Kan Gazı Testi Nedir? Hangi Durumlarda İstenir?

Bu koşullardan herhangi birinin belirtilerini gösteriyorsanız doktorunuz kan gazı testi isteyebilir. Test, atardamardan az miktarda kan alınmasını gerektirir. Kan alımının yapılması güvenli ve basit bir işlem olup sadece birkaç dakika sürer.

Kan gazı testi vücudunuzdaki oksijen ve karbondioksit seviyelerinin kesin bir şekilde ölçülmesini sağlar. Bu test, doktorunuzun akciğerlerinizin ve böbreklerinizin ne kadar iyi çalıştığını belirlemesine yardımcı olabilir.

Kan gazı testi, akut hastaların tedavisinin nasıl idare edileceğinin belirlenmesi için en çok hastanelerde kullanılan bir testtir. Birinci basamak tedavilerde bu testin pek bir işlevi olmasa da solunum fonksiyon laboratuvarında veya klinikte kullanılabilir. Oksijen, karbondioksit veya pH dengesizliği belirtileri gösteriyorsanız, doktorunuz kan gazı testi isteyebilir.

Bu belirtiler, astım ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gibi bazı hastalıkların belirtisi olabilir.

pH ve kan gazı seviyelerinizdeki dengesizliklerin tanımlanması, doktorunuzun akciğer ve böbrek hastalıkları gibi belirli durumlarda tedaviyi takip etmesine yardımcı olabilir.

Kan gazı testi, kan şekeri düzeylerini kontrol etmek için yapılan kan şekeri testi veya böbrek fonksiyonlarını değerlendirmek için yapılan kreatinin kan testi gibi testlerle birlikte yapılabilir.

Kan gazı testi için çok fazla kanın alınması gerekmediğinden, bu işlem düşük riskli olarak kabul edilir. Ancak, beklenenden daha fazla kanamaya neden olabilecek bir hastalığınız varsa mutlaka doktorunuza haber vermeniz gerekir. Aynı zamanda kanamayı etkileyebilecek kan inceltici gibi ilaçlar kullanıyorsanız bu konuda doktorunuzu bilgilendirmelisiniz.

Beklenmedik veya uzun süreli yan etkilerle karşılaşırsanız doktorunuza haber verin.

Kan gazı testi, küçük bir kan örneğinin alınmasını gerektirir. Hastanede kalıyorsanız el bileğinizdeki, kolunuzdaki veya kasıklarınızdaki bir atardamardan veya daha önceden açılmış bir damar yolundan kan alınabilir. Kan gazının örneği, damardan veya önceden açılmış bir damar yolundan ayaktan da alınabilir.

Flebotomist olarak adlandırılan kan alma uzmanı, önce enjeksiyon bölgesini bir antiseptik ile sterilize edecektir. Atardamar bulduğunda, teknisyen atardamarın içine bir iğne sokacak ve kanı alacaktır. İğne içeri girdiğinde hafif bir batma hissedebilirsiniz fakat testin kendisi acı verici değildir. İğne çıkarıldıktan sonra teknisyen iğnenin deldiği yere bandaj yapacaktır.

Kan örneği daha sonra taşınabilir bir makineyle veya laboratuvarda analiz edilecektir. Doğru bir test sonucu elde etmek için alınan örneğin 10 dakika içerisinde analiz edilmesi gerekir.

Kan gazı testinin sonuçları, doktorunuzun çeşitli hastalıkları teşhis etmesine veya akciğer hastalıkları gibi bazı hastalıklar için tedavinin ne kadar etkili olduğunun belirlenmesine yardımcı olabilir. Aynı zamanda vücudunuzun oluşan dengesizliği düzeltip düzeltemediğini gösterir. Diğer değerlerin düzeltilmesine neden olacak bazı değerlerdeki dengesizliklerin düzeltilmesinden dolayı sonucu yorumlayan kişinin kan gazı değerlerinin yorumlanmasında deneyim sahibi, eğitimli bir sağlık uzmanı olması şarttır.

Kan gazı testleri şunları ölçer:

• Atardamarlardaki kanın pH’ı, kandaki hidrojen iyonlarının miktarını ölçer. 7.0’dan daha düşük pH asidik değer ve 7.0’dan daha büyük pH ise bazik veya alkalin değerdir. Kanın pH’ının daha düşük olması, kanınızın daha asidik olduğunu ve daha yüksek karbondioksit seviyelerine sahip olduğunuzu gösterebilir. Kandaki pH değerinin yüksek olması, kanınızın daha bazik olduğunu ve daha yüksek bikarbonat seviyesine sahip olduğunuzu gösterebilir.
• Bikarbonat, kanın pH’ının asidik veya çok bazik hâle gelmesini önleyen bir kimyasaldır.
• Kısmi oksijen basıncı, kanda çözünen oksijen basıncının bir ölçüsüdür. Oksijenin akciğerlerden kana ne kadar geçtiğini belirler.
• Kısmi karbon dioksit basıncı, kanda çözünmüş karbon dioksit basıncının bir ölçüsüdür. Karbondioksitin vücuttan ne kadar iyi atıldığını belirler.
• Oksijen doygunluğu, alyuvar hücrelerinde hemoglobin tarafından taşınan oksijen miktarının bir ölçüsüdür.

Deniz seviyesinin üstünde yaşıyorsanız kandaki oksijen düzeyiniz daha düşük olabilir. Normal değerler, toplardamarlardan veya kılcal damarlardan alınan örneklere göre biraz farklı bir referans aralığına sahip olacaktır.

Anormal sonuçlar, tabloda belirtilen bazı sağlık sorunlarının işaretçisi olabilir:

Kaynak: Healthline