HCT (Hematokrit) Nedir? Düşüklüğü ve Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

HCT (hematokrit) kırmızı kan hücrelerinin kandaki hacim yüzdesi değeridir. Eritrosit de denilen bu hücreler vücuda oksijen taşır.

HCT (Hematokrit) Normal Değerleri Nedir?

HCT’nin normal değer aralığı yaşa, cinsiyete, hamilelik durumuna, yaşanılan rakıma ve test yöntemine göre değişkenlik gösterir. En sık kullanılan test tekniklerine göre HCT’nin normal değer aralıkları aşağıdaki gibidir:

• Yenidoğanlarda: 55% – 68%
• 1 yaşını dolduran bebeklerde: 29% – 41%
• 10 yaş: 36% – 40%
• Yetişkin erkeklerde: 42% – 54%
• Yetişkin kadınlarda: 38% – 46%
• Hamile kadınlarda alt limit: 30% – 34% üst limit: 46%
• Yüksek rakımlı bölgelerde yaşayan erkeklerde: 45% – 61% kadınlarda: 41% – 56%

Bu değerler test için kullanılan makineye göre 7% değişkenlik gösterebilmektedir. Ayrıca değerler okunurken HGB (hemoglobin) parametreleri ile birlikte, bir uzman tarafından değerlendirilmelidir.

HCT (Hematokrit) Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Yukarıda verilen alt limitlerin aşağısındaki değerler HCT düşüklüğü olarak adlandırılır. Bu duruma anemi (kansızlık) da denmektedir.

1) HCT Düşüklüğü Belirtileri

• Bitkinlik, çabuk yorulma
• Solgun görünüm
• Saç kaybı
• Nefes darlığı

2) HCT Düşüklüğü Nedenleri

HCT düşüklüğü birçok nedenle ortaya çıkabilir.

• Darbe, kolon kanseri, ülser, kesilme veya yara oluşumu gibi nedenler sonrasında oluşan iç veya dış kanamalar
• Orak hücreli anemi, dalak büyümesi gibi nedenlerle oluşan kontrolsüz alyuvar yıkımları
• Kemik iliği baskılanması, kanser gibi nedenlerle alyuvar üretiminin yavaşlaması
• B 12 vitamini, demir eksikliği gibi mineral ve gıda yetersizlikleri
• Kemoterapi ve böbrek yetmezliği ilaçları
• Uzun süreli aşırı alkol tüketimi

3) HCT Düşüklüğünün Yol Açabileceği Sorunlar

• Ayağa kalkamayacak kadar yorgun hissedilebilir
• Taşikardi gibi nabız problemlerine, kalp yetmezliğine yol açabilir
• HCT düşüklüğüne yol açan bazı doğuştan gelen hastalıklar ölümcül olabilir.

4) HCT Düşüklüğü Tedavisi

Beslenme
En iyi tedavi, uygun besinler tüketmektir. Et, balık, yumurta, süt, yeşil yapraklı sebze, yoğurt, börülce, bamya, fasulye ve bezelye tüketilerek yeterli miktarda folik asit, demir ve B12 vitamini alınmalıdır.

Besin Takviyeleri
B12 vitamini ve folik asit destekleri kullanılabilir.

Egzersiz
Egzersiz yapmak vücudun alyuvar üretimini teşvik eder ve kan dolaşımını daha düzenli hale getirir. Haftada beş gün günde yarım saat süre ile orta tempolu egzersiz yapılmalıdır.

Kan Nakli
İleri seviyedeki vakalarda damar içi yöntemlerle demir veya kan nakilleri gerekebilir.

HCT (Hematokrit) Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

Yukarıda verilen üst limitlerin yukarısındaki değerler HCT yüksekliği olarak karakterize edilir. Polisitemi olarak da bilinir.

1) HCT Yüksekliği Belirtileri

• Halsizlik, yorgunluk
• Baş ağrısı, karın ağrısı
• Ciltte kaşıntı, kolay morarma
• Eklem ve kas ağrıları
• Dışkıda kan

2) HCT Yüksekliği Nedenleri

Vücudun Susuz Kalması
Yetersiz sıvı alımı, uzun süreli yüksek sıcaklığa maruz kalma gibi nedenlerle oluşan aşırı su kaybı (dehidrasyon) HCT yüksekliğine neden olabilir.

Oksijen Eksikliği
Sigara kullanma, yüksek rakımda yaşama, akciğer fibrozisi hastalığı gibi nedenlerle vücut hücrelerine yeterli miktarda oksijene erişememesi durumunda HCT yüksekliği oluşabilir.

Diğer Nedenler

• Doğuştan gelen kalp hastalıkları gibi genetik sorunlar
• Kemik iliğinin aşırı miktarda alyuvar üretmesi sonucu oluşan eritrositoz, polisitemi vera gibi hastalıklar
• Kronik uyku apnesi, akciğer embolisi, KOAH gibi problemler yüzünden ortaya çıkan kalp sorunları
• Eritropoetin gibi alyuvar sayısını artırıcı özellik gösteren maddelerin aşırı kullanımı. Daha çok sporcular doping etkisi nedeni ile kullanmaktadır.

3) HCT Yüksekliğinin Yol Açabileceği Sorunlar

• Sıcağa katlanamama, terleme
• Uzun süreli HCT yüksekliği durumunda kanın damar içinde pıhtı atması riski, kalp sorunları, felç

4) HCT Yüksekliği Tedavisi

HCT yüksekliği şunlara dikkat edilerek giderilebilir:

Demir İçeren Yiyeceklerin Azaltılması
Demir destekleri kullanılmamalıdır. Et, yeşil yapraklı sebze, balık, midye gibi demir deposu gıdaların tüketimi sınırlandırılmalıdır.

Kafeinli İçeceklerden Sakınılmalı
Kahve, koyu çay ve alkol gibi içecekler idrar söktürücü özellikleri ile vücudun su oranını azaltırlar, uzak durulmalıdır. Vücut susuz kalmamalıdır, günde en az sekiz bardak su için.

Greyfurt Suyu
Greyfurta acı tadını veren naringin, vücudun alyuvar öteleme mekanizmasını teşvik ederek HCT yüksekliğini tedavi etmektedir. Greyfurt suyu da tüketebilirsiniz.

Vücudu Fazla Zorlamayın
Egzersiz yaparken kendinizi aşırı derecede zorlamayın. Aksi takdirde vücudunuz oksijen ihtiyacınızı gidermek için daha fazla alyuvar üretmeye başlayacaktır.

Kan Bağışı
Kan bağışı yapabilirsiniz. Bu sayede kanınızdaki alyuvar yoğunluğunu rahatlatarak yenilenmesini kolaylaştırabilirsiniz.

Kan Alma
Polisitemi vera gibi hastalıklar sonucunda HCT yüksekliği yaşayan kişilerden bir miktar kan boşaltılabilir.

Aspirin
Günde bir tane aspirin kullanarak kanınızı sulandırabilirsiniz.

Rakımı Yüksek Yerlerde Yaşayın
Deniz seviyesine yakın yerlerde yaşamaya çalışın.

Sigara İçmeyin
Sigara içmeyin. Bu sayede alyuvarlarınızın oksijen taşıma kapasitesi artar; aynı oksijeni taşımak için daha fazla alyuvar üretmek zorunda kalmazsınız.