İrtifa Hastalığı: Yüksek Yerlere Dikkat!

İrtifa hastalığı belirtileri aniden veya kademeli olarak ortaya çıkabilir. İrtifa hastalığı belirtileri şunlardır:

• Yorgunluk
• Uykusuzluk hastalığı
• Baş ağrısı
• Mide bulantısı
• Kusma
• Hızlı kalp atış hızı
• Nefes darlığı (eforlu veya eforsuz)

Daha ciddi semptomlar şunları içerir:

• Cilt renginin değişmesi (mavi, gri veya soluk)
• Kafa karışıklığı
• Öksürme
• Kanlı mukuslu öksürük
• Göğüste sıkışma
• Azalmış bilinç
• Düz bir çizgide yürüyememek
• İstirahatte nefes darlığı

İrtifa hastalığı üç gruba ayrılır:

1.AMS

Akut dağ hastalığı (AMS), en sık görülen irtifa hastalığı şekli olarak kabul edilir. AMS’nin semptomları sarhoş olmaya çok benzer.

2.HACE

Yüksek irtifa beyin ödemi (HACE) akut dağ hastalığı devam ederse oluşur. HACE, beynin normal şekilde çalışmasını ve şişmesini durduran ciddi bir AMS şeklidir. HACE belirtileri şiddetli AMS’ye benzer. En dikkat çekici belirtiler şunlardır:

• Aşırı uyuşukluk
• Karışıklık ve sinirlilik
• Yürüme zorluğu
• Derhal tedavi edilmezse, HACE ölüme neden olabilir.

3.HAPE

Yüksek irtifa akciğer ödemi (HAPE) HACE’nin ilerlemesidir, ancak kendi başına da ortaya çıkabilir. Aşırı sıvı ciğerlerde birikir ve bu da normal çalışmasını zorlaştırır. HAPE’nin belirtileri şunlardır:

• Efor sırasında artan nefessizlik
• Şiddetli öksürük
• Zayıflık
• HAPE irtifa düşürerek veya oksijen kullanarak derhal tedavi edilmezse ölüme neden olabilir.

⇒Vücudunuz yüksek seviyelere uymazsa, irtifa rahatsızlığı yaşayabilirsiniz. Yükseklik arttıkça hava incelir ve daha az oksijen doygunluğu artar. İrtifa hastalığı en çok 2400 metrenin üzerindeki yüksekliklerde görülür. 2400 mt ile 5500 mt arasında yükseklere seyahat eden yürüyüşçülerin, kayakçıların ve maceracıların %20’si irtifa rahatsızlığı yaşar. Bu sayı, 5500 metrenin üzerindeki yüksekliklerde %50’ye yükselmektedir.

⇒Daha önce bir irtifa hastalığı nöbeti geçirmediyseniz risk altındasınız. İrtifanızın kademeli olarak artması durumunda riskiniz de düşüktür. 2500 ila 3000 metre arasında bir yüksekliğe tırmanmak için iki günden fazla zaman harcamak riskinizi azaltmanıza yardımcı olabilir.

⇒İrtifa hastalığı geçmişiniz varsa riskiniz artar. Ayrıca hızlı yükseliyorsanız ve günde 500 metreden fazla tırmanıyorsanız yüksek risk altındasınız.

⇒Doktorunuz, irtifa hastalığı semptomlarını aramak için size bir dizi soru soracaktır. Ayrıca nefes darlığınız varsa, göğsünüzü bir stetoskop kullanarak dinlerler. Ciğerlerinizdeki tıkırtı veya çatırtı sesleri, içlerinde sıvı olduğunu gösterebilir. Bu hızlı tedavi gerektirir. Doktorunuz ayrıca sıvı veya akciğer çökmesi belirtileri aramak için göğüs röntgeni de yapabilir.

⇒Derhal aşağı inmek, irtifa hastalığının erken semptomlarını hafifletebilir. Bununla birlikte akut dağ hastalığı semptomlarının ilerlemiş olması durumunda tıbbi yardım almalısınız.

⇒Asetazolamid ilacı irtifa hastalığı semptomlarını azaltabilir ve emekle solunumun iyileştirilmesine yardımcı olabilir. Ayrıca steroid deksametazon verilebilir.

⇒Diğer tedaviler arasında bir akciğer soluma cihazı, yüksek tansiyon ilacı (nifedipin) ve bir fosfodiesteraz inhibitörü ilacı bulunmaktadır. Bunlar, ciğerlerinizdeki atardamar üzerindeki baskıyı azaltmaya yardımcı olur. Kendi başınıza nefes alamıyorsanız, bir solunum cihazı yardım sağlayabilir.

İrtifa hastalığının komplikasyonları şunları içerir:

• Pulmoner ödem (akciğerlerde sıvı)
• Beyin şişmesi
• Koma
• Ölüm

⇒Hafif irtifa hastalığı vakaları olan kişiler, hızlı bir şekilde tedavi edilirse iyileşecektir. İlerlemiş irtifa hastalığı vakalarında acil bakım ve tedavi çok daha zordur. İrtifa hastalığının bu aşamasında insanlar beyin şişmesi ve nefes alamaması nedeniyle koma ve ölüm riski altındadırlar.

⇒Yükseğe çıkmadan önce irtifa hastalık belirtilerini bilin. Belirtileriniz varsa, uyumak için asla daha yükseğe çıkmayın. Dinlenirken belirtilerin kötüye gitmesi durumunda inin. Susuz kalmamak, irtifa rahatsızlığı riskini azaltabilir. Ayrıca, her ikisi de dehidrasyona katkıda bulunabileceğinden, alkol ve kafeini en aza indirmeli veya önlemelisiniz.

Kaynak: Healthline