Hipertiroidi, tiroid hormonu fazlalığıdır. Kişinin günlük yaşamını zorlaştıran birçok farklı belirtiye neden olabilir. Etkili tedavilerle kesin çözümü mümkün olan bir hastalıktır.
Hipertiroidi Belirtileri
Aşağıdaki belirtiler hipertiroidinin teşhisinde yardımcı olur:
- Tiroid bezinin büyümesi ile boyunda ortaya çıkan şişkinlik (guatr)
- Düzensiz veya hızlı atan nabız (taşikardi, çarpıntı)
- Vücutta titremeler, el titremesi
- Cildin sıcak, nemli olması
- Avuç içinin kızarması
- Tırnakların tırnak yatağından düşmesi
- Kurdeşen
- Bölgesel saç dökülmeleri
- Yüz, kol ve bacaklarda seğirmeler
Hipertiroidi aşağıdaki belirtilere de neden olabilir:
- Aşırı hareketlilik (hiperaktivite)
- Kaygı bozuklukları, asabiyet; ruh halinde değişimler
- Uykuya dalmakta zorluk
- Sürekli yorgun hissetmek
- Kas güçsüzlüğü
- Tuvalete daha sık çıkmak
- Dışkının çok yağlı olması (yağlı dışkı sifonla birlikte daha zor gider)
- Sıcağa dayanamama, aşırı terleme
- İştahın artmasına rağmen kilo kaybı (bazı vakalarda iştah çok fazla arttığı için kilo kaybı görülmeyebilir)
- Çok nadir veya az adet olmak; adetin tamamen kesilmesi
- Kısırlık
- Cinsel arzuda düşüş
Şeker hastası olan kişilerde aşırı susuzluk, yorgunluk gibi şeker hastalığının neden olduğu belirtiler hipertiroidi nedeni ile şiddetlenebilir.
Hipertiroidi Neden Olur?
1) Graves Hastalığı
Graves hastalığı, hipertiroidinin en sık görülen nedenidir. Graves hastalığında vücudun savunma birimleri hata ile sağlıklı tiroid bezi hücrelerine saldırmaktadır. Bu saldırı tiroid hormonu üretiminin artmasına yol açar.
- Graves hastalığı sigara içenlerde çok daha sık görülmektedir.
- Kalıtsal faktörlerin de hastalığın ortaya çıkmasında etkili olduğu düşünülüyor
- 20-40 yaş arası kadınlarda daha sık görülmektedir.
- Gözlerde rahatsızlığa, çift görmeye neden olabilir
2) Tiroid Nodülleri
Tiroid bezi üzerinde nodül adı verilen yumrular oluşabilir. Genellikle iyi huylu (kanserli olmayan) yapıdalardır. Bununla birlikte “zehirli tiroid nodülü” olarak adlandırılan bazı türleri vardır ki, tiroid dokusu barındırdıklarından dolayı hormon artışına ve hipertiroidiye neden olabilirler.
- Her 20 hipertiroidi vakasından birinin nedeni zehirli nodüller olmaktadır.
- Neden ortaya çıktıkları bilinmemektedir.
3) Çok Fazla İyot Almak
Tiroid bezi, tiroksen ve triiyodotironin isimli tiroid hormonlarını üretirken yediğimiz besinlerde bulunan iyot mineralini kullanır. Ancak çok fazla iyot almak, hormon fazlalığına ve hipertiroidiye neden olabilir.
- Sadece tiroid bezinde tiroid nodülleri olan kişileri etkiler.
- Kalp aritmisinde kullanılan amiodoron adlı ilaç, çok fazla iyot barındırdığı için aynı etkiye neden olabilir. Bu ilaç, hipertiroidinin şiddetli bir versiyonunu doğurabilmektedir.
4) Özensiz Hipotiroidi Tedavisi
Hipotiroidi (tiroid yetmezliği) hastalarına verilen yapay tiroid hormonunun dozu sağlıklı şekilde takip edilmezse hipertiroidiye yol açabilir.
5) Tiroid Kanseri
Bazı nadir görülen hipertiroidi vakalarının nedeni foliküler tiroid kanseri olmaktadır.
Hipertiroidi Tedavisi
1) İlaç Tedavisi
Tionamid ilaçlar: Tiroid bezlerinin çalışmasını yavaşlatan ilaçtır. Vücutta mevcut olan tiroid hormonlarını azaltmaz, sonradan yapılacak üretimin azalmasını sağlar. Bu yüzden, etkisi 4-6 hafta sonra ortaya çıkacaktır.
- Carbimazole, propiltiourasil gibi örnekleri vardır
- Hipertiroidi kontrol altına alındıktan sonra ilacın dozu aşamalı olarak azaltılabilir.
- Her yirmi kişiden birinde başlangıçta cilt kaşıntısı veya eklem ağrısı gibi belirtilere neden olabilmektedir.
Beta bloker ilaçlar: Titreme, taşikardi ve hiperaktivite gibi hipertiroidi belirtilerinin kaybolmasına yardımcı olurlar. Hastalık teşhisi esnasında veya teşhis edilen hastalık diğer tedavilerle kontrol altına alınana kadar kullanılabilir.
- Propranolol ve atenonol gibi örnekleri vardır.
- Astım hastalarına verilmemesi gereken ilaçlardır.
2) Radyoaktif İyot Tedavisi (Radyoiyodin)
Aşırı çalışan tiroid bezi vakalarının tamamına yakınında kullanılabilen bir yöntemdir. Tedavide radyoaktif iyotlar kullanılarak tiroid bezinin küçültülmesi, bu sayede daha az tiroid hormonu üretmeleri amaçlanır.
- Radyoaktif iyotlar içecek formunda veya yutulacak kapsüller şeklinde verilebilir.
- Radyoaktiflik düzeyi çok düşük olduğu için güvenilir bir yöntemdir.
- Tedavi sonrasında hipotiroidi (tiroid yetmezliği) oluşması riski vardır.
- Gebeler, emziren anneler ve bazı görme bozukluğu yaşayan kişiler için uygun bir tedavi değildir.
Not: Radyoaktif iyot tedavisi alan kadınlar tedaviden sonraki en az 6 ay süre ile hamile kalmamalı, erkekler ise en az 4 ay baba olmamalıdır.
Hangi Tedavi Tercih Edilmeli?
İlaç tedavisinin yan etki gösterme riski daha büyüktür. Radyoaktif iyot tedavisi daha kesin sonuç veren, başarılı bir yöntemdir. Ancak ilaç tedavisinde hipotiroidi oluşması riski daha düşüktür.
Kişi tedavi kararından önce bu durumların farkında olmalı; doktoru ile yaşı, hastalık belirtileri ve tiroid hormonunun ne kadar fazla olduğu gibi konuların da masaya yatırıldığı kapsamlı bir değerlendirme yapmalıdır.
3) Cerrahi Müdahale
Ameliyatla tiroid bezinin bir kısmı veya tamamı alınabilir (total veya kısmi tiroidektomi). Tekrarlayan hipertiroidi vakaları için kesin çözümdür. Aşağıdaki koşullarda ameliyat önerilebilir:
- Tiroid bezi çok fazla şişmişse (büyük guatr oluştuysa), boyun problemlerine yol açıyorsa
- Kişi hamile olduğu için radyoaktif iyot tedavisi alamıyorsa ve ilaç tedavisi almak istemiyorsa
- Kişide Graves hastalığı ile birlikte gelişen oftalmopati (göz sorunu) varsa
- Diğer tedaviler zamanında başarı göstermiş olmasına rağmen sonrasında hipertiroidi geri dönmüşse
