Dopamin- Kendinize Hedefler Koyun
Dopamin beyinde salgılanan bir hormondur. Nörotransmitter olarak görev yapar, yani sinir hücreleri arasında iletişimi sağlar. Dopamin genellikle serotonin gibi "mutluluk hormonu" olarak anılır.
Dopamin Kısaca
Yaşam editörleri tarafından hazırlanan hastalık kartlari ilgili hastalığa ait en çok merak edilen sorulara kısaca yanıt verir.
- Dikkat
- Normal
Dopamin Nedir?
Beynin birkaç bölgesinden salgılanabilen dopamin duygularınızı, hareketlerinizi, haz hissini ve acıyı etkileyen bir kimyasaldır.
Az/Fazla Olması
Dopaminin aşırı fazlalığı veya eksikliği bazı ciddi sağlık sorunlarına neden olur. Dopamin azlığında Parkinson hastalığı baş gösterir. Uyuşturucu veya sigara kullanımı sonucu dopamin miktarının artması ise bağımlılığa yol açar.
Hangi Doktora/Bölüme Gidilir?
Dopamin rahatsızlıkları için Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları bölümüne gidilir.
Dopaminin Vücuttaki Fonksiyonları
Mutluluk hissi vermesinin yanı sıra dopamin insanlarda ve hayvanlarda birçok fonksiyona sahiptir. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Hareket
- Hafıza
- Haz Veren Ödül
- Davranış
- Kavrama (İdrak)
- Dikkat
- Prolaktin Üretimini Engelleme
- Uyku
- Duygu Durumu (Ruh Hâli)
- Öğrenme
Dopamin Nedir?
Beynin birkaç bölgesinden salgılanabilen dopamin duygularınızı, hareketlerinizi, haz hissini ve acıyı etkileyen bir kimyasaldır. Peki bu kimyasal beyinde nasıl görev yapar?
Bilindiği üzere, beyinde saniyeler içinde milyonlarca sinyal iletilir. Bu sinyaller sayesinde vücut sistemleri çalışır, hareket sağlanır ve bilişsel faaliyetler oluşur. Yani, sinyallerin yokluğu, ölüm anlamına gelir.
Sinir hücreleri vasıtasıyla çok hızlı iletilen bu elektrik sinyalleri sinir hücrelerinin birleşme noktalarında birtakım kimyasallarla taşınır. Bu kimyasallara nörotransmitter adı verilir ve onlar olmadan iletim yapılamaz. Resimde gördüğünüz sinir hücreleri arasındaki parlak noktalar nörotransmitterleri temsil etmektedir. Bilimin keşfettiği 100’den fazla nörotransmitterin en önemlilerinden biri de dopamindir.
Dopaminle ilgili bilinmesi gereken en önemli nokta haz alma hissi sırasında salgılanmasıdır. Yani tatlı bir şey yediğinizde ya da cinsel ilişki sırasında bu hormon salgılanır. Bu durumda beyin kişiyi haz duyabileceği şeyleri aramaya iter, yani o ödülü (hazzı) tekrar tatmak ister.
Ödül mekanizmasında böyle anahtar bir rol üstlenen dopamin madde bağımlılığının da baş aktörüdür. Sigara ve uyuşturucu madde kullanımı sonucu sinapslarda dopamin birikmesi ve bunun sonucu oluşan haz, kişide o maddeleri tekrar kullanma isteği yaratır. Bir süre sonra da bu maddelere karşı bir bağımlılık oluşması kaçınılmaz olacaktır.
Dopamin ve Beyin Fonksiyonları
Dopamin birçok beyin fonsiyonunu direkt olarak etkiler. Bu yüzden dopaminin belli seviyelerde olması çok önemlidir. Dopamin seviyesi düştüğünde zihinsel fonksiyonlarda sorunlar oluşur. Yine dopamin seviyesi çok yükseldiğinde de birtakım anormallikler ortaya çıkabilir. Ama sigara, uyuşturucu gibi maddeler haricinde, doğal yollarla dopamin miktarını aşırı yükseltmek neredeyse imkansızdır.
Dopamin ve Hareket (İstemli Hareket)
Beynin bazal gangliya adlı bölümü hareketi düzenler. Ama bazal gangliyanın iyi çalışabilmesi için belli bir miktar dopamine ihtiyacı vardır. Beyinde dopamin eksikliği oluştuğunda, hareketlerde gecikme ve koordinasyonsuzluk meydana gelir. Öte yandan, dopaminde aşırılık olduğunda, beyin vücudun tekrarlanan tikler gibi gereksiz hareketler yapmasına neden olur.
Dopamin ve Ödül (Haz) Bekleyen Davranış
Dopamin beyinde haz duygusuna aracılık eder. Haz verebilecek durumlar esnasında salgılanır. Bu yüzden kişinin haz verecek aktiviteler veya işler aramasına sebep olur. Haz verecek şeyler yiyecek, seks veya uyuşturucu olabilir.
Dopamin ve Bağımlılık
Sigara, kokain ve amfetaminler dopaminin sinir hücreleri tarafından tekrar emilmesini engeller. Böylece sinir uçları arasında dopamin birikir. Dopamin fazlalığını haz olarak hisseden beyin bu maddelerden yine ister. Bu da kişide bağımlılık hâlini alır.
Dopamin ve Hafıza
Beyindeki dopamin düzeyleri, özellikle prefrontal korteksteki, kısa süreli hafızanın iyileştirilmesini sağlar. Bununla birlikte dopamin seviyesinin hassas bir aralığı vardır. Dopamin çok fazlalaştığında ya da azaldığında hafıza zarar görür.
Dopamin ve Dikkat
Dopamin odaklanmayı ve dikkati artırır. Dopamin belli bir bilgiye verilecek cevabı temel alarak kısa süreli hafıza neyin kalacağına karar verir. Prefrontal korteksteki dopamin azlığının dikkat eksikliğine neden olduğu düşünülmektedir.
Dopamin ve Kavrama
Beynin ön loblarındaki dopamin bilginin beynin diğer bölgelerine akışını kontrol eder. Dopamin eksikliğinde nöro-kognitif fonksiyonlarda düşüş meydana gelir, özellikle hafıza, dikkat ve problem çözme yeteneğinde.
Sosyal Fonksiyonlar
Dopamin eksikliğinin sosyal anksiyete ve sosyal fobiyle ilişkili olduğu saptanmıştır. Öte yandan bipolar bozukluk hastalarının da aşırı sosyal olduğu gözlenmekte ve bunun sebebinin de dopamin miktarındaki artış olduğu düşünülmektedir.
Dopamini Doğal Yollarla Artırmanın Yolları
Dopamin seviyesini doğal yollarla artırmak için şu yolları deneyebilirsiniz.
1. Egzersiz Yapın
Günlük egzersiz yapmaya özen gösterin. “The Brookhaven National Laboratory” tarafından yapılan bir deneyde egzersizin beyin aktivitelerini uyardığı, dopamin başta olmak üzere birçok beyin kimyasalının salgılanmasını tetiklediği gözlemlenmiştir. Dopamin egzersizin 20 ve 30. dakikaları arasında salgılanmaya başlar ve yorgunluğu azaltma görevi üstlenir. Ama sadece yorgunluğu azaltmakla kalmaz, iyi bir ruh hâli de sağlar. Bu yüzden düzenli olarak spor yapmaya çalışın.
2. Sağlıksız Yiyeceklerden Uzak Durun
Şeker, yağ ve kolesterolü diyetinizden eleyin. Çünkü bu yiyecekler sağlıksız olmalarının yanında dopamin seviyesinin düşmesine de neden oluyor.
3. Dopamin Seviyesini Artıracak Gıdaları Seçin
Dopamin seviyesinin doğal olarak yükselmesini sağlayacak yiyecekler var. Muz bu açıdan istisnai bir yiyecek. Çünkü dopamin üretiminde rol oynayan tirozin adlı bir madde içeriyor. Taze meyve ve yiyecekler genelde dopamin seviyesini yükseltecek bileşenler bulundurmaktadır.
4. C Vitamini Tüketin
Bol bol C vitamini tüketin. “Integrative Psychiatry” dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre vitaminler, özellikle C vitamini dopamin düzeyinde artış sağlıyor.
5. Güneş Işığına Çıkın
MIT’de fareler üzerinde yapılan bir deney, güneş ışığının dopamin seviyesini yükselttiğini göstermiştir. Dört duvar arasında kısılıp, kalmış, güneş ışığından mahrum modern insanın depresyonla bu kadar haşir neşir olması bu açıdan anlaşılır görünüyor.
6. Sizi Mutlu Yapan Aktiviteler, Hobiler Bulun
Zaten dopaminin çalışma mantığı bu şekilde. Haz veren bu faaliyetler sayesinde dopamin miktarında artış sağlayabilirsiniz.
7. Hedefiniz Olsun
Dopaminin sadece ödülü kazandığınızda değil, ödüle yaklaştığınızda da salgılandığı ispatlanmıştır. Hedeflerinizi gerçekleştirmeyi beyin ödül olarak algılayacağından, o hadeflere yaklaştıkça beyniniz dopamin salgılayacaktır.
Çok sağolun ,elinize sağlık.
Elinize sağlık güzel yazı
“Ama sigara, uyuşturucu gibi maddeler haricinde, doğal yollarla dopamin miktarını aşırı yükseltmek neredeyse imkansızdır.” inanın birçok yolu var ve çok kötü duruma sokuyor insanları. Çağımızda özellikle gençlerin mastürbasyon yapması en az sigara kadar dopamini fulleyip kısa süre sonra tekrar düştüğü için bağımlılığa neden olmaktadır. Cinselliğin doğal bir ihtiyaç olması (sigara doğal ihtiyaç değildir ve ateşleyen birşey olmaz) kişinin her libido artışında mastürbasyona sarılmasına neden olur.
eline sağlık çok işime yaradı
Allahım ben hafıza kaybı yaşıyorum neden bazen öyle oluyor sinirlenip herseyi kırmak istiyorum ben iyi hissetmek istiyorum kendimi
Artık şu hormonlara care bulunsun hersey Allahtan ama tip ilerlemiş neden ben iyi hissetmiyorum kendimi
Sigara bağımlılığı dopamin eksikliğinden mi kaynaklanıyor yani ? Birde dopamin seviyesini ideal şekilde stabil tutabilirmiyiz ? Yardımcı olduğunuz için teşekkürler
Evet, sigara, kumar, uyuşturucu gibi bağımlılıklar aslında dopamin bağımlılığıdır. Dopamin seviyesini yüksek seviyede tutmak için ihtiyacınız olan şey düzenli bir hayat: Güne erken başlayıp, yapmanız gerekenleri aksatmadan yerine getirmek. Hedefler belirleyip, bunlara ulaşmak için çaba sarfetmek. Bunun dışında dengeli beslenme ve spor yapmak. Ayrıca stresten kaçınmak. Bunları yaparsanız, dopamin seviyesini normal düzeyinde tutar, tatmin edici bir hayat yaşarsınız.
yani anladim: 1 dene birdene ic, ich birseyin kalmaz.
Merhaba dopamin doğal yollarla aşırı artışı zarar verir mi?bir de bazı psikologlar aşırı dopaminin şizofreniye neden olur diyorlar bu doğal yolla artışın sonucunda mı olur şizofreni?bilgi için teşekkürler
Merhaba doğal yollarla zaten fazla arttıramassınız bu sebeple de şizofreniye yol açması imkansızdır dopamin arttırmanın hatırı sayılır bir yolu metamfetamin kullanımıdır ilk kullanımlarda inanılmaz deneyimler yaşarsınız herşeyin bilincinde olursunuz ama kalıcı zararları vardır ve kesinlikle kullanılmasını tavsiye etmem.(eski bir metamfetamin bağımlısıyım)
merhabalar… bende huzursuz bacak sendromu var yaptırdığım testler sonucunda dopamin eklikliğinden kaynaklandığı söylendi. uyku düzenim yok denilecek kadar az ve çok az uyumak zorunda kalıyorum birkaç saatlik uyku ile günü bitirmeye çalışıyorum. malum buda çok yorucu oluyo. birçok ilaç kullandım b12 vit. parkinson hastalığı tedavisinde kullanılan birkaç ilaç vs. ama hiç biri kalıcı bir yarar sağlamadı. yan etkileri çok oluyodu. halsizlik sinir dikkatsizlik gibi. ritalin diye bir ilaç duydum yani metamfetamin. uyarısını yapmışsınız ama ben yinede kullanmak istiyorum. ben öğrenciyim sınavlara giriyorum ve bu uykusuzluk ile ne kadar çalışsam da verim alamıyorum. sadece belirli günlerde veya sınavdan önce bir tane almam koşulu ile kullanabilir miyim?? cevap verirseniz çok sevinirim. lütfen öğrenci olduğumu da unutmayın. sınavda uyuduğumu biliyorum…. şimdiden teşekkür ederim iyi çalışmalar…
bağımlılık yapan şeylere bir bulaşırsan ömür boyu takipcin olur, daha az ders çalış sağlık herşeyden önemlidir.
siyah hardal tanesi kürünün faydası varmış. Prof .Dr. Saraçoğlunun internet sayfasını inceleyiniz.
şeker atmayın 1 ay
Bendede huzursuz bacak sendromu var . Yatmadan iki saat önce bir çay kaşığı gerçek Polen i sıvıyla yutun. Bana iyi geldi. Umarım faydasını görürsünüz.
Merhaba sarı Kantaron otu diğer adı Kılıç otu nu internetten bakarak cayını yapın için. Serotonin seviyesini arttırıyor, yani antidepresan etkisi yapıyor. Yalnız başka antidepresan ilaç kullanan varsa dikkat etsin. Etkisini azaltıyor yada arttırıyor diyorlar. Ayrıca bu çay uyku problemi çekenlere iyi geliyormuş bilginize. .