Doğum Sırasında Kullanılan Forseps Türleri

Tüm forsepler bebeğin kafasını pozisyona sokabilmek için iki koldan oluşur. Bu kollar annenin pelvisinin ne tarafına uygulanacağına bağlı olarak sağ veya sol olarak adlandırılır. Bu kollar her zaman olmasa da genellikle eklem olarak adlandırılan orta noktada kesişirler. Çoğu forsepsin eklem denilen kısımda kilit mekanizması olur ve iki kolun yan yana durmasına izin verir. Çok az döndürmenin gerektiği ya da hiç döndürmenin gerekmediği doğumlarda yani bebeğin kafasının annenin pelvik bölgesinde olduğu durumlarda, sabitlenmiş bir kilit mekanizması olan forsepsler kullanılır. Döndürülmenin gerektiği doğumlarda ise kaydırmalı kilit mekanizmasının olduğu forsepsler kullanır.

Tüm forseplerde tutma yeri bulunur. Tutma yerleri değişken uzunlukları olan ağızlara bağlıdır. Forsepsle döndürme yapılacaksa uzun ağızlı forsepsler kullanır. Forsepsin kollarındaki ağızlar bebeğin kafasını tutacak şekilde eğimlidir. Ağız, karakteristik olarak sefalik ve pelvik eğimli olmak üzere iki türdür.

Sefalik eğim, bebeğin kafasını tutacak şekildedir. Bazı forsepslerdeki sefalik eğim daha yuvarlak olurken bazılarınınki daha uzundur. Kullanılan forseps türü, bebeğin kafasının şekline bağlıdır. Forseps bebeğin kafasını sıkıcı tutmalı ama çok da sıkı olmamalıdır.

Yuvarlak ağızlı forsepslere Elliot forsepsi denir. Elliot türü forsepler genellikle daha önce en az bir vajinal doğum geçiren kadınlarda kullanılır. Bunun nedeni, doğum kanalındaki kasların ve dokuların ikinci ve daha sonraki doğumlarda daha az direnç göstermesi ve bebeğin kafasının yuvarlak kalmasına izin vermesidir.

Yuvarlak ağızlı forsepsler, bebeğin kafasının şekli annenin pelvisine doğru ilerlerken daha yuvarlak hâle geldiğinde kullanılır. Bebeğin kafasının şeklindeki bu değişikliğe kalıplaşma denir ve ilk kez vajinal doğum yapan kadınlarda daha sık görülür. Bu tür durumlarda kullanılan forseps türüne Simpson forsepsi denir.

Forsepsin pelvik eğimi, doğum kanalını rahatlatmak içindir. Bu eğim, kasık kemiğinin dışarısından ve yukarısından gelen kasılmaları yönlendirmeye yardımcı olur. Bebeğin kafasını döndürmek için kullanılan forsepste neredeyse hiç pelvik eğim olmamalıdır. Kielland forsepsi, döndürme işlemi için muhtemelen en yaygın olarak kullanılan forseptir ve bebeğin kafası annenin pelvisine uyumlu olmadığında yani asinklitizm görüldüğünde yardımcı olabilir. Kielland forsepsinde neredeyse hiç pelvik eğim olmadığından çok fazla çekme sağlamaz.

Kadınların doğum yapma pozisyonu, forseple doğuma hazırlık için önemlidir. Annenin kalçaları yatağın ya da ameliyat masasının ucunda, bacaklar açık ve yukarıya doğru kaldırılmış olmalı ancak çok gergin olmamalıdır. Bu pozisyon annenin sırtında, kalçalarında, bacaklarında ve bacak arasında çok fazla yaralanma olması ihtimalini azaltır. Annenin kalçaları ideal pozisyonda değilse bacak arası bebeğin aşağı inen kafasını doğrudan engelleyebilir. Bu durum ise bacak arasının yaralanma riskini ya da epizyotomi yapılma olasılığını artırır. Bacakları tutan aletler, annenin bacağını desteklemek için bilinen en iyi desteklerdir. Annenin mesanesi özellikle forseps kullanımı düşünülüyorsa genellikle sondayla boşaltılır. Bunun yapılması, mesanede yaralanmanın olmasını engelleyebilir.

Forseps kullanma kararı verildikten sonra forseps kullanımıyla ilgili yönergelerin takip edilmesi gerekir. Forsepsin sokulması ve kullanılmasıyla ilgili, forsepsin bebeğin kafasının neresine gelmesi gerektiğini açıklayan ve forsepsle döndürme ve çekme uygularken yapılacaklara dair kurallar bulunur.

1 Forsepsin Uygulanması

Forsepsin uygulanma şekli bebeğin kafasının pozisyonuna ve durumuna, kullanılacak forseps türüne ve uygulamayı yapan kişinin eğitimiyle deneyimine bağlıdır.

Oksiput anterior pozisyonunda yani bebeğin yüzü aşağı bakıyorsa forsepsin ağızları, doktorunuzun vajinanın içinde olan elinin altında kolayca kayarak açılmalıdır. Bebeğin kafasıyla annenin pelvik bölgesi arasına giren sol ağız genellikle ilk sokulur. Sağ ağız da aynı şekilde sokulur ve iki ağız kolayca bir araya gelir. Her iki ağzın da, bebeğin kaynaşmamış kafatası kemiklerinin olduğu yumuşak noktanın birkaç parmak altında olması gerekir. Oksiput anterior pozisyonundaki bebeğe düzgün bir şekilde uygulandığında ağızlar bebeğin kulaklarının üstünden yanaklara kadar açılacaktır.

Bebek oksiput posterior pozisyonunda yani yukarı doğru bakarken ağızlar yine oksiput anteriordaki gibi uygulanır. Ağızların uçları yine bebeğin yanaklarında dayanmalıdır ancak bu pozisyonda ağızlar bıngıldağın hemen altında birleşmelidir. Bebeğin kafası pelvise dönük bir şekilde çapraz pozisyondaysa ilk başta arkadaki ağız sokularak bebeğin kafasının düzgün pozisyona sokulmasına yardımcı olunur.

Forseps içeri sokulduktan sonra doktorunuzun bebeğin kafasını düzgün bir şekilde pozisyona sokabilmesi için düzgün bir uygulama yapması önemlidir. Forseps uygulaması kolay değilse ya da güç gerektiriyorsa bir şeyler ters gidiyor demektir. Bu durum, yaygın olarak forsepsin konumunun beklenen kadar düşük olmadığı ya da kafanın pozisyonunun doğru ölçülmediği anlamına gelmektedir. Ayrıca, yanlış forseps türünün kullanıldığına da işaret edebilir. Forseps kolayca girmiyorsa zorlanmamalıdır.

2 Döndürme ve Çekme

Düzgün bir şekilde uygulama yapıldıktan sonra, forseps, bebeğin kafasının döndürülmesi veya kafanın çekilmesi için kullanılabilir.

I Döndürme

Dışarıdaki forseps, bebeğin kafası vajinal açıklıktan görünebilir olduğunda ve oksiput anterior ya da oksiput posterior pozisyonları 45 derecelik eğimle görüldüğünde uygulanabilir. Genellikle bebeğin kafası döndürülürken eş zamanlı olarak çekme de uygulanır.

Genellikle 45 derecenin üzeri için döndürme güvenli bir şekilde yapılabilir ama komplikasyon olasılığı çok daha büyüktür. Büyük döndürmeler, genellikle bebeğin pozisyonunun doğum kanalından yukarıda veya aşağıda olmasını gerektirir. Daha karmaşık olan bu manevraları çok yetenekli ve deneyimli bir uzmanın yapması önemlidir. Forseps kullanımı konusunda deneyimi olan bir doktor, pelvik eğimi en güvenli ve muhtemelen başarılı bir şekilde işlemin sonlanmasını sağlayacak şekilde ayarlayabilir.

II Çekme

Forseps, genellikle bebeğin rahim kanalından aşağıya ve dışarı çıkması için yönlendirme yapmak adına kullanılır. Çekme, doğum kanalının doğrultusunda, kasık kemiklerinin arkasına ve altına doğru olmalıdır. Oksiput anterior pozisyonda, bebeğin kafası kasık kemiğinin altında olduğundan bu durum genellikle forsepsin tutacaklarının, aşağıya doğru ve sonrasında yukarıya doğru kullanılmasıyla sonuçlanır. Bebek, oksiput posterior pozisyondaysa çekmenin aşağıya doğru yapılması gerekir.

Çekme, kasılmalar ve itme ile birlikte arada dinlenme molaları verilerek yapılabilir. Bebeğin kafasına çok fazla baskı oluşturmaktan kaçınmak önemlidir. Doktorunuz bunu kasılmalar arasında tutacakları gevşeterek yapacaktır.

Bazı uzmanlar, bebek doğmadan önce forsepsi çıkararak kafanın kendiliğinden çıkmasına izin verirken bazıları forsepsi bebeğin kafasıyla birlikte çıkarır. Hangi yaklaşımın daha iyi olduğunu gösteren bir çalışma bulunmamaktadır. Bu nedenle bu karar genellikle doğumun aciliyetine bağlıdır. Tüm doğumlarda olduğu gibi bebeğin durumu doğumdan hemen sonra değerlendirilmelidir.

Kaynak: Healthline