Geçici iskemik atak (GIA), beyne giden kan miktarındaki geçici düşüşten dolayı beynin gerekli olan oksijeni alamaması durumunda meydana gelir. Hasta, felce benzer belirtiler gösterir fakat felç kadar uzun sürmez. Geçici iskemik atak, birkaç dakika sürer ve bir gün içerisinde kaybolur.
Bu durumun belirtileri hızlıca geçtiği için hastaların çoğu tıbbi yardıma başvurmazlar. Geçici iskemik atak (GIA) hastalarının %10 ila %15’i üç ay içerisinde tamamen felç geçirirler ve bu hastaların %40’ında da felç 24 saat içinde meydana gelir.
Geçici İskemik Atak’ın (GIA) Belirtileri
Geçici iskemik atak şu belirtiler ile anlaşılabilir:
- Yüzdeki bazı kaslar felçli olduğu için yüzün bir tarafı aşağı doğru sarkar. Hastanın gözü ya da ağzı sarkabilir ve normal bir şekilde gülemeyebilir.
- Kollarda hissedilen güçsüzlük veya uyuşukluk sebebiyle hasta kollarını kaldırmakta ya da havada tutmakta zorlanabilir.
- Hastanın konuşması rahatça anlaşılamaz
- Bu belirtilerden en az biri bile görülürse acil servis bir an önce aranmalıdır. Belirtiler 24 saatten fazla sürerse kalıcı beyin hasarına sebep olabilir.
Diğer belirtileri:
- Baş dönmesi
- Konuşma güçlüğü
- Konuşulanları anlama güçlüğü
- Yutkunurken zorlanma
- Çok fazla baş ağrısı
- Vücudun bir tarafında uyuşma, güçsüzlük ve genel felç
- Ciddi durumlarda bilinç kaybı
Geçici iskemik atak (GIA) belirtileri geçicidir ve genelde 24 saat içinde kaybolur. Belirtileri birkaç dakikadan 15 dakikaya kadar sürebilir. GIA hastalarında beynin hangi bölümünün etkilendiğine bağlı olarak çeşitli belirtiler görülür.
Geçici İskemik Atak (GIA) Nedenleri Nelerdir?
Beyne Kan Gitmemesi
İki ana kan damarı beyne kan sağlamaktadır. Bu atardamarlar birçok küçük kan damarına ayrılarak tüm beyne kan, glukoz ve oksijen gibi gerekli temel besinleri sağlar. Bu durum, küçük kan damarlarından biri tıkanıp oksijence zengin kan engellendiği zaman meydana gelir.
Damar Sertleşmesi
Damar sertleşmesi, atar damarda daralmaya(stenoz) neden olur. Kan hücrelerinin iç çeperlerinde meydana gelen yağ birikintileri, kan hücrelerinin kalınlaşmasına neden olur ve bu durum da kanın akmasını zorlaştırır.
Kan Pıhtısı
Kan pıhtısı, beyne oksijence zengin kanın gitmesini engelleyebilir. Kan pıhtısına genelde kalp durumu (konjestif kalp kası rahatsızlığı ya da atrial fibrilasyon – kalpte ritim bozukluğu), kan durumu (lösemi, orak hücreli anemi), enfeksiyonlar ve amboli kan pıhtısının bir kan damarı veya arterini tıkaması (emboli) neden olur.
Hemoraji (İç Kanama)
Nadiren de olsa beyinde meydana gelen az miktarda kanama GIA’ya neden olabilir.
Geçici İskemik Atak’ın (GIA) Risk Faktörleri
Bazı değiştirilebilir ve değiştirilemez risk faktörleri vardır.
Değiştirilemeyen risk faktörleri:
- Aile geçmişi – Ailesinde GIA ya da felç geçirmiş olan insanlarda bu durumun görülme riski yüksektir.
- Yaş – 55 yaş ve üzeri insanlarda GIA riski daha yüksektir. Yaş ilerledikçe bu risk de artar.
- Cinsiyet – Erkeklerde görülme riski kadınlara göre daha yüksektir.
- Etnik köken – Siyahi Afrika kökenli olanlarda görülme riski daha yüksektir.
Değiştirilebilen risk faktörleri:
- Yüksek tansiyon
- Kalp rahatsızlıkları
- Şah damarı tıkanıklığı
- Periferal atar damar hastalığı (PAD)
- Sigara
- Hareketsiz yaşam tarzı
- Diyabet
- Kötü beslenme alışkanlığı
- Kolesterol seviyesi
- Homosistein (kandaki bir aminoasit) seviyesi
- Obezite
- Alkol
Geçici İskemik Atak (GIA) Tedavisi
Doktorlar, birbirini takip eden felç riskini en aza indirmeye çalışırlar. GIA’nın nedenine bağlı olarak, kan pıhtısı oluşma riskini azaltan ilaçlar yazabilirler veya ameliyat ya da anjiyoplasti tavsiye edebilirler.
İlaçlar
Verilen ilacın türü, GIA’a neyin sebep olduğuna, durumun ne kadar ciddi olduğuna ve hastalığın beynin hangi kısmını etkilediğine bağlıdır.
Pıhtılaşma Önleyici İlaçlar
Bu ilaçlar pıhtı hücrelerinin bir araya gelmesini önler. Kan damarında doku bozukluğu bulunduğunda pıhtı hücreleri birleşerek pıhtı oluşturmaya başlar.
Aspirin
Aspirin gibi ilaçlar pıhtı hücrelerinin birleşmesini azaltır ve kan pıhtısı oluşma riskini düşürür.
Antikoagülanlar (Çökelme önleyici ilaçlar)
Heparin ve Coumadin örnek antikoagülanlardandır. Coumadin uzun dönem kullanılabilir fakat heparin kısa dönemliktir.
Yüksek Tansiyon İlaçları
Bu ilaçlar GIA ve felç için risk faktörü olduğundan dolayı kontrol altında kullanılmaları gerekir.
Kolesterol İlaçları
Yüksek kolesterol, hastanın GIA ya da felç geçirme riskini ciddi derecede artırır. Bazı durumlarda kolesterol ilaçları kolesterol üretimini azaltmak için gereklidir.
Ameliyat – Karotis Endarterektomi (Şahdamarı Ameliyatı)
Bu ameliyatla şah damarının çeperindeki hasar görmüş kısmı ve damarda tıkanıklık yapan madde atılır. Şahdamarı beyne kan götüren damardır. İçerisinde kalıntılar biriktiğinde bu damarlar sertleşir ve daralır. Bu durum sonucunda kanın akması iyice zorlaşır. (Damar tıkanıklığı)
Geçici İskemik Atak’ın (GIA) Önlenmesi
Aşağıdaki tedbirler GIA, felç ya da tekrarlayan felç geçirme riskini azaltabilir:
Sigarayı Bırakmak
Sigara bırakıldığı andan itibaren felç, GIA ve birçok hastalığın etkileri ciddi derecede azalır ve her ay azalmaya devam eder.
Beslenme Alışkanlığı
Dengeli beslenme gerekir. Bu sırada fazlaca meyve ve sebze, tam tahıl ürünleri, balık, kümes hayvanları eti ve yağsız et tüketilmelidir. Abur cubur yemekten, doymuş ve trans yağ gibi kötü yağ içeren gıda tüketmekten kaçınılmalıdır.
Tuz Kullanmamak
Yüksek tansiyonu olanların ya da olma ihtimali olanların tuzlu yiyeceklerden kaçınması ve yemek pişirirken tuz atmaması gerekir.
Fiziksel Egzersiz
Haftada beş kere orta dereceli egzersiz yapmak gerekir. Bu konuda doktora danışıp öyle yapmak daha iyidir.
Alkol Tüketimi
Hiç alkol tüketilmemesi daha iyidir.
Vücut Ağırlığı
Aşırı kilolu ya da obezite hastalarının boyuna ve yaşına uygun kiloya düştükleri zaman GIA ve felç geçirme riski yüksek oranda azalır.
Diyabet
Diyabet tedavisine uygun şekilde devam etmek GIA ve felç riskini ciddi şekilde azaltır.
Uyku
Günlük en az 7 saat kaliteli ve devamlı uyku uyumak gerekir.
Leymuniye
4 Ekim 2015Merhaba ben 29 yasinda evli iki cocuk annesiyim ve yurtdisinda yasiyorum. Ikinci hamileligim ikinci ayinda (yil 2012) bi hastaliga yakalandim ve bugün olmustur teshis konulamadi ve artik cok tedirgin olmaya basladim. Hastaligimi anlatmaya nerden baslican bilemiyorum. Birgün evde uzanirken ayaklarimda ellerimde ve dudagimin ertrafinda uyusma hissettim. Annem dudagimin morardigini söyledi onun üzerine ayaga kalkmak istedim kalkamadim acili aramak istedim telefonun tuslarina basamadim ve bu durum 3 saat icinde kendiliginden gitti ve o gün bu gündür ya yüzümde ya ellerimde ya ayaklarimda araliklari cok farkli zamanlarda böyle oluyorum en kötüsü gecen yaz tekerlikli sandalyeyle hastaneye götürdüler agzim kaymis konusamiyordum hic bir hareket yapamiyordum o anda kasaba imkaniylada teshis konulamadi ve ben yine 3 saat icinde düzeldim cok sükür. Zamanla bas dönmesi asiri halsizlik eklendi. Gecen hafta asiri bas agirisi ve hafif uyusmayla yine acile gittik serum takdilar agri ve uyusma gidince tekrar eve yolladilar kan tahlili iyidi migren olabilir dediler. Artik burdaki doktorlarin psikolojik demesinden sIkILdIm. Birsey bulamadiklari icin ve hersey kendiliginden düzeldigi icin bu sonuca variyorlar. Gecen mr girdim sonuclarini bekliyorum sagolsun doktorda anca 1 ay sonraya termin verdi neymis sirada cok hasta varmis. Gercekten cok caresizim. Siz bu anlattiklarimdan bir sonuca varabilirmisiniz veya hangi uzamana gidiyim norolojiye gittim simdilik. Simdiden tesekürler 🙂
acelya
17 Aralık 2015öncelıkle cok gecmıs olsun , mesajınıız okudum ,
bu yasadıgınız belırtıler MS olabılır , Beyın boyun emarı ıstegın doktorunuzdan , vucuddda zaman zaman guc kayıpları uyusmalarla gelen kas zayıflıkları norolojık perıferık bır durumu ısaret edıyor sankı
tam detaylı mr ısteyın Ms ıcın gereklı tahlıllerı ısteyın Bolum olarak nöroşurulıjı ve beyın cerrahısıne gıdersenız ıyı olur , bır an once gecıktırmeden tahlıllerı – MR ı halledın ,
cok gecmıs olsun umarım kotu bırsey cıkmaz ama tedbırınızı alın gec olmadan
Leymuniye
2 Mayıs 2016Cok sükür gecen hafta teshis konuldu 🙂 romatoid artrit (iltihapli eklem romatizmasi)
Nalan
7 Haziran 20167-8ay önce kısmi felç geçirdim kan falan verdiler iyilestim mr sonucunda beyinde iki damarın tıkalı oldugu ve iki tane 9 mm capında beyaz leke oldugu goruldu fakat doktorum tedavin yok felç yada beyin kanaması oldugunda mudahale edilecek diyor bana yardımcı olurmusunuz
Burak Deniz
5 Ekim 2016Nalan Hanım bana ulaşabilir misiniz lütfen sizin yaşadığınız olayın aynısını bende yaşadım. Şuan ne durumdasınız bilgi almak istiyorum lütfen yardımcı olun. brakdeniz instagram hesabım ordan ulaşabilirsiniz.
yasar yildiz
29 Temmuz 20162kez ayni seyler oldu ilkinde onemsemedim gecti tansiyondandir dedim. Ancak ikincisinde 15dk kadar sag tarafim komple ugustu hissizlesti hafizam silindi. sonra hafizam geldi yuzum elim duzeldi
hastanede oldugu icin dr. lar beyin kanamasi gecirdigimi sanmislar. mr kan kalp beyin hepsine bakildi hicbir bulgu bulunamadi.
bulunmamasi iyi ama ben neden busekile geldim birdaha olursa ne yaparim cok endiseliyim.
Tuğba
15 Ekim 2016Merhaba ben 28yaındayım sabah uyandım iyiydim daha sonra aniden gözümde tuhaf bişey oldu kapanıyor gibi konuşmak istemedim gözümdeki ağrı mı başka bişey mi anlayamadım ama bütün yoğunluk oradaydı soğuk su tuttum,düzelir gibi oldu ve şişlik oluştu kafamın tam tepesinden yukarı çekiliyor gibi ağrı oluyor halsizlik ve kollarımda geçici uyuşma ve yorulma oldu sanki çok yorgunum konuşmak zor geliyor. Şuan biraz daha iyiyim fakat gözüm şiş yorgun hissediyorum. Neden olmuş olabilir doktora gitmeli iyim lütfen cvp atarrmısınız. Teşekkürler