Eskar (Eschar, Skar, Ölü Doku Kabuğu) Neden Önemsenmeli?

Eskar, yaranın altında ya da üzerinde bulunan koyu ve kabuklu doku olarak karakterize edilir. Bu doku, yaranın etrafında toplanmış bulaşık teline benzer. Yara, kabuklu olabileceği gibi ten rengi, kahverengi ya da siyah renkte de görülebilir.

Eskar, etrafındaki cilt dokusundan yumuşak ya da daha sert olabilir.

Eskar genellikle daha büyük yara dokusunun bir parçasıdır. Eskarın etrafındaki bölge kırmızı ya da dokunamayacak kadar hassas olabilir. Etrafındaki bölgede şişlikler görülebilir ve içi iltihap dolabilir.

Eskar yaraları, çoğu yaralarla aynı şekilde oluşmaz. Eskar bulunan bir yara genellikle yaranın 3. ya da 4. aşama gibi çok daha ciddi boyutta olduğunu gösterir.

Yaranın 4 aşaması:	Durumu:
1. Aşama:	Cilt parçalanmıştır ancak görünümü hafif kırmızıdır. Yaraya baskı uygulandığında yaranın altındaki bölüm beyazlaşmaz.
2. Aşama:	Yara açıktır ya da parçalanmıştır. Bu durumda yara su toplayıp parçalanmış gibi ya da hafif derin bir şekilde görülebilir.
3. Aşama:	Bu yara türü daha derin olup cildin yağ dokusuna doğru inen bir krater gibi görünebilir. Bu yara türünde doku genellikle ölü hücrelerden ve eskardan dolayı sarı renkte görülebilir.
4. Aşama:	En ciddi yara yürü olan 4. aşama yaralarda yara kaba görünümlüdür ve cildin derinliklerine doğru gider. Kaslar, kemikler ve tendonlar da yaranın ciddiyetinden etkilenebilir.

Yaranın aşamasının büyük olması cilt yaralanmalarının ya da ciltte oluşan baskının sonucunda görülebilir. Yatak yaraları buna bir örnek olup cildin üzerinde sürekli baskının olmasının sonucunda dokulardaki kan akışının etkilenmesiyle ortaya çıkar. Bu durum dokularda hasara ve doku ölümüne yol açar. Bu durum en çok topuklarda, bileklerde, basenlerde ve kalçalarda görülür.

Eskar, dokuları yok etmek, kanamayı durdurmak ya da enfeksiyonu önlemek için dağlama yapılması ve yanma gibi durumların sonucunda görülür. Bu durum yatak yaralarıyla yani dokulara baskı uygulanmasının sonucunda da görülebilir.

Eskar görülme riskini artıran durumlar:
Hareketsizlik
Yaşın ilerlemesi
Felç
Sağlık durumunun kötü olması
Ameliyattan sonra iyileşme dönemi
Koma
Sigara içmek
Cildin çok kuru ya da çok nemli olması

!Eskarın yaraların üstünü örttüğü yaralar çok ciddi olabilir. Örneğin, yara dokusunun üzerindeki parçalanan cilt bakterilerin vücuda girmesine neden olarak vücut genelinde görülen bir enfeksyion olan sepsise ya da bir cilt enfeksiyonu olan selülite neden olabilir. Her iki durum da hayati risk oluşturur. Kemiklerin ve eklemlerin enfeksiyon kapması, yaraların oluşmasının sonucunda görülebilir.

Doktorunuz yaralarınızın durumuna bakarak ve yaranın etrafındaki cilt dokusunu inceleyerek eskarı teşhis edebilir. Yara uzmanı, yaranın büyüdüğünü ya da küçüldüğünü kontrol etmek için yaranın boyutlarını ölçer.

Doktorunuz vücudunuzun yaraları iyileştirme hızını etkileyen bir sağlık durumunuz varsa bunu da dikkate alacaktır. Bu durumlar arasında diyabet ve kan dolaşım sistemini etkileyen hastalıklar bulunur.

Doktorunuz eskarın olduğu yerlerin altında kalan nabız bölgelerinden nabzınızı kontrol ederek yaranın kan akışını etkileyip etkilemediğini inceler.

Eskar oluşumun önlenmesi çok hayatidir. Yaraları önlemek, tedavi etmekten çok daha kolaydır.

⇒Yatak istirahatinde olan ya da tekerlekli sandalye kullanan bir hastanın pozisyonunun sürekli değiştirilmesi, cildin üzerindeki baskıyı hafifletmek için önemlidir. Bunun için hastanın pozisyonu her 15 dakika ila 1 saat arasında değiştirilmelidir. Yastıklar, özel çarşaflar ve hastanın pozisyonunu değiştirmek için kullanılabilecek özel cihazlar bu konuda size yardımcı olabilir.

⇒Cildin temiz ve kuru tutulması yaraların oluşumunu önlemek için çok önemlidir. İdrarın ve dışkının kontrolü sağlanamıyorsa cildin bir an önce temizlenmesi gerekir.

⇒Protein, C vitamini ve çinko bakımından zengin bir diyetin yapılması cildin iyileşmesini hızlandırır. Bol sıvı tüketilmesi de cildin kurumasını engeller.

⇒Sigaranın bırakılması ve aktif bir hayatın olması cildin üzerinde baskının olmasıyla oluşan yaraları engelleyerek vücudun mümkün olduğunca sağlıklı kalmasını sağlar.

Eskar yaralarının tedavisi, belirtilerinize bağlı olarak değişir. Örneğin, yaranın olduğu bölge kuruysa ve soyulmuyorsa, etrafında kızarıklık yoksa eskar vücudun iyileşme sürecinin doğal bir parçası olduğundan doktorunuz eskarın alınmasını önermez.

Eskar soyuluyorsa, sızıntı varsa ya da enfeksiyon belirtileri gösteriyorsa bu durumda doktorunuz debridman ya da ölü dokuların alınması olarak bilinen bir yara tedavi yöntemi uygulanmasını önerebilir.

Debridman yöntemleri:	Nedir?
Otolitik debridman	Bu yöntemde ölü dokuyu parçalayan enzim kaplı bir pansuman uygulanır.
Enzimatik debridman	Bu yöntemde ölü cilt dokuları kimyasal uygulamasıyla alınır.
Mekanik debridman	Bu yöntemde ölü cilt hücresinin alınması için özel aletler kullanılır.
Cerrahi debridman	Bu yöntemde ise ölü dokular kesilerek alınır.

Yaranın tedavisinin dışında doktorunuz sizi mümkün olduğunca rahat ettirmeye çalışır. Bunun için yaranın iyileşmesini etkileyebilecek kas spazmlarının ağrı kesici ilaçlarla geçirilmeye çalışılır. Enfeksiyonu önlemek için antibiyotik ilaçlar kullanılabilir. Cildin iyileşmesini destekleyen, protein bakımından zengin ve sağlıklı bir diyet yapmanız gerekir.

Ciddi vakalarda enfeksiyonun geçirilmesi için yaranın etrafında enfeksiyon kapan yerlerin alınması ve cildin sağlığına kavuşması için ameliyat gerekebilir.

Kaynak: Healthline