Huzursuz Bacak Sendromu: Huzursuz Ediyor

Huzursuz bacak sendromu, kişiye bacaklarını hareket ettirmesi için aşırı derecede zorlayan bir dürtüye neden olur. Kişinin bacakları başka nedenlerle açıklanamayan şekilde rahatsızdır. Bu rahatsızlık hissi hastalar tarafından aşağıdaki şekillerde tanımlanabiliyor:

• Karıncalanma, yanma, kaşıntı veya zonklama
• Böcek dolaşıyormuş hissi
• Bacaktaki damarlarda asitli, köpüren bir sıvı dolaşıyormuş hissi
• Özellikle kalf (baldır) kası olmak üzere tüm bacakta kramp şeklinde ağrı

Huzursuz bacak sendromu kollarda, göğüste ve yüzde de hissedilebilmektedir. Bel ağrısına da neden olabilir.

• Rahatsızlığın şiddeti hafif de olabilir, dayanılmaz da olabilir.
• Belirtiler genellikle akşamları veya geceleri artar.
• Belirti şiddeti bacaklar hareket ettirilince veya ovulduğunda hafiflemektedir.

Huzursuz bacak sendromu uzun yolculuklarda kişiyi çok rahatsız eder. Yaşam kalitesini düşürdüğü gibi, araba kazaları vb. ciddi sonuçlara da sebep olabilmektedir.

En sık görülen uyku hastalıkları arasında ikinci sırada yer alan huzursuz bacak sendromu Türkiye’de yüzde 4 oranında görülüyor. Yine uykusuzluk yaşayan 4 hastadan birinde huzursuz bacak sendromu görülüyor. Bu nedenle huzursuz bacak sendromunun kesinlikle tedavi edilmesi gerektiğini, tedavi edilmezse ciddi salğık sorunlarına yol açtığını artık net olarak biliyoruz. Huzursuz bacak sendromunun Parkinson ve MS’le ilişkisi var. Bu hastalarda daha sık görülüyor. Sorunun tedavisinde ömür boyu ilaç kullanmak yerine demir eksikliğinin yerine konulması gerekiyor. Huzursuz bacak sendromu pek çok hastalıkla karıştırılıyor. Eğer ağrı özellikle geceleri ortaya çıkıyorsa, hareket etme isteği varsa ve istirahat ile ağrı artıyorsa huzursuz bacak sendromundan şüphelenmek gerekir.

Murat Aksu

Profesör Doktor

1.Dopamin Azlığı

Araştırmalar huzursuz bacak sendromu ile beynin bazal gangliya adı verilen bölgesi arasında bağlantı yakalamıştır. Bazal gangliya, dopamin isimli mutluluk hormonunu kullanarak kas hareketlerinin kontrol edilmesine yardımcı olur.

Aşağıdaki nedenlerle dopamin seviyeleri düşerse kas krampları, istemsiz bacak hareketleri ve huzursuz bacak sendromu ortaya çıkabilir:

• Stres
• Demir eksikliği anemisi
• Uyuşturucu kullanımı
• Ağır metal zehirlenmeleri
• Aşırı kilolu olmak
• Sinir hasarları

Dopamin seviyesi gün sonunda doğru (doğal olarak) azalır. Bu durum belirtilerin akşam ve geceleri şiddetlenmesinin açıklaması olabilir.

2.Şeker Hastalığı

Şeker hastalığı gibi uzun dönemli sağlık sorunları huzursuz bacak sendromuna yol açabilir. Bu sağlık sorunlarına aşağıdakileri de örnek verebiliriz:

• Kronik böbrek yetmezliği
• Parkinson hastalığı
• Eklem iltihapları, romatoid artrit
• Tiroid hormonu yetmezliği
• Fibromiyalji: Kas-iskelet sistemi odaklı bir ağrı sendromu

3.Hamilelik

Hamilelerin dörtte birinde huzursuz bacak sendromu görülmektedir. Belirtiler özellikle gebeliğin 27. haftasından itibaren ortaya çıkmakta, doğuma kadar devam etmektedir. Doğumdan sonra kaybolması beklenir.

4.Tetikleyen Etkenler

Aşağıdaki etkenler huzursuz bacak sendromuna neden olmaz ancak hastalık belirtilerinin şiddetlenmesine yol açabilir:

• Bazı ilaçlar:
• Bazı antidepresanlar
• Antipsikotikler
• Bipolar bozukluklarda kullanılan lityum
• Yüksek tansiyon ilaçları (kalsiyum kanal blokerleri)
• Bazı alerji ilaçları
• Bulantı tedavisinde kullanılan metoklopramid
• Çok fazla sigara içmek
• Çok fazla kafeinli içecek veya alkol tüketmek
• Egzersiz yapmamak

5.Genetik

Araştırmalar huzursuz bacak sendromu ile bağlantılı genler olduğunu tespit etmiştir. Özellikle 40 yaş altında görülen vakalarda genetik faktörlerin tesiri olduğu düşünülüyor.

İki ana tip RLS vardır: Primer veya idiyopatik RLS. İdiyopatik, sebebin bilinmediği anlamına gelir. En yaygın tiptir ve aşağıdaki özelliklere sahiptir:

• Genellikle 40 yaşından önce başlar.
• Çocukluk kadar erken yaşlarda başlayabilir.
• Genetik bir nedeni olabilir.
• Birincil RLS başladıktan sonra, ömür boyu olma eğilimindedir.
• Semptomlar sporadik olabilir veya yavaş yavaş kötüleşebilir ve zaman içinde daha yaygın hale gelebilir.
• Hafif vakalarda, kişinin uzun süre semptomları olmayabilir.

Sekonder (ikincil) RLS başka bir hastalık veya rahatsızlıktan kaynaklanır.
Sekonder RLS genellikle 45 yaşından sonra başlar ve kalıtsal olma eğiliminde değildir. Bu tür RLS belirgin bir şekilde farklıdır:

• Başlangıç aniden olur.
• Semptomlar genellikle zamanla kötüleşmez.
• Semptomlar daha şiddetli olabilir.

RLS’yi tetikleyebilecek hastalıklar ve semptomlar şunlardır:

• Diyabet
• Demir eksikliği
• Böbrek yetmezliği
• Parkinson hastalığı
• Nöropati
• Gebelik
• Romatoid artrit

RLS’nin tam olarak nasıl gerçekleştiği anlaşılamamıştır, fakat vücudun, kas hareketlerini kontrol etmede rol oynayan bir nörotransmitter olan dopamini nasıl işlediği ile ilişkili olabilir. Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) ve antidepresanlar gibi bazı ilaçlar RLS’yi tetikleyebilir. Bu ilaçlar dopamin aktivitesini etkiler.

Periyodik uzuv hareket bozukluğu benzer bir uyku bozukluğudur. Bu kişilerde, bacaklarda uyurken kontrol edilemez bir şekilde seğirir ya da sarsılır. Ayrıca bir tür uyku bozukluğu olarak kabul edilir. Hareket, bireyin gece boyunca sık sık uyanmasına neden olabilir ve bu da uykunun kalitesini ve uzunluğunu azaltabilir. RLS’ye yol açabilir.

1.Uykunuzu Düzene Sokun

Kaliteli bir uyku hastalık belirtilerini çok etkili şekilde yatıştıracaktır. Aşağıdakilere dikkat edin:

• Her gün aynı saatte uyanmaya çalışın.
• Gün içerisinde kestirmeyin.
• Rahatlatıcı bir uyku öncesi rutininiz olsun:
  • Sıcak veya serin bir duş alabilirsiniz.
  • Hafif bir ezgi dinleyebilirsiniz.
  • Süt içebilir, eğlenceli bir kitap okuyabilirsiniz.
• Uykuya dalamama endişesi ile yatağa girmeyin.
• Konforlu, temiz, güçlü aydınlatmaları olmayan, gündüzleri güneş alan bir yatak odanız olsun.

2.Yaşam Tarzında Değişiklikler Yapın

Aşağıdaki öneriler de kaliteli bir uyku çekmenizi sağlayarak, uyaranlardan koruyarak ve vücudunuzu dinçleştirerek huzursuz bacak sendromunu iyileştirir:

• Her gün 30 dakikanızı egzersize ayırın. Ancak yatağa girmeden en az 4 saat önce egzersizi bırakmış olun, aksi takdirde uykuya dalmakta güçlük çekebilirsiniz.
• Sigara içmeyin.
• Alkolü azaltın veya bırakın.
• Yoga veya tai chi gibi meditasyon egzersizleri yapın.

3.Dopamin İlaçları

Aşağıdaki ilaçlar dopamin seviyesini yükselterek huzursuz bacak sendromu belirtilerini yok eder:

• Ropinirole
• Pramipexole
• Rotigotin bantları

Tedavide aşağıdaki ilaçlar da kullanılabilir:

• Bazı ağrı kesiciler (kodein, tramadol)
• Hipnotik uyku ilaçları (temazepam, loprazolam)
• Levodopa
• Demir yetmezliği anemisi varsa demir takviyeleri

Bu ilaçlar doktor tavsiyesi olmadan kesinlikle kullanılmamalıdır. Aksi takdirde belirtilerin şiddetlenmesine yol açabilir, şiddetli uyku problemlerine neden olabilirler.

4.Zihninizi Dağıtın

Başka işlere odaklanmak huzursuz bacak sendromunu hafifletir. Uyku saatiniz gelmemişse veya uyumaya çalışmıyorsanız aşağıdakileri alternatifleri değerlendirebilirsiniz:

• Bulmaca çözün
• Okuyun, bir şeyler karalayın
• Projelerinize odaklanın
• Sevdiğiniz bir arkadaşınızla sohbet edin

5.Masaj

Masaj yapmak bacak kaslarını rahatlatarak belirtilerin kaybolmasını sağlayabilir. Akupunktur tedavileri de düşünülebilir. Aşağıdaki öneriler de yardımcı olacaktır:

• Uyumadan önce açma-germe egzersizleri yapın.
• Bol bol su için. Kas kramplarını azaltır.
• Belirtiler şiddetlenirse kısa bir yürüyüş yapın.
• Ayağınızı saran, rahat ayakkabılar kullanın. Çıplak ayakla yürümek yerine terlik kullanın.

1.Siyah Hardal Tohumu

15 gün süre ile her gün sabah ve akşam olmak üzere 1 çay kaşığı siyah hardal tohumunu çiğnemeden birkaç yudum su ile yutun ve ardından yarım dilim ekmek tüketin. Bu şekilde 2 hafta devam ettikten sonra haftada günde bir kez 1 çay kaşığı siyah hardal tohumu tüketerek devam edebilirsiniz. Sadece 1 ay uygulayın. Lakin kesinlikle önerilen miktardan fazla siyah hardal tohumu tüketmeyin, sakıncalıdır.

2.Hindistan Cevizi Yağı

Kan dolaşımını arttırarak sizi rahatlatır ve gece rahat uyumanızı sağlar. Hindistan cevizi yağını biraz ısıtın ve bu yağla bacağınızı ovun. Bileklerden yukarı doğru ayaklarınıza masaj yapın dairesel hareketlerle. Kaslarınızı gevşetmek adına bunu hergün yapın. Hindistan cevizi yerine sıcak hardal yağı da kullanabilirsiniz.

3.Elma Sirkesi

Vücudun pH değerini dengeleyen ve besinlerin emilimini sağlayan bir alkali besindir. 1 bardak ılık suyun içine bir çorba kaşığı elma sirkesi ekleyin. Yatmadan önce yavaş yavaş yudumlayarak için. Buna her gün devam edin. İsterseniz elma sirkesi tabletleri de alabilirsiniz, ancak bunun için önce doktorunuza başvurun. Alternatif olarak yatmadan önce bacaklarınıza elma sirkesi sürebilirsiniz.

4.Sıcak ve Soğuk Su

Sıcak ve soğuk su uygulaması kaslarda görülen krampları azaltır ve huzursuz bacak sendromu ile ilgili ağrıların hafiflemesine yardımcı olur. Bir leğen dolusu soğuk suyla, bir başka kabı da dayanabileceğiniz sıcaklıkta sıcak su ile doldurun. Sorunlu ayağınızı 3 dakika boyunca sıcak su dolu leğende bekletin, ardından 10 ila 60 saniye boyunca soğuk suda bekletin. 2-3 kez bu işlemi tekrarlayın. Günde 2 kez bunu yapmanız durumunda etkili sonuçlar alacaksınız.

5.Kafur

İltihabı kurutan, huzursuz bacak sendromlarını hafifletmeye yardımcı antispazmodik özelliklere sahiptir. Yatmadan önce bacaklarınıza biraz kafur yağı sürün. Birkaç dakika içinde bacaklarınızdaki karıncalanma hissi gidecektir. Her gün tekrarlayın. Yağ yerine kafur içeren kremler de aynı işi görecektir.

6.Papatya

Papatya sinirleri ve kasları gevşeten, sakinleştirici özelliği bulunan bir bitkidir. Sinirler ve kaslardaki gerginliği ve stresi azaltmak için bir fincan sıcak papatya çayını düzenli kullanmak huzursuz bacak sendromuna oldukça faydalı olacaktır. Yatmadan iki saat önce içmeniz yeterli olacaktır. Alternatif olarak yatmadan birkaç dakika önce papatya yağı ile bacaklarınıza masaj yapabilirsiniz.

7.Nane

Yüksek mentol içeriği ile bacağınızdaki huzursuzluk hissini yatıştırır ve kas ağrılarını hafifletir. Günde 3-4 bardak nane çayı içmek sağlıklı olarak kabul edilir. Alternatif olarak bacaklara doğrudan 10 dk boyunca nane yağı ile masaj da yapabilirsiniz. Gerginliği hafifletmeye yardımcı olacaktır.

8.Lavanta Yağı

Lavanta yağı gevşetici olarak kullanılır ve bu yüzden huzursuz bacak sendromuna yardımcı olabilir. Ayrıca kokusu sebebiyle rahatlatarak daha iyi uyumanızı sağlar. Her gece yatmadan önce bir miktar lavanta yağını her iki ayağınızın altına sürün. Alternatif olarak ılık su dolu bir kaba birkaç damla lavanta yağı ekleyerek yatmadan önce ayaklarınızı bu suyun içinde 10 dakika bekletebilirsiniz.

• Sıcak banyolar ve masajlar: Bunlar kasları gevşetebilir ve semptomların yoğunluğunu azaltabilir.
• Sıcak veya soğuk torbalar: Bazı insanlar ılık, diğerleri sıcak ve soğuk alternatiflerin yararlı olduğunu söyler.
• Gevşeme teknikleri: Stres RLS’yi kötüleştirebilir, bu nedenle yoga, meditasyon ve tai chi gibi egzersizler yardımcı olabilir.
• Egzersiz: Bacakları daha fazla kullanmak semptomları hafifletebilir. Hastanın hareketsiz bir yaşam tarzı varsa, araba sürmek yerine yürümek, spor yaparak bacaklarını aktif olarak kullanmak tedaviye yardımcı olabilir.
• Huzursuz bacak sendromu için uyku hijyeni: Yorgunluk belirtileri RLS’yi daha da kötüleştirdiği için uyku hijyeni önemlidir.
• Serin ve sakin bir yatak odasında uyumak.
• Her gece aynı saatte yatmak ve her sabah aynı saatte kalkmak.
• Yataktan önce bir saat boyunca maruz kaldığınız ışık miktarını azaltın.
• Kafein ya da şeker gibi içecekleri uyandırmaktan kaçının.
• Alkol tüketiminden ve tütününden kaçınmak veya azaltmak.
• Egzersiz ve fiziksel aktivite RLS’ye yardımcı olabilir, ancak aynı zamanda da ağırlaştırabilir. Çoğu hasta orta düzeyde egzersiz yapar, ancak çok fazla egzersiz semptomu daha da kötüleştirebilir.