İdrarda Protein: Böbrek Hasarının Habercisi

Protein, vücut organ ve dokularına kan ile taşınır. Böbreklerimiz ise kandaki proteinin geçişini engelleyerek kanda kalmasını sağlar. Bu işlevlerini yitirirlerse protein kılcal damarlardan idrara geçer. Yüksek kan basıncı (tansiyon) böbreklerde hasara sebep olduğu için idrarda protein kaçağının başlıca sebebidir.

3 kategorisi vardır. Uzanmaya ve ayakta durmaya bağlı olarak değişen (ortostatik) – kalıcı – geçici idrarda protein:

Ortostatik İdrarda Protein
Bu durumda ayakta iken protein kaybedilir. Genellikle uzanmış durumda iken kayıp yaşanmaz. Ergenlerin 2-5% inde ortostatik proteinli idrar görülür. 30 yaşını aşan kişilerde görülme olasılığı çok azdır. Bu kategorinin sebebi gizemini korumakta. Nadiren ölümcül olmaktadır. Herhangi bir tedavi istememektedir ve yaş ile birlikte gözden kaybolmaktadır.

Teşhisi farklı zamanlarda alınan iki idrar örneği ile yapılır. Birisi birkaç saatlik uyku sonrasında, diğeri ise gün içerisinde otururken veya ayakta iken alınır.

Kalıcı İdrarda Protein
Bu kategorideki hastalığa sahip kişilerde tıbbi bir rahatsızlık söz konusudur. Böbrek hastalığı olabilir, şeker hastalığı gibi böbreğe zarar veren bir rahatsızlık söz konusu olabilir veya aşırı protein üretimine sebep olan başka bir hastalık söz konusu olabilir.

Geçici İdrarda Protein
En sık görülen çeşidi budur. Sebebi ise genellikle egzersiz ve yüksek ateş gibi vücudun gergin olduğu durumlardır. Çözümü için tedaviye gerek yoktur.

Bazı zamanlarda proteinli idrarın hiçbir belirtisi görülmeyebilir. Tedavi edilmediği süre uzadıkça belirtiler de oluşmaya başlayacaktır. Bir kısmı şu şekilde:

• İdrarda değişiklik
• Kiloda değişiklik
• Köpüklü idrar
• Şişmiş karın
• Şişmiş yüz
• Şişmiş eller

İdrarda protein çıkması bazen ciddi de olabilir. Aşağıdaki belirtileri görürseniz acilen tıbbi destek alın:

• Göğüste sıkışma veya acı
• Kısa süreli dahi olsa bilinç kaybı veya zihin bulanıklığı
• Nefes darlığı
• İdrar yaparken yaşanan zorluk
• İdrar yapamama

Böbrekler fazlalıkları atarken bir yandan da protein gibi hayati besinleri vücutta tutar. Bazı tıbbi rahatsızlıklarda proteinlerin atılmamasını sağlayan kabiliyetlerini yitirebilirler. Bu durum idrarda protein görülmesine neden olur.

Geçici
Aşağıdaki maddeler protein seviyesinin geçici yükselmesine sebep olan etkenlerden bazılarıdır:

• Soğuğa maruz kalmak
• Yüksek ateş
• Duygusal stres yoğunluğu
• Ağır egzersizler
• Sıcağa maruz kalmak

Kalıcı
Aşağıdaki maddeler protein seviyesinin sürekli yüksek olmasının nedenlerinden bazılarıdır:

• Bazı özel ilaçlar
• Organlarda anormal protein birikimi (amiloidoz)
• Şeker hastalığı
• Kronik böbrek hastalığı
• Böbrek kılcal damarlarında iltihap (glomerülonefrit)
• Böbrek ve akciğerde kanama gibi belirtileri olan Goodpasture sendromu
• Kalp Yetmezliği
• Hodgkin Hastalığı
• Yüksek Tansiyon
• IgA nefropatisi (Berger Hastalığı)
• Lösemi (Kan Kanseri)
• Böbrek Enfeksiyonu
• Lupus (Deri Veremi)
• Multipl Miyeloma
• Sıtma
• Preeklampsi
• Kalp Zarı İltihabı (Perikardit)
• Romatoid Artrit
• Hamilelik
• Orak Hücreli Anemi (Kansızlık)
• Sarkoidoz

Risk Unsurları
İdrarlı proteinin en sık görülme nedenleri şeker hastalığı ve yüksek tansiyondur. Bu iki rahatsızlık böbrek hasarına yol açarak idrarda protein görülmesine neden olabilir. Her ne kadar bu iki rahatsızlık ön plana çıkıyor olsa da, idrarda proteinin başka sebepleri de vardır:

• İlaçlar
• Bağışıklık sistemindeki bozukluklar
• Toksinler
• Travma
• Enfeksiyon

Proteinin vücutta fazla üretilmesi de idrarda protein görülmesine neden olabilir. Organlardaki anormal protein birikimi (amiloidoz) ve multipl miyeloma örnek olarak gösterilebilir.

Diğer Risk Unsurları

• İleri yaşlar (65 üzeri)
• Obezite
• Genetik unsurlar (ailedeki diğer bireylerin böbrek hastalığı geçmişleri)
• Irk ve etnik yapı – Beyaz insanların bu hastalığa yakalanma oranı Afrikan Amerikanlara, İspanyollara, Pasifik Adalılara ve Kızılderililere kıyasla daha azdır.

İdrarda protein çıkması başlı başına bir hastalık değildir, altta yatan başka bir rahatsızlığın belirtisidir. Dolayısıyla tedavi tamamen o altta yatan sebebi gidermeye yönelik olmaktadır. Böbrek hastalığından kaynaklanıyorsa uygun şekilde giderilmelidir. Bununla birlikte hafif seyreden süreçler tedaviye gereksinim duymamaktadır.

Yüksek tansiyon ve şeker hastalarına yazılan reçeteli ilaçlar iki grupta toplanabilir:

• Anjiyotensin dönüştürücü enzim içeren ilaçlar
• Anjiyotensin alıcılarını engelleyen ilaçlar