İnsülin Üretimini Artırmak için Kullanılabilecek İlaçlar

Kandaki şekerin artması rahatsızlık verici belirtilere yol açabilir. Bu belirtiler:

• Sürekli susama
• İdrara çıkmada artış
• Aşırı açlık
• İstenmeyen ya da açıklanamayan kilo kaybı
• Yorgunluk ve enerjisizlik
• Asabiyet
• Görüşün bulanması
• Normalden daha yavaş iyileşen yaralar
• Tekrarlayan ya da sık sık yaşanan enfeksiyonlar

İki tür diyabet vardır. Tip 1 diyabet, vücut hiç insülin üretemediğinde görülür. Bu hastalık genellikle çocuklukta teşhis edilir ancak hayatın ilerleyen aşamalarında da tip 1 diyabet teşhisi konulabilir. Tip 2 diyabet, vücut yeterli insülini üretemediğinde ya da insülini düzgün bir şekilde kullanamadığında görülür. Bu hastalık genellikle yetişkinlerde görülse de çocuklarda da tip 2 diyabet hastalığı daha sık görülmeye başlanmıştır.

Her iki diyabet türü de kan şekerinin yükselmesine neden olur. Bu durum ciddi bazı sağlık sorunlarına yol açabilir:

• Görüş kaybı
• Böbrek hasarı
• Cilt sorunları
• İşitsel sorunlar
• Kalp hastalıkları
• İnme
• Kan dolaşımıyla ilgili sorunlar
• Uzuvların kaybı

Bu komplikasyonların çoğu tedaviyle önlenebilir. Diyabet için tedavi planı kan şekerinin kontrol edilmesi, sağlıklı bir diyetin takip edilmesi ve ilaçların doğru bir şekilde alınmasını gerektirir. Bu ilaçların birçoğu vücuttaki insülin seviyesini yükseltir. İnsülin üretiminin artması, kandaki şekerin hücrelere gitmesine yardımcı olur. Bu durum ise kanda şekerin birikmesini engeller.

Sayısız ilaç sınıfı, diyabette insülinin artırılması için kullanılabilir. Bu ilaçların pek çoğu tip 2 diyabeti tedavi etmek için etkilidir. Diyabetin bu türünü yaşayan kişilerde insülin üretme kabiliyeti bulunduğundan tedaviye daha iyi tepki verirler. Bu ilaçların bazıları, tip 1 diyabeti olan kişilerde kan şekerini kontrol altına almak için insülin iğneleri ile birlikte kullanılabilir.

1 Amilin Mimetikler

Amilin mimetikler, insülin salınmasına neden olan enjekte edilebilir ilaçlardır. Bu ilaçlar, insülin iğneleriyle birlikte kullanılabilir. Amilin mimetikler, tip 1 diyabeti olan kişilerde insülin iğneleri tek başına etkili olmadığında kullanılırlar. Bu tür ilaçlara pramlintid (SymlinPen) örnek verilebilir.

2 Sodyum Glukoz Transporter 2 İnhibitörleri

Sodyum glukoz transporter 2 inhibitörleri, vücuttaki insülin üretimini artırmak için kullanılan enjekte edilebilir ilaçlardır. Bu ilaçlar bazen tip 2 diyabeti olan kişilerde başka ilaçlarla birlikte kullanılabilir. Çoğu durumda, bu ilaçları kullanan kişilerin kan şekerini kontrol altına almaları için diyetlerini düzenlemeleri ve egzersiz yapmaları gerekmektedir. Sodyum glukoz transporter 2 inhibitörlerine kanagliflozin (Invokana) örnek verilebilir.

3 İnkretin Mimetikler

İnkretin mimetikler, insülin üretimini artıran bir diğer ilaç grubudur. Tıpkı sodyum glukoz transporter 2 inhibitörlerinde olduğu gibi bu ilaçlarda kandaki şeker seviyesini kontrol altına almak için genellikle diğer ilaçlarla birlikte kullanılırlar. Bu ilaçları kullanan kişilerin daha sağlıklı yiyecekler yemeleri ve daha sık egzersiz yapmaları gerekmektedir.

İnkretin mimetik ilaç türleri arasında şunlar bulunur:

• Eksenatid çabuk salınımlı ilaç (Byetta)
• Eksenatid uzun salınımlı ilaç (Bydureon)
• Liraglutid (Victoza)

4 Dipeptidil Peptidaz 4 İnhibitörleri

Dipeptidil peptidaz 4 inhibitörleri, pankreastaki insülin salınımını artıran oral haplardır. Bu haplar, karaciğerin depoladığı şekeri vücuda salmasına engel olur. Bu ilaç, genellikle tip 2 diyabeti olan kişileri tedavi etmek için kullanılan diğer ilaçlarla birlikte kullanılırlar.

Dipeptidil peptidaz 4 inhibitörleri:

• Saksagliptin (Onglyza)
• Sitagliptin (Januvia)
• Linagliptin (Trandjenta)

5 Sülfonilüre

Sülfonilüreler, diyabeti olan hastaları tedavi etmek için kullanılan en eski ilaçlardır. Bu ilaçlar genelde diyetle veya egzersizle kan şekerini kontrol altına alamayan kişilere verilen oral yoldan kullanılan ilaçlardır. Pankreastan insülin salınımını artırarak kan şekerini düşürürler.

Sülfonil ilaçlar arasında şunlar bulunur:

• Gliburid (Micronase)
• Glipizid (Glucotrol)
• Glimepirid (Amaryl)
• Klorpropamid (Sadece muadil ilaçlarda)
• Tolazamid (Sadece muadil ilaçlarda)
• Tolbutamid (Sadece muadil ilaçlarda)

6 Glinidler

Glinidler, tip 2 diyabeti olan kişilere verilen oral, insülin hormonunu artıran ilaçlardır. Bu ilaçlar genellikle diğer ilaçlardan daha hızlı etki ederler. Ancak, etkileri uzun sürmediğinden güç içinde birkaç defa kullanılmaları gerekir. Belirtiler diyetle ve hayat tarzında yapılabilecek değişikliklerle düzelmiyorsa glinidler başka ilaçlarla birlikte kullanılmak üzere yazılırlar.

Glinidlerin arasında şu ilaçlar bulunur:

• Nateglinid (Starlix)
• Repaglinid (Prandin)

Sağlıklı bir diyete ve düzenli egzersiz planına bağlı olmak kan şekerinin kontrol edilmesine yardımcı olacaktır. Hayat tarzınızda yapacağınız bu değişiklikler özellikle tıbbi tedaviyi tamamlamaya yardımcı olacaktır.

Diyabet türlerinden herhangi birini yaşıyorsanız beslenme düzeninizde basit değişiklikler yapmanız gerekmektedir.

Bu değişiklikler:

• Daha fazla meyve, sebze ve tam tahıl yiyin.
• İşlenmiş yiyecekleri daha az tüketin.
• Tavuk, deniz ürünleri ve yağsız kırmızı et gibi hayvansal ürünleri orta kararda tüketin.
• Tatlı ve yağlı yiyeceklerden uzak durun.

Bazı doktorlar diyabeti olan kişilerin kan şekerini daha iyi düzenleyebilmeleri için hastalara karbonhidrat tüketimini azaltmalarını önermektedir. Bu durumda, düzenli olarak diyetisyene gitmeniz size yardımcı olacaktır.

Çeşitli bitkilerin ve takviyelerin kan şekerinin kontrol altına almaya yardımcı olduğu görünmektedir. Magnezyum, yeşil çay ve B1 vitamini bu takviyelerin arasında bulunmaktadır. Doğal takviyelerden faydalanmaya başlamadan önce mutlaka doktorunuzla konuşmalısınız. Bazı takviyelerin, bazı ilaçların etkinliğini azalttığı bilinmektedir. Bu nedenle besin takviyeleri doktor kontrolü altında kullanılmalıdır.

Herkesin vücudu farklı olduğundan diyabetin aynı türünü yaşıyor olsanız bile ilaçlara verilen tepkiler farklı olabilir. Tedavi seçeneklerinizi doktorunuzla konuşmanız size en uygun ilacın bulunmasına yardımcı olacaktır.

Soru: 

İnsülin üretimini artıran ilaçların yaygın görülen yan etkileri nelerdir?

Cevap:

İnsülin üretimini artıran ilaçlar genellikle metformin ya da insülin gibi diğer tedavi yöntemleriyle birlikte kullanılır. Bu durum, kan şekerinin çok fazla düşme riskini artıracaktır. İlaç kullanmaya başladığınız ilk birkaç hafta düzenli olarak kan şekerinizi kontrol ettirmelisiniz. Yeni bir ilaç kullanmaya başladığınızda doktorunuzla temas hâlinde olmalısınız. Kombinasyon tedavilerinde bulantı ve ishal artış gösterebilir. Dozun yavaşça artırılması yan etkileri azaltabilir. Son olarak, bazı ilaçlar böbrek hastalığı veya diğer hastalıkların oluşma riskini artırabilir.

Susan J. Bills

Eczacı

Kaynak: Healthline