Epizyotomi: Prosedür, Komplikasyonlar ve İyileşme

Bazen, doktor ya da ebe tarafından doğum sırasında epizyotomi yapılmasına karar verilebilir.

Epizyotomi yapılmasının nedenleri:

1 Uzayan Doğumun Hızlandırılması

Fetal distress yani fetüsün kalp hızında değişikliklerin olması durumunda, doğum yorgunluğu yaşandığında ya da doğumun ikinci aşaması uzadığında epizyotomi doğumu hızlandırmak için yapılabilir. Bebek, vajinal açıklığa geldikten sonra doktorunuz epizyotomi yaparak kafanın geçmesi için fazladan yer açar. Bu işlem, doğum süresini kısaltır.

Fetal distres varsa ve doğum için tek engel vajinal açıklıktaki baskıysa vakumla ya da forsepsle doğum yapılarak epizoyomi önlenebilir.

2 Yardımcı Aletlerin Kullanıldığı Vajinal Doğum

Vakumla ya da forsepsle vajinal doğum yapıldığında epizyotomi vajinal açıklıktaki baskıyı azaltıp, bebeğin kafasına daha az güç uygulanmasını sağlayarak işlemi kolaylaştırabilir. Bebeğin vakumla ya da forsepsle doğurtulması genellikle vajinal açıklıkta yaralanmalara ya da yırtılmalara neden olabilir. Bu durumda, epizyotomi aşırı yırtılmaları önlemek için yapılabilir.

3 Ters Doğum

Bebek ters doğum pozisyonundaysa yani bebeğin poposu, rahim ağzından bebeğin kafasından önce geçecekse bebeği döndürmek ve bebeğin kafasının önce gelmesi için forseps kullanılması için fazladan yer açılması gerekebilir.

4 Büyük Bebeklerin Doğurtulması

Omuz distosisi, büyük bebekler doğurtulurken yaşanan sorunlardandır. Bu durum, bebeğin omzunun doğum kanalına takılmasını ifade eder. Bu komplikasyon, diyabeti olan kadınlarda yaygın olarak görülse de büyük bebek doğuracak kadınlarda yaşanabilir. Epizyotomi, omuzların geçebileceği kadar alan açar. Bebeğin başarılı bir şekilde doğurtulması için bu işlem gerekli olabilir.

5 Önceden Pelvik Ameliyat Geçirilmiş Olması

Vajinal doğumlar, vajina duvarının gevşemesi gibi uzun süreli komplikasyonlara neden olabilir. Bu durum mesanenin, rahim ağzının, rahmin ve rektumun vajina duvarına doğru çıkıntılık yapmasına neden olabilir. Vajinadaki bu sorunların giderilmesi için rekonstrüktif ameliyat geçiren kadınların vajinal doğum yapmamaları gerekir. Bu kişilerde onarılan yerin parçalanması ya da yeniden yaralanması riski bulunur. Anne adayı, pelvik rekonstrüktif ameliyattan sonra vajinal doğumda ısrarcı olursa doğumun kolaylaştırılması ve onarılan bölgede daha çok hasarın oluşmasının önlenmesi için epizyotomi yapılabilir.

6 Bebeğin Kafasının Anormal Pozisyonda Olması

Normal şartlar altında bebek doğum kanalına doğru yüzü annenin kuyruk sokumuna bakacak şekilde iner. Bu pozisyona oksiput anterior pozisyonu denir ve kafanın en küçük kısmının vajinal açıklıktan geçmesini ve doğumun daha kolay ve kısa sürmesini sağlar.

Bazen bebeğin kafası anormal pozisyonda olabilir. Bebeğin kafası bir tarafa hafif eğikse yani asinklitik pozisyon varsa, annenin kalçasına doğru bakıyorsa yani oksiput transverse pozisyon varsa ya da annenin göbek deliğine doğru baktığını oksiput posterior pozisyonundaysa bebeğin kafasının daha büyük olan kısmının doğum kanalından önce geçmesi gerekir.

Oksiput posterior pozisyonunda doğum sırasında vajinal travma yaşanma ihtimali daha yüksektir. Epizyotominin vajinal açıklığı genişletmek için yapılması gerekebilir.

7 İkizlerin Doğurtulması

Çoklu hamilelikler sırasında epizyotomi vajinal açıklığın ikinci bebeğin çıkmasına izin verir. İkizlerin kafasının önce geleceği pozisyonda doktor epizyotomi yaparak ikinci bebeğin gelişini yavaşlatabilir. İlk bebeğin normal ikinci bebeğin ters doğum pozisyonunda olduğu durumlarda epizyotomi ters doğum için gerekli alanın açılmasını sağlar.

En yaygın kullanılan epizyotomi türleri orta hat epizyotomisi ve mediyolateral epizyotomidir.

1 Orta Hat Epizyotomisi

Orta hat epizyotomisi, vajinal açıklığın ortasından anüse kadar kesiğin atıldığı epizyotomi türüdür.

Orta hat epizyotomisinin avantajı kolay bir şekilde onarılması ve iyileşmenin sağlanmasıdır. Bu tür epizyotomi, daha az acı verir ve uzun süreli hassasiyetin ya da cinsel ilişki sırasında ağrının yaşanma olasılığı daha düşüktür. Orta hat epizyotomisinde kan kaybı da daha azdır.

Orta hat epizyotomisinin dezavantajı ise yırtılmaların anal kaslara kadar yayılabilmesidir. Bu tür bir yaralanma fetal inkontinans ya da bağırsak hareketlerinin kontrol edilememesi gibi uzun süreli sorunlara yol açabilir.

2 Mediyolateral Epizyotomi

Mediyolateral epizyotomide kesik, vajinal açıklığın ortasından başlayıp kalça yanaklarına 45 derece açı olacak şekilde devam eder.

Mediyolateral epizyotominin avantajı, anal kaslarda yırtılma riskinin daha az olmasıdır. Ancak, bu epizyotomi türüyle ilişkilendirilen daha fazla dezavantaj bulunmaktadır.

Bu dezavantajlar:
Kan kaybının artması
Şiddetli ağrılar
İyileşmenin zor olması
Özellikle cinsel ilişki sırasında uzun süreli rahatsızlık riskinin daha yüksek olması

Epizyotomi, yırtılmanın ciddiyetine bağlı olarak sınıflandırılır.

Yırtılmanın Sınıflandırılması	Açıklama
Birinci derece:	Birinci derece epizyotomide küçük bir yırtılma vardır ve sadece vajinada olur. Alttaki dokularda yırtılma olmaz.
İkinci derece:	Bu, epizyotominin en yaygın görülen türüdür. Vajinanın dışıyla birlikte vajinanın içindeki dokularda da yırtılmalar olur. Ancak, rektal bölgede ya da anal büzücü kaslarda yırtılma oluşmaz.
Üçüncü derece:	Üçüncü derece yırtılmalar vajinanın dışında, vajinal dokularda ve anal büzücü kaslarda oluşur.
Dördüncü derece:	Epizyotominin en şiddetli türü olup vajinanın dışında, vajinal dokuda, anal büzücü kaslarda ve rektal bölgede oluşur.

Epizyotominin bazı kadınlarda yapılması gerekse de bu prosedürün beraberinde getirdiği riskler bulunur.

Epizyotomi genellikle doğumdan bir saat sonra onarılır. Kesik ilk başta biraz kanasa da doktor, yarayı dikişlerle kapattığı için kanama durur. Bu dikişler kendiliğinden çözülür. Bu nedenle dikişleri aldırmak için hastaneye gitmenize gerek kalmaz. Dikişler, bir ay içinde tamamen kaybolacaktır. Doktorunuz, iyileşme sırasında bazı aktivitelerden uzak durmanızı isteyebilir.

Epizyotomiden sonra, iki ila üç hafta boyunca kesik atılan yerin etrafında ağrı hissedilmesi normaldir. Üçüncü ya da dördüncü derece epizyotomi geçiren kadınların daha uzun süre rahatsızlık yaşama ihtimali vardır. Ağrı, yürürken ya da otururken daha fark edilebilir bir hal alır. İdrar, yaranın yanmasına neden olabilir.

!Emziriyorsanız doktorunuza kullanmanızın güvenli olduğu ilaçları sorun. Doktorunuz onay verene kadar tampon kullanmayın ve vajinal duş yapmayın.

!Kanama, kötü kokulu akıntı ya da ciddi bir ağrı varsa doktorunuza danışın. Ateş ya da titreme varsa acil servise gidin.

Epizyotomi, rutin olarak yapılan bir işlem değildir. Doktorunuz, doğum sırasında kesik atmak zorunda kalabilir. Hamilelik sırasında kontrollere giderken doğumdan önce karar alma kısmının bir parçası olarak doktorunuzla açık bir şekilde konuşun.

Epizyotomiyi önlemek için doktorunuzun hangi yöntemleri kullanacağını konuşun. Örneğin, doğum sırasında yırtılmaların önlenmesi için vajinal açıklıkla anüs arasına ılık kompres yapılabilir ve mineralli yağ sürülebilir. Bu bölgeye doğum sırasında masaj yapılması yırtılmaları önler. Vajinal doğuma hazırlanmak için doğumdan altı hafta öncesinde bu bölgeye masaj yapmaya başlayabilirsiniz.

Kaynak: Healthline