FSH hormonu, beyindeki hipofiz bezinden salgılanan folikül teşvik edici hormondur. Kadınlarda sağlıklı bir adet döngüsü ve yumurta üretimini sağlar. Kan tahlillerinde okunan FSH değeri kadınlar için aşağıdaki durumların teşhis ve değerlendirmelerinde kullanılabilir:
- Menopoz
- Yumurtalık kistleri
- Polikistik over sendromu: Yarı gelişmiş yumurtaların yumurtalık çevresine yerleşmesi ile karakterize olan hastalık
- Hamile kalamamak
- Kısırlık
FSH hormonu erkeklerde sperm üretimini sağlar. Aşağıdaki durumların teşhis ve değerlendirmelerinde kullanılabilir:
- Kısırlık
- Kısır olmamaya rağmen çocuk sahibi olamama
- Testislerin olmaması
- Testislerin az gelişmiş olması
FSH hormonu çocukların cinsel gelişim sürecinde etkilidir. Erken veya geç yaşta cinsel erişkinliğe ulaşma durumların yorumlanmasında FSH kan tahlili kullanılabilir.
Normal FSH Hormonu Değerleri Nedir?
Normal FSH aralıkları kişinin cinsiyetine ve yaşına göre değişkenlik gösterir.
Kadınlarda:
- Ergenlik öncesinde: 0 – 4,0 mlU/ml
- Ergenlikte: 0,3 – 10,0 mlU/ml
- Menopoz öncesinde: 4,7 – 21,5 mlU/ml
- Menopoz sonrasında: 25,8 – 134,8 mlU/ml
Erkeklerde:
- Ergenlik öncesinde: 0 – 5,0 mlU/ml
- Ergenlikte: 0,3 – 10,0 mlU/ml
- Yetişkinlerde: 1,5 – 12,4 mlU/ml
FSH testi değerleri farklı laboratuvarlarda bir miktar oynayabilir veya farklı ölçüm birimleri kullanılıyor olabilir.
FSH Yüksekliği Ne Anlama Gelir?
Kadınlarda görülen FSH yüksekliği üretilen sağlıklı yumurtaların azaldığı anlamına gelebilir. Erkeklerde ise bir testis sorununa işaret edebilir. Çocuklarda görülen FSH yüksekliği ergenliğe girmek üzere oldukları anlamına gelebilir.
– FSH Yüksekliği Neden Olur?
1) Menopoz
Menopoz, FSH yüksekliğinin en yaygın sebebidir. FSH yardımı ile üretilen yumurtalar olgunlaştıktan sonra FSH seviyesini düşüren hormonlar salgılar. Dolayısıyla menopoza giren kadınlarda bu geri besleme sistemi yavaşlar ve FSH yüksekliği görülür. Bu duruma erken menopoz da dahildir.
Erkeklerde ise ilerleyen yaş ile birlikte görülen erkek menopozu benzer bir etkiye neden olarak FSH yüksekliğine yol açar.
2) Hormon Tedavileri
İnsan vücudundaki hormonların işleyişi hassas bir denge üzerinde ilerler. Dolayısıyla herhangi bir başka nedenle alınan hormon replasman tedavileri bu dengeyi bozarak FSH yüksekliğine veya düşüklüğüne yol açabilir.
3) Hipofiz Bezi Tümörleri
Hipofiz bezinde veya hipotalamusta ortaya çıkabilen iyi veya kötü huylu tümörler doku fonksiyonlarını aksatarak FSH yüksekliğine veya düşüklüğüne yol açabilirler.
4) Turner Sendromu
Kadınlarda boy kısalığına ve kısırlığa yol açan bu hastalık genetik bilgilerin bir kısmında sorun olması ile ortaya çıkar. 4 yaşından önce tedavi görmeyen turner hastası kız çocuklarında FSH yüksekliği görülebilir.
5) Testis Hasarı
Aşağıdaki nedenlerle testislerin hasar görmesi erkeklerde FSH yüksekliğine neden olabilir:
- Aşırı alkol tüketimi
- Kemoterapi veya radyasyon tedavisi almak
- Radyasyona maruz kalmak
- Darbe almak
- Testis iltihabı
6) Klinefelter Sendromu
Erkek çocuklarında görülen bu hastalık ana rahminde hücre bölünmeleri esnasında yaşanan sağlıksız gen ayrılmalarından kaynaklanır. Yaygın denebilecek miktarda görülen Klinefelter sendromu testosteron hormonunun beklenenden az salgılanmasına ve FSH yüksekliğine neden olabilir.
7) Diğer Nedenler
Aşağıdaki nedenler de FSH yüksekliğine neden olabilir:
- 17 alfa hidroksilaz eksikliği gibi yumurtaların steroit üretimi ile ilgili sorunlar
- Bazı bağışıklık sistemi sorunlarından kaynaklanan hastalıklar
- Polikistik over sendromu
- Adrenal hastalığı
- Tiroit hastalıkları
- Testis veya yumurtalık tümörleri
FSH Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?
FSH düşüklüğü beynin hipotalamus bölgesinde veya hipofiz bezinde bazı hormonların (veya tüm hormonların) eksik salgılandığı anlamına gelebilir.
- Yumurta veya sperm üretiminin olmadığı anlamına da gelebilir.
- Artan yumurtalık kanseri riski ile bağlantı kuran çalışmalar vardır.
– FSH Düşüklüğü Neden Olur?
1) Çok Zayıf Olmak
Çok zayıf olmak veya yakın zamanda hızlı şekilde çok kilo vermiş olmak FSH düşüklüğüne yol açabilir.
2) Hipofiz Bezi Sorunları
Hormon tedavileri veya kilo gibi nedenlerle direk bağlantısı kurulamayan FSH düşüklüğünde hipofiz bezi veya hipotalamustan kaynaklanan sorunlara odaklanılır. Neden aşağıdakilerden birisi olabilir:
- Hipopitüarizm: Hipofiz bezi salgı yetmezliği
- Hipotalamik baskılanma
- Hiperprolaktinemi: Kanda prolaktin yüksekliği
- Cinsel hormon yetersizlikleri
