• Bant yerinde durmazsa
• Antibiyotik ve bazı ilaçlarla birlikte kullanıldığında
• Kilonuz fazlaysa veya obezseniz

Etkili olabilmesi için korunma bantlarının her hafta aynı gün yerleştirilmesi gerekir.

6 Vajinal Halka

Vajinal halka mükemmel kullanımla %98 koruma sağlar. Normal kullanımdaysa bu oran %91’e düşer.

Kombine haplar gibi, vajinal halka da östrojen ve projestin hormonlarının salınımını artırarak yumurtlamayı engeller ve servikal mukusu inceltir.

Vajinal halkanın etkisi bazı durumlarda azalabilir:

• Halka olması gereken yerde durmazsa
• Antibiyotik ve ilaçlarla birlikte kullanıldığında

Vücudunuza bir hafta dinlenme süresi vermek için her üç haftada bir vajinal halkayı çıkarmanız gerekir. Halkayı her dört haftada bir aynı günde yerleştirmelisiniz.

7 Bariyer Yöntemleri

A Erkek Kondomu

Erkek kondomu, mükemmel kullanımla birlikte %98 koruma sağlar. Normal kullanımdaysa bu oran %82’ye düşer.

Bu kondom türü bir depo olarak görev alır ve meninin vajinaya girmesine engel olur.

Erkek kondomunun etkisi bazı durumlarda azalabilir:

• Uygun şartlarda muhafaza edilmediyse
• Son kullanma tarihi geçtiyse
• Yanlış takıldıysa
• Yağlı bir kayganlaştırıcıyla birlikte kullanıldıysa
• İlk başta takılmadıysa

B Kadın Kondomu

Kadın kondomu, mükemmel kullanımla birlikte %95 etkilidir. Normal kullanımla bu oran %79’a kadar düşer.

Kadın kondomunun etkisi bazı durumlarda azalabilir:

• Uygun şartlarda muhafaza edilmediyse
• Son kullanma tarihi geçtiyse
• Yanlış yerleştirildiyse
• Yağlı bir kayganlaştırıcıyla birlikte kullanıldıysa
• İlk başta takılmadıysa

Bu tür kondomlar vajinanın içine yerleştirilir. Meninin, rahim boynuna ve rahme girmesini engeller.

8 Diyafram

Diyafram mükemmel kullanımla birlikte %91 – 96 oranında etkilidir. Normal kullanımdaysa bu oran %71 – 88 arasındadır.

Diyafram, vajinaya sığan esnek ve sığ bir kaptır ve rahim boynunu kaplar. Diyaframın dışında spermisid kullanılması diyaframla korunma yöntemini çok daha etkili hale getirir.

Diyaframın hamileliği engellemesi için doğru bir şekilde yerleştirilmesi ve cinsel ilişki öncesinde altı ile sekiz saat kadar beklenmesi gerekmektedir.

9 Servikal Kapak

Servikal kapak, mükemmel kullanımla %92 – 96 oranında etkili olan bir yöntemdir. Normal kullanımdaysa bu oran %71 – 88 arasına düşer.

Diyafram gibi servikal kapta rahim boynunu kapatarak spermin rahme girmesine engel olur. Servikal kapağın dışında spermisid kullanılması bu yöntemi daha etkili hale getirir.

Servikal kapağın düzgün bir şekilde yerleştirilmesi gerekir. Yerleştirildikten sonra hamileliği önleyebilmesi için cinsel ilişki öncesinde altı ile sekiz saat arasında beklenmelidir.

10 Sünger

Sünger, mükemmel kullanımla birlikte %80 – 91 oranında etkilidir. Normal kullanımdaysa bu oran %76 – 88 arasındadır.

Sünger, vajinaya yerleştirilen yumuşak ve yuvarlak bir köpük parçasıdır. Genellikle spermin rahme ulaşmasını engellemek için spermisidle birlikte kullanılır.

Hamileliğin önlenebilmesi için düzgün bir şekilde yerleştirilmesi ve cinsel ilişki öncesinde altı ile sekiz saat arasında beklenmesi gerekmektedir.

Daha önce doğum yaptıysanız sünger sizde daha az etkili olacaktır.

11 Spermisid

Spermisin mükemmel kullanımda %82 etkililiğe sahip bir korunma yöntemidir. Normal kullanımla bu oran %72’ye düşer.

Spermisidin etkisi bazı durumlarda azalır:

• Uygun muhafaza koşullarında saklanmadıysa
• Son kullanım tarihi geçtiyse
• Yeterli miktarda kullanmadıysanız
• Spermisid yeterince derine gitmediyse

Spermisid jel, krem ya da köpük formunda bulunabilir. Vajinanın içine bir aplikatörle yerleştirilir. Spermisid ne kadar derine gidip rahim boynuna yaklaşırsa o kadar etkili olur.

12 Doğurganlık Bilinci Yöntemi

Doğurganlık bilinci yöntemi ya da ritim metodu mükemmel kullanımla %99 etkilidir. Normal kullanımda bu oran sadece %76’dır.

Doğurganlık bilinci yönteminin etkisi bazı durumlarda azalabilir:

• Döngünüzü düzgün bir şekilde takip etmiyorsanız
• Döngünün takibini zorlaştıracak kadar düzensiz regl oluyorsanız
• Doğurganlığınızın en yüksek olduğu zamanlarda başka bir yöntem kullanmıyorsanız

Doğurganlık bilinci yöntemiyle, en çok doğurgan olduğunuz zaman aralığınızı takvimde işaretleyerek buluyorsunuz. Bu zaman aralığında, eşiniz ve siz cinsel ilişkiye girmekten kaçınabilirsiniz ya da hamilelik riskini en aza indirgemek için geri çekilme yöntemini kullanabilirsiniz.

13 Geri Çekilme Yöntemi

Geri çekilme yöntemi mükemmel bir şekilde yapıldığında %96 etkilidir. Bu yöntem normal kullanıldığındaysa etkisi %78’e kadar düşer.

Geri çekilme yönteminin etkisi bazı durumlarda azalabilir:

• Penis çok geç çekildiğinde
• Penis yeterince uzaklaştırılmadığında
• Seminal sıvının içerisinde sperm olması durumunda

Bu metot, vajinaya meni girişine engel olmanız için boşalmadan önce penisin vajinadan çıkarılmasına bağlı bir yöntemdir.

14 Laktasyonel Amenore Metodu

Laktasyonel amenore metodu, kişi bu metodun tüm kriterlerine uyduğu takdirde %98 etkili olan bir yöntemdir. %26’lık bir dilim bu kriterlere uymaz.

Laktasyonel amenore metodunun etkisi bazı durumlarda azalır:

• Yeterince sık emzirmiyorsanız
• Emzirmek yerine sütü pompayla çekiyorsanız
• Doğum yapmanızın üzerinden altı aydan daha uzun bir süre geçtiyse

Emzirme döneminde olduğunuzda vücudunuz yumurta üretmez. Yumurtalıklarınız yumurta üretmiyorsa, regl olamayacağınız gibi hamile de kalamazsınız. Ancak, bu etkinin maksimum olarak görülebilmesi için en az her dört saatte bir emzirmeniz gerekmektedir.

15 Sterilizasyon Yöntemleri

A Tüp Ligasyonu

Tüp ligasyonu %99.5 etkilidir ve kalıcı bir işlemdir.

Cerrah bunu yapmak için yumurta kanallarınızı keser veya bağlar. Böylece yumurta kanallardan rahme gidip spermle döllenemez.

B Tüplerin Kapatılması

Tüplerin kapatılması kadınların sterilizasyon yöntemlerinden biridir. %99’dan daha fazla etkilidir.

Cerrah bunu yapmak için iki tüpe de küçük metal bir spiral batırır. Bu spiraller tüplerle rahmin arasındaki geçişi engeller.

Zamanla spiralin boşluklarında dokular oluşur ve yumurtaların rahme geçişi kalıcı olarak engellenir.

Bu işlemi yaptırdıktan sonraki ilk üç ay, yedek bir doğum kontrol yöntemi kullanmanız gerekmektedir. Ameliyatın etkili olup olmadığını görmek için doktorunuz sizi kontrol edecektir. Doktorunuz, başka bir doğum kontrol yöntemi kullanmanıza gerek olup olmadığını da bu kontrollerde size bildirecektir.

C Vazektomi

Vazektomi, erkeklere uygulanan bir sterilizasyon yöntemi olup %99.85 oranında etkilidir.

Cerrah bunu yapmak için, meninin içine sperm taşıyan tüpleri keser veya mühürler. Bu işlem sonrasında yine meni çıkışı devam eder fakat meninin içinde sperm bulunmaz. Bu işlem hamileliği kesin bir şekilde önler.

İşlem sonrasındaki ilk üç ay kendinizi garanti altına almak için başka yöntemlerden faydalanmalısınız. Doktorunuz ameliyatın başarılı olup olmadığını görmek için sizi kontrol edip başka yöntemler kullanmaya devam etmeniz gerekiyorsa bunu da bildirecektir.

Kaynak: https://www.healthline.com