El uyuşması genellikle sinir sıkışması sonrasında ortaya çıkar. En sık görülen nedenlerinden biri karpal tünel sendromudur. Ellerde uyuşma, dolaşım problemlerinden veya soğuğa maruz kalmak gibi geçici etkenlerden de kaynaklanabilir.
El Uyuşması Neden Olur?
1. Karpal Tünel Sendromu
El uyuşmasının en sık karşılaşılan nedenlerinden biri karpal tünel sendromudur. Bu hastalık, bilekteki sinirlerden birinin baskı altında kalması ile ortaya çıkıyor. Karpal tünel sendromu, bu yazı boyunca aktarılacak olan birçok etkenle bağlantılı olabilir. Ancak sık karşılaşılan bazı nedenleri şunlardır:
- El, bilek veya kolların aşırı kullanımı (örgü örmek, bilgisayar klavyesi kullanmak vb. nedenlerle)
- Bilekteki kemiklerde görülen çatlak veya şiddetli hasar
- Romatoid artrit vb. eklem iltihapları
Karpal tünel sendromunun el uyuşması haricinde karıncalanma, ağrı gibi başka belirtileri de olabilir. Belirtiler genellikle el parmaklarında uyuşma şeklinde başlar, aşamalı olarak ilerler, sabah erken saatlerde ve gece yatmadan önce daha şiddetli hissedilir.
2. Sinir Sorunları
El uyuşması gündelik etkenlerle açıklanamıyor, sık tekrar ediyor veya uzun sürüyorsa; sinirlerle ilgili bir sorun olması ihtimali yüksektir. El, bilek veya koldaki sinirlerden kaynaklanabileceği gibi, boyun sinirlerinden veya omurilikten de kaynaklanabilir.
Aşağıdaki etkenler ellerde uyuşmanın sorumlusu olabilir:
Sinir Çekilmesi: El civarındaki sinirlerde aşağıdaki gibi etkenlerle gerilme, baskı veya işlev bozukluğu oluşursa el uyuşması ortaya çıkabilir:
- Yaralanma
- Elin sürekli zorlanan bir pozisyonda olması; baskıya maruz kalması
- Bilekte eklem iltihabı
- Sürekli tekrarlayan hareketler
- Aşırı kilolu olmak
- Vücutta su toplanması ve kilo artışı nedeni ile hamilelik
Şeker Hastalığı: Kontrol altında tutulamayan şeker hastalığı, tüm vücuttaki sinirlerde hasara yol açmaya başlar. Belirtileri öncelikle el, ayak gibi vücudun uç noktalarında kendini gösterir.
Elde Sinir Sıkışması: Karpal tünel sendromuna benzer şekilde ortaya çıkarak ilerleyebilir. Aşağıda bazı örneklerini verdiğimiz sinir sıkışmaları, el uyuşmasına yol açabilir:
- Ulnar sinir kompresyonu (sıkışması)
- Radial sinir sıkışması
- Median sinir sıkışması
- Boyun sinirlerinde sıkışma
Diğer Sinir Sorunları: Aşağıdaki etkenler de sinir fonksiyonlarının zayıflamasına yol açarak el uyuşmasına zemin hazırlayabilir:
- Aşırı alkol tüketimi
- Yaşın ilerlemesi
- Başta B12 olmak üzere, bazı vitamin ve gıda yetmezlikleri
- Kanda elektrolit dengesizliği yaşanması
- Ağır metal zehirlenmeleri
- Endüstriyel atık zehirlenmeleri
3. Dolaşım Sorunları
Damarlarımız tüm vücudumuzu olduğu gibi sinirlerimizi de besler. Dolayısıyla kan damarlarını etkileyen aşağıdaki gibi dolaşım sorunları, sinirlerin yıpranmasına ve el uyuşmasına zemin hazırlayabilir:
- Damar iltihabı (vaskülit)
- Raynaud hastalığı
- Periferal arter hastalığı
- Pernisyöz anemi
- Lupus
4. Diğer Nedenler
Aşağıda sıraladığımız bazı hastalıklar ve diğer etkenler de ellerin uyuşması riskini artırabilir:
- Fıtık
- Kemik kırılmaları
- Çok dar hazırlanan alçılar
- Hipotiroidi
- Fibromiyalji
- Miyofasiyal ağrı sendromu
- Sistemik lupus eritematozu
- Multipl skleroz
- Omurga hasarı veya tümör
- Transverse miyelit (omurilik iltihabına yol açan bir hastalık)
- Servikal spondiloz
- Beyin ve omurilik sorunları
- Felç
Sol El Uyuşması Neden Olur?
Her iki elde değil de sadece sol veya sağ el uyuşması yaşanıyorsa, nedenin bölgesel olma ihtimali yüksektir. Örneğin o el ile sürekli tekrarlayan bir iş yapılıyor olabilir. Solak bir yazarın sadece sol el uyuşması yaşama ihtimali daha yüksektir. Ya da incinme, kırılma gibi bir sorun söz konusu olabilir.
Ancak her iki elde birden uyuşma varsa, şeker hastalığı veya periferik arter hastalığı gibi tüm vücudu etkileyebilen hastalıkların söz konusu olma ihtimali daha yüksektir.
El Uyuşması Nasıl Geçer?
1. Karpal Tünel Sendromu Tedavisi
Erken tedavi, karpal tünel sendromunda çok önemlidir. Bu sayede cerrahi önlemlere gerek kalmadan tedavi mümkün olur. Kişi öncelikle aşağıdaki önerilere ve ev tedavilerine kulak vermelidir:
- Tekrarlayan bilek hareketlerine ara verilmelidir. Örneğin bir süre örgü örülmemeli veya meslek gereği bile olsa klavye-fare kullanımında sık sık mola verilmelidir.
- Masaj yapılabilir.
- Parmak gerdirme egzersizleri faydalı olacaktır.
- Eller olabildiğince doğal, baskısız pozisyonda tutulmalıdır.
- Ağrı söz konusu ise, sıcak uygulama yapılabilir.
- Ağrı kesici alınabilir.
- Soğuk uygulama şişkinliği azaltarak belirtileri yatıştırabilir.
- Poşet taşımak vb. uzun süreli tutma hareketi yapılmamalıdır.
- El üzerinde uyunmamaya çalışılmalıdır.
- Sürekli kullanmamak kaydı ile bileklik şeklinde korse takılabilir.
Bu öneriler karpal tünel sendromunda etkili olduğu gibi; sinir çekilmesi, sinir sıkışması vb. sinir sorunlarından kaynaklanan diğer el uyuşması vakalarına da iyi gelecektir.
Steroid Şırıngaları: Bileğe şırınga edilen steroid ilaçlar, el uyuşması belirtilerini hızla yok edebildiği gibi eklem iltihabı gibi sorunlara da çözüm sağlayabilir. Ancak etkisi genellikle geçici olmaktadır.
Karpal Tünelin Gevşetilmesi Ameliyatı: Diğer tedavilerin sonuç vermediği vakalarda önerilebilir. Ameliyat esnasında karpal tünel çatısı kesilerek medyan sinir üzerindeki baskı azaltılır.
- Bölgesel uyuşturma yapılır.
- Açık ameliyat veya ufak bir kesikle ameliyat önerilebilir.
- Ameliyat sonrasında elin 48 saat boyunca yüksek konumda tutulması tavsiye edilir.
2. Bilek Egzersizleri
Aşağıdaki bilek ve parmak egzersizleri sinir çekilmesi veya sinir sıkışmasından kaynaklanan el uyuşmasına iyi gelebilir:
- Bileklerinizi yukarı bakacak şekilde kaldırın. Sağ ve sol el parmaklarınızın ucunu birbirine dokundurun. Bu pozisyonda iken avuç içleriniz birbirine temas edecek şekilde ellerinizi yaklaştırın.
- Ellerinizi kurutur gibi sallayın.
- Kolunuzu öne doğru uzatın. Diğer elinizle destek alarak bileğinizi aşağı doğru gerdirin.
3. Sinir Tedavileri
Görüldüğü üzere el uyuşması birçok farklı sinir sorunundan kaynaklanabilir. Her bir farklı sinir sorunu, kendine has tedavi gerektirir. Öncelikli olarak yapılması gereken, bir nöroloji uzmanına muayene olmak ve altta yatan nedeni tespit etmektir.
Doktorunuz farklı durumlar için aşağıdaki tedavileri önerebilir:
- Şeker hastası iseniz insülin ve diğer ilaçların dozunu ayarlayarak sizi detaylı olarak bilgilendirebilir.
- B12 vitamini şırıngaları vurabilir.
- Kapsaisin içeren kremler önerebilir.
- Sinir ağrısından kurtarmak için gabapentin, venlafaxine, oxydocine gibi bazı ilaçlar yazabilir.
- İltihap giderici ağrı kesiciler yazabilir.
- Zehirlenme söz konusu ise, zehir etkisi yapan maddeyi tespit ederek ondan uzak kalmanızı sağlayabilir.
- Kist, tümör gibi sorunlar söz konusu ise cerrahi müdahale önerebilir.
Sistemik (tüm vücudu etkileyen) bazı diğer hastalıklar söz konusu ise, sizi ilgili hastalığa yönelik kapsamlı tedavi sunabilecek hastane birimlerine yönlendirebilir.
4. Dolaşım Sorunlarının Tedavisi
Ellerde uyuşma dolaşım sorunlarından kaynaklanıyorsa, el ve kol bölgesindeki sinirlerin yeterince kanlanması için gerekli olan tedaviler önerilecektir. Bu tedaviler bölgesel olabilir. Ancak vücuttaki tüm damarlarda bir problem söz konusu ise nedeni tespit edilerek genel tedaviler sunulacaktır.
Ellerin uyuşmasının nedenine göre, aşağıdaki tedavilerden biri veya birkaçı önerilebilir:
- Düzenli egzersizle kanlanmanın artması sağlanabilir.
- Sigara kesinlikle bırakılmalıdır.
- Kötü kolesterolün düşmesini sağlayacak diyet programları önerilebilir.
- Tansiyon ilaçları ve kötü kolesterolü düşürecek statinler yazılabilir.
- Kanın damar içinde pıhtı atmasını engelleyecek ilaçlar yazılabilir.
- Damarların genişlemesi için kalsiyum kanal blokerleri, alfa blokerleri veya vazodilatörler yazılabilir.
- Botoks şırıngaları gerekli olabilir.
- Anjiyoplasti veya atar damar bypass graftı gibi damar tıkanmalarını açacak ameliyatlar gerekli olabilir.
