Kalça Kırığı: En Uygun Gün Bugün Yada Yarın

Kalça kırığı olan kişi şiddetli kalça ağrısı çeker; bacağını kaldıramaz, hareket ettiremez. Diğer belirtiler şunlardır:

• Kişi genellikle bacağının üzerine ağırlığını veremez. Bazı nadir vakalarda verebilir.
• Kalça bölgesinde morarma veya şişme olabilir.
• Kalça kırığı olan taraftaki bacak kısalabilir.
• Bacak kalça kırığı olan yönde dışa doğru dönebilir.

Kalça kırıklarının geneli femur kemiğinin ekleminde meydana gelmektedir. Zamanla hokka çukurunda kırık meydana gelebilir.

Femoral boyun kırığı: Bu tür kırık femurun oyuk ile buluştuğu noktadan 3-5 cm uzaklıkta meydana gelir. Femoral boyun kırığı damarların kesilmesine neden olarak kan dolaşımını engelleyebilir.

İntertrokanterik kalça kırığı: Bu kırık türü daha uzakta meydana gelmektedir ve femura giden kan dolaşımını engellememektedir.

Kapsül içi kırık: Bu kırık kalçanın bilya ve baş kısımlarını bir arada etkiler ve testislere giden kanı kesebilir.

1.Darbe Almak

Yan taraftan darbe almak ve düşmek çoğu kalça kırığının nedeni olmaktadır. En sık karşılaşılan durumlar şunlardır:

• Özellikle ellili yaşlardan sonra yaşanan sert zemine kontrolsüz düşüşler
• Motorlu araç kazaları
• Spor yaralanmaları
• Fiziksel şiddet görmek

2.Kemiklerin Zayıflaması

Aşağıdaki nedenlerle gittikçe zayıflayan kemikler ayağa kalkarken, bacakları döndürürken bile kalça kırığı oluşmasına neden olabilir:

• Osteoporoz kemik kaybı
• Kemik kanseri
• Uzun süreli stres kırıkları

3.Risk Faktörleri

Aşağıdaki faktörler kalça kırığı yaşanması riskini artırır:

• Kemiklerdeki mineral dengesizlikleri, kalsiyum yetersizliği
• Kemik metabolizmasını ve kas kütlesini etkileyen genetik sorunlar
• Endokrin bezi fonksiyon bozukluğu
• Aşırı kilolu olmak
• Daha önce de kemik kırılması yaşamış olmak

Kalça kırığı vakalarının tamamına yakını basit veya bileşik cerrahi müdahalelere ihtiyaç duyar. Müdahale için en uygun olan zaman genellikle kırığın yaşandığı gün veya ertesi gün olmaktadır.

1.İlk Tedavi ve Ameliyata Hazırlık

Kalça kırığı çok ağrılı olabilir. Yaşandıktan hemen sonra uygun ağrı kesici alınmalıdır. Teşhis konulduktan sonra ameliyat öncesinde aşağıdaki tedavi ve önlemler uygulanabilir:

• Ameliyat sonrasında yaranın iltihap kapma riskini azaltmak için öncesinde antibiyotikler verilir.
• Ameliyat esnasında kanın pıhtı atmasını önlemek için heparin gibi kan sulandırıcılar verilebilir.
• Damar yolu ile yatıştırıcı ilaçlar verilir, kalça çevresine uyuşturucu ilaçlar şırınga edilir.

2.İç Kırılma Onarımı

Bu işlemde kalça kırığı iyileşme sürecine girerken kemiklerin yerlerinde sabit kalması için aşağıdaki aparatlar kullanılır:

• Teller, plakalar, vidalar
• İntramodüler çiviler
• Spinal fiksatörler

Bu aparatlar kalça ekleminin dışında olan veya kalça eklemi içinde olmasına rağmen kemikleri yerlerinden oynatmamış kalça kırığı vakalarında kullanılmaktadır.

3.Kısmi Protez Kullanımı

Hemiartroplasti de denilen bu ameliyatta uyluk başı bir protezle (yapay organla) değiştirilir. Bu işlem genellikle kalça kırığından önce de hareket kabiliyeti düşmüş kişilerde kullanılmaktadır.

4.Bütün Kalça Replasmanı

Bu operasyonda hem kalça eklem soketi, hem de uyluk başı protez parçalarla değiştirilir. Kısmi protezden daha büyük bir operasyondur. Çoğu zaman gerekli olmaz. Kişide romatizma gibi eklem sorunları mevcutsa veya kişi çok hareketli ise uygulanabilir.

• Kalça kırığı ameliyatının ardından hastaneden ayrıldığınız zaman muhtemelen koltuk değnekleri ya da yürüteç ile yürüyor olacaksınız. Birkaç basamak inip çıkabilirsiniz ancak hareket kabiliyetiniz tekrar düzelene kadar sizinle bir kişinin ilgilenmesi gerekmektedir. Eğer size yardım edebilecek birisi yoksa rehabilitasyon merkezine ya da uzun süreli bakım merkezine gidebilirsiniz.
• Eve bandajlar ve dikiş ya da zımba ile birlikte döneceksiniz. Bandajı doktorunuzun söylediği zamanda çıkartın. Dikişler ya da zımbalar ise doktorunuz tarafından 10 gün ile 3 hafta arasında uygun görülen zamanda çıkartılacaktır. Ameliyattan sonra şişkinlik oluşan bölgede ağrı hissedebilirsiniz. Bunun için doktorunuz ağrı kesici verecektir.
• Daha hızlı iyileşebilmeniz ve iyileşme sürecinde hareket kabiliyetinizi kaybetmemeniz için rehabilitasyona tabi tutulabilirsiniz. Kalça kırığı ameliyatı olan kişilerin büyük çoğunluğu 4 hafta ile 4 ay arasında işlerine dönebilmektedir. Ancak tamamen iyileşme 6 ay ile 1 yıl aralığında bir zaman almaktadır.

Kalça Kırığı Ameliyatı Sonrası Emboli Belirtileri

• Kalça kırığı ameliyatı sonrası uzun süreli hareketsiz kalmanız gerekeceği için akciğer embolisi meydana gelebilir. Bir pıhtının akciğer atar damarını tıkaması sonucu ortaya çıkan bu durumun en çok ortaya çıkan belirtileri:
• Nefes darlığı
• Hızlı nefes alışverişi
• Göğüs ağrısı

Kalça kırığı ameliyatından sonra iyileşmenizi hızlandıracak egzersizler rehabilitasyon görevliniz tarafından kırıl türünüze ve sağlık durumunuza göre belirlenir. Ancak herkesin uygulayabileceği egzersizler de mevcuttur.

Egzersiz 1: Dizinizin altına 12,5 cm çapında bir rulo yerleştirin. Bacağınızı düz durana kadar kaldırın ve beşe kadar sayın. Daha sonra tekrar edin.

Egzersiz 2: Düz bir şekilde yerde uzanın ve bacaklarınızı birleştirin. Ardından bir bacaklarınızı omuz genişliği olacak şekilde açıp kapatın. Bacaklarınızı düz ve ayak parmaklarınızı tavana bakacak şekilde tutun.

Egzersiz 3: Bir yerden destek alarak ayakta durun. Eğer sandalye kullanıyorsanız sabit olduğundan emin olun. Bacaklarınızı düz tutun ve bir tanesini yan tarafa doğru açın ve geri eski konumuna getirin. Bunun tekrar edin.

Egzersiz 4: Sabit bir yerden deste alarak ayakta durun. Bacağınızı geri doğru götürün ve 5’e kadar sayın. Ardından eski konumuna getirin ve tekrar edin.

Ameliyat sonrası dikişlerin alınması için istenilen günde gidilmesi gerekir. İpler gereğinden fazla kalması durumunda enfeksiyona yol açabilir. Bu enfeksiyonu temizlemek zordur. 1,5 yemek kaşığı beyaz dut kurusunu 1 bardak suda 7-8 dakika kaynatın. Ilıdıktan sonra süzüp suyunu için. Bir sabah bir akşam.

İbrahim Saraçoğlu

Profesör Doktor