Elisa testi (enzim bağlantılı bağışıklık testi), yapısında protein olan birçok farklı zararlı maddeyi veya vücut bileşenini tespit etmek için kullanılan laboratuvar tekniğidir.
Elisa Testi Nedir?
Vücudumuz bakteri, virüs, parazit gibi zararlı canlılarla ve doğal olmayan kimyasallarla mücadele etmek için antikor adı verilen savunma birimleri üretir. Her bir yabancı madde için o maddeyi tanıyacak farklı bir antikor üretilir.
Elisa testi adı verilen laboratuvar tekniği, kandaki bu antikorları veya yabancı maddeleri (antijen) tespit eder. Bazı özellikleri şunlardır:
- Sağlıklı sonuç verme oranı yüksektir. Hassas testlerdir.
- Özellikle negatif gelen sonuçlar belirleyici özelliktedir. Pozitif sonuçlar için test tekrarı veya başka testler beklenebilir.
- Eski testler gibi radyoaktif materyal kullanımına gerek bırakmaz.
- Western blot testleri ile birlikte uygulanırsa hem hassasiyet hem de kesinlik açısından çok başarılı sonuçlar alınır.
- Korunmasız yapılan cinsel ilişkiden hemen sonra, üç ay sonra ve altı ay sonra yaptırılması gerekir. Kuaför ekipmanı gibi ortak kullanılan materyallerin cilt altında kesik açtığı vakalarda da kişinin Elisa testi yaptırması gerekmektedir.
Elisa Testi Nasıl Uygulanır?
Kişinin dirsek içinden veya elinin dış yüzünden kan örneği alınır. Test hangi amaçla uygulanmışsa, laboratuvar ortamında hedeflenen maddeyi saptayacak özel bir enzim sürülür. Hedeflenen madde (örneğin kötücül kansızlık antikoru) kan örneğinde varsa, farklı bir renk kazanır. Sonuç pozitif olur. Yoksa herhangi bir değişim görülmez.
- Bazı durumlarda idrar örneğine de Elisa testi uygulanabilir.
- Direkt Elisa testi, indirekt Elisa testi, sandviç Elisa testi gibi farklı metotları vardır. Genel olarak örneklem üzerindeki renk ve desen değişimine göre tahlil sonucu belirlenir.
Elisa Testinin Kullanım Alanları
Elisa testi, birçok farklı hastalığın teşhisinde kullanılabilir. Teşhisi konulan hastalığın tedavisinin yanıt verip vermediği tespit edilebilir. Hastalık sürecinin takibi yapılabilir.
Bir Elisa testi sayesinde teşhisi konulabilecek hastalıkların ve durumların bazıları şunlardır:
- AIDS’e neden olan HIV virüsü
- Bazı alerjik hastalıklar
- Hamilelik
- Lyme hastalığı (kene gibi parazitler yüzünden bulaşan bir hastalık)
- Pernisiyöz (kötücül) anemi
- Rotavirüsü
- Hepatit
- Yassı hücreli karsinoma
- Sifilis
- Toksoplazmoz
- Suçiçeği veya zona hastalıklarına neden olabilen Varicella-Zoster virüsü
Not: Eliza testi, gıda endüstrisinde alerjen tespiti için de kullanılabilmektedir. Örneğin aynı kazanda farklı zamanlarda hazırlanan birden fazla gıdadaki kirlenme oranı milyonda bir oranlarında tespit edilebilir. Bu sayede kişi gıdayı tüketmeden önce olası bir alerjen tehdidine karşı uyarılabilir.
- Gıdaların patojenlerce kirlenip kirlenmediğinin tespiti için de kullanılabilir.
Elisa Testi Sonuçları Ne Anlama Gelir?
En sağlıklı yorumunu uzman doktorunuz yapacaktır: Kişiye ve Elisa testinde hedeflenen bileşene bağlı olmak üzere, testin pozitif çıkması sağlıklı sonuç olabilir.
Değişkendir: Normal değer aralıkları, uygulanan Elisa testinin türüne göre değişkenlik gösterir. Ayrıca farklı laboratuvarlar farklı ölçüm birimleri ve teknikler kullanıyor olabilir.
Pozitif sınırı düşük tutulmuştur: Eliza testi sonuçları her ne kadar yüksek bir doğruluk yüzdesine sahip olsa da, yanlış yönlendirici olabilir. Bunun nedenlerinden biri, olası bir hastalığın gözden kaçmaması için pozitif eşiğinin düşük tutulmasıdır. Diğer bir ifade ile hatalı negatif riskini düşürebilmek adına hatalı pozitif riski daha fazla alınmaktadır.
Elisa testinin tekrarı istenebilir: Kan veya idrar örneği alım sırasında veya laboratuvar ortamında kirlenebilir. Bu durumda Elisa testi sonucu hatalı olabilir. Bu ve benzeri nedenlerle, Elisa testinin sonuçları tedavi adına ciddi müdahaleler gerektiriyorsa, doktorunuz tarafından müdahaleden önce Elisa testinin tekrarlanması istenebilir.
