Erken Doğan Bebeklerin Değerlendirilmeleri

Bebeğiniz doğar doğmaz, radyant ısıtıcıya koyulur. Sağlık uzmanları daha sonra sırasıyla aşağıdaki işlemler denenir. Bunlar doğumhanede ya da riskli doğumlarda özel ekipmanların bulunduğu ameliyathanelerde gerçekleştirilebilir.

1 Bebeğin Burnunun, Ağzının ve Boğazının Temizlenmesi

Tüm bebekler burunlarında, ağızlarında ve boğazlarında mukus ve sıvıyla doğarlar. Bu bölgeleri temizleyebilmek için iki tür ekipmandan faydalanırlar. Birincisi, bu bölgelerdeki mukusu ve sıvıyı emmeye yarar. İkinci ekipman ise plastik kateterden faydalanılarak burnun, ağzın ve boğazın temizlenmesini sağlar.

2 Oksijen Verilmesi

Prematüre bebeklerin ve doğum kilosu düşük olan bebeklerin oksijene ihtiyaçları vardır. Oksijen verme yöntemi bebeğin nefes alma şekline ve bebeğin rengine bağlıdır.

• Bebek nefes alıyorsa ama doğumdan birkaç dakika sonra pembe renge dönmüyorsa bebeğin burnuna ve ağzına oksijen verilir. Daha sonra bebeğin burnuna ve ağzına uyacak bir oksijen maskesinden yararlanılır.
• Bebek düzgün nefes almıyorsa sağlık uzmanları maskeyi bebeğin ağzının ve burnunun üzerine gelecek şekilde takar. Sağlık uzmanları oksijeni pompalarken bebek oksijenin olduğu havayı solumaya başlar.

Bu işlemden sonra, bebek genellikle kendi başına nefes almaya, ağlamaya, pembeye dönmeye ve kımıldamaya başlar. Daha sonra sağlık uzmanları bu işlemi sonlandırır ve bebekteki düzelmeleri inceler.

3 Endotrakeal Tüp

Bazen bebeklerin nefes almak için bu işlemlerden daha fazlasına ihtiyacı olur. Bu durum olduğunda, sağlık üyeleri endotrakeal tüpü soluk borusuna yerleştirirler. Bu işleme endotrakealentübasyon denir.

Entübasyon uygulamak için genellikle larengoskop denilen özel bir flaş ışıktan yararlanılarak bebeğin boğazı görülmeye çalışılır. Plastik endotrakeal tüp, gırtlağın aşağısındaki ses telleri ile soluk borusunun arasına yerleştirilir. Tüp, bir torbaya bağlanılır ve bebeğin ciğerlerini şişirmek için torba sıkıştırılır.

4 Bebeğe Kalp Masajı Uygulaması

Bebek nefes almaya başladığında kalp hızı genellikle artar. Bu gerçekleşmezse sağlık uzmanları bebeğin kalbine ritmik olarak baskı uygular. Buna kalp masajı denir. Kalp masajı sırasında kan bebeğin kalbine ve vücuduna doğru pompalanır.

Bebeğin nefes alması için uygulanan yöntemler, bir ya da iki dakika içinde bebeğin durumunu düzeltmezse epinefrin denilen ilaç verilir. Bu ilaç, endotrakeal tüp aracılığıyla ciğerlere verilir ve buradan da hızlıca kana karışır. Epinefrin vermenin bir başka yoluysa göbek bağıdır. Göbek bağının olduğu damara küçük plastik bir tüp yerleştirilerek ilaç bu tüp aracılığıyla verilebilir.

5 Yüzey Aktif Maddeler

Prematüre bebeklerde akciğerle ilgili olan respiratuvardistressendromu oluşma riski bulunur. Bu sendrom, yüzey aktif madde olarak adlandırılan maddelerin eksikliğinden dolayı oluşur. Yüzey aktif maddeler, akciğerlerin düzgün bir şekilde şişmesini sağlar. Neyse ki, yüzey aktif maddeler artık yapay olarak yapılabilmektedir. Böylelikle yeterli yüzey aktif madde olmadığı düşünülen bebeklerde doktorlar yapay olarak yapılan maddelerden faydalanabilirler.

Yüzey aktif maddeyi sağlayabilmek için bebek sol yanına yatırılır ve yarım doz yüzey aktif madde endotrakeal tüp aracılığıyla 30 saniye boyunca verilir. Bu işlem daha sonra sağ yana yatırılarak tekrarlanır. Bu işlemin iki aşamalı olarak yapılması, maddenin akciğerlere düzgün yayılmasını sağlamak içindir. Yüzey aktif maddeler doğumhanede ya da yeni doğan yoğum bakım ünitesinde verilebilir.

6 Apgar Skorunun Belirlenmesi

Doktorlar rutin olarak bebeğin genel durumunu beş kategori olarak incelerler; kalp hızı, solunum eforu, renk, kas tonusu ve refleks uyarımı. Bu beş faktörün değerlendirilmesine Apgar skoru denir. Her kategoriye 0 ile 2 arasında puan verilir. Daha sonra bu puanlar toplanır ve maksimum skor olarak 10 elde edilir. Bu skor bebekler bir dakikalık ve beş dakikalık olduğunda tüm bebeklere uygulanır. Bebeğin resüsitasyona ihtiyacı varsa sağlık uzmanları Apgar skoru beş dakikadan sonra tekrar ölçer.

Aşağıdaki tablo, sağlık uzmanlarının Apgar skorunu belirlerken nelere dikkat ettiğini gösterir.

Kategori	0 verilmesi gereken durumlar	1 verilmesi gereken durumlar	2 verilmesi gereken durumlar
Kalp hızı	Yok	Dakikada 100’ün altında	Dakikada 100’den büyük
Solunum eforu	Yok	Zayıf	Güçlü (Güçlü bir ağlama)
Renk	Mavi	Vücudun pembe, kolların ve bacakların mavi olması	Pembe
Kas tonusu	Esnek	Biraz esnek	Çok sıkı
Refleks uyarımı	Yok	Surat buruşturma var.	Öksürük veya hapşırık var.

Apgar skoru 7 ile 10 arasında çıkarsa iyi olarak düşünülür. Bebek 4 ile 6 arasında skor aldıysa yardıma ihtiyacı vardır. Bebek 0 ile 3 arasında skor alıyorsa resüsitasyon gerekir. Prematüre bebekler, yeterli büyümeyi sağlayamadıklarından yüksek sesle ağlama görülmeyebilir, kas tonusu da genellikle zayıf olur. Bu yüzden, prematüre bebeklerde daha düşük skorlar görülebilir.

Sağlık uzmanları bu işlemleri uyguladıktan sonra bebeğinizi kısa bir süre görebileceksiniz. Daha sonra bebeğiniz yeni doğan yoğun bakım ünitesine alınacaktır.

Kaynak: Healthline