Folikül, kadın yumurtalıklarında yumurta hücresini kapsayıp besleyen dokudur. Doğurgan kadınlarda adet günlerinin bitmesi ile yeni bir folikül olgunlaşır, yeni adet dönemine girdiğinde çatlayarak yumurta hücresini serbest bırakır.
Folikül kisti ise yumurtalık içinde gelişen içi sıvı dolu, çapı 2 ile 4 cm arasında değişen ince duvarlı keseciklerdir. Henüz ergenliğe girmemiş veya menopoza girmiş kişilerde çok nadir görülür. Folikülün çatlamayarak içeriğini bırakmaması sonucu oluşur.
Folikül kistleri çoğu zaman zararsızdır. Nadiren özel bir tıbbi müdahale gerektirecek formlara girerler. En sık görülen yumurtalık kisti türüdür. Basit kistlerdir.
Folikül Kistinin Belirtileri
Çoğu zaman hiçbir belirti göstermeden birkaç ay içinde yok olurlar. Rutin jinekolog muayenelerinde tesadüfen karşılaşılması olasıdır. Ancak folikül kisti ortalamadan daha büyükse veya yırtılırsa şu belirtiler görülebilir:
- Alt karında ağrı, baskı hissi veya şişme
- Bulantı veya kusma
- Göğüslerde aşırı hassasiyet
- Adet döngüsünde düzensizlik, gecikme
- Kist idrar torbasına veya bağırsaklara baskı yaparsa sık tuvalete çıkma isteği
Folikül kisti bazen adet günlerinin ortasında yırtılarak ani bir sancıya neden olabilir. Folikül kisti geliştiren kadınların yaklaşık çeyreği bu sancıyı hissederler.
Folikül Kistinin Nedenleri
1) Hormon Dengesizliği
Normal şartlarda adet dönemine girildiğinde, hipofiz bezi olgunlaşan folikülün yırtılması için gereken hormonları salgılar. Bu durum gecikirse folikül çatlamayarak büyümeye devam eder ve içi su dolar. Bu duruma sebep olabilecek koşullar şunlardır:
- Stres
- Doğurganlığı artırmaya yönelik kullanılan ilaçlar
- Beslenme faktörleri, açlık, uyku sorunları, hareketsizlik gibi yaşam tarzına bağlı etkenler
- Hipertiroidi
- Sigara ve alkol kullanımı
2) Kilo
Obez kişilerde folikül kisti gelişme riskinin daha fazla olduğu saptanmıştır. Başka bir kriter de özellikle vücudun üst kısmına doğru yoğunlaşan düzensiz yağlanmadır.
3) İlk Adeti Görme Yaşı
İlk adetini ortalamadan daha küçük yaşta (11 ve öncesi) gören kadınlarda folikül kistine daha sık rastlanmaktadır.
Folikül Kistinin Tedavi Yöntemleri
Çoğu zaman zararsız oldukları için zamanla geçmeleri beklenir. Nadiren aşağıdaki tedaviler uygulanır:
1) Doğum Kontrol Hapı
Folikül kisti zamanla geçmiyorsa veya büyümeye devam ediyorsa hastanın doğum kontrol hapı kullanması önerilebilir. Bu haplar yumurtalıklarda folikül gelişimini engellemekte ve büyüyen folikülü küçültebilmektedir.
2) Cerrahi Müdahale
Çapı 8 cm’yi aşan, diğer tedavilerle küçülmeyen kistler yumurtalığa girilerek zarar verilmeden alınabilmektedir. Bu yöntem, yırtıldığı için yoğun sancıya neden olan folikül kistlerinde de uygulanmaktadır.
