Duygu Durumundaki Ani Değişimler ve Diyet

Diyetin ruh hâline etkisi biyokimyasal taşıyıcılar temelinde şekillenir. Bu biyokimyasal taşıyıcılar nörotransmiter olarak adlandırılıyor. Nörotransmiterler ruh hâline, iştaha, düşüncelere ve davranışlara büyük ölçüde etki ediyor. Yiyecekler tarafından en fazla etkilenen nörotransmiterler: nöroepinefrin, serotonin ve dopamin. Serotonin düzeyi çok yükseldiğinde kişide mahmurluk ve uyuşukluk ortaya çıkar. Düşük seviyelerse, güçlü bir yeme isteğine sebep olur. Dopamin ve nöroepinefrin ise artan enerji ve dikkatle yakından ilişkilidir.

Bazı yiyeceklerin beyindeki nörotransmiterlerin salgılanmasını tetiklediğini biliyoruz. Karbonhidratlar (meyveler, tahıllar, ekmek) serotoninin yükselmesini sağlıyor. Protein ise dopamin ve nöroepinefrin salgısını artırıyor. Bunların bilincinde olduğumuzda, istediğimiz zihinsel durumlara göre diyetimizi şekillendirebiliriz.

Karbonhidratı önemli ölçüde azaltmaya dayanan diyetler (Atkins Diyeti, Dukan Diyeti, Karatay Diyeti gibi) ruh hâli değişimlerine ve bazılarında depresyona sebep olur. Karbonhidrat eksikliğine bağlı olarak serotoninde azalma meydana gelir. Bu da özellikle depresyona eğilimi olan insanlarda veya bipolar bozukluk geçmişi olanlarda kötü sonuçlar doğurabilir.

MIT’de fareler üzerinde yapılan bir araştırma da bunu doğruluyor. Protein açısından yüksek, karbonhidratlar açısından düşük bir diyetle beslenen farelerde üç hafta içinde ciddi ruh hâli değişimleri ve iritasyon görülmüş.

Ruh hâli değişimlerine eğilimli olanlar doğal duygu durumlarına göre beslenmeye özellikle dikkat etmeliler. Meyveler, sebzeler, beyaz et ve süt ürünleri pozitif bir duygu hâli yaratmaya yardımcı yiyecekler. Yeteri kadar su içmek de önemli. Çünkü susuz kalmak bitkin hissetme, enerjisizlik gibi problemlere neden olur. Son olarak, kafein ve alkol alımı kesinlikle kontrol altına alınmalı. İkisi de diüretik maddelerdir ve vücudu susuz bırakır.

Çikolata diyet ve duygu durumu ilişkisine ilginç bir şekilde dâhil oluyor. Çikolatada bulunan feniletilamin adlı kimyasal vücudun endorfin salgılmasını sağlıyor. Endorfin bir nörotransmiterdir ve “iyi hissetme” kimyasalı olarak bir üne sahiptir. Çikolata haz ve memnuniyetle her zaman ilişkilendirilmiştir ama bu genellikle tadı sebebiyle olmuştur. Buna ek olarak mutluluk hormonlarının salgılanmasını sağlaması çikolatayı değerli bir yiyecek yapar. Her ne kadar duygu durumuna katkı sağlasa da, aşırı çikolata tüketimi zararlıdır. Çünkü besin değerleri genel olarak düşük.