Kan Kanseri (Lösemi) Nedir? Kan Kanseri Neden Olur?

Kanınız 3 farklı hücre tipine sahiptir. Kırmızı kan hücreleri oksijen taşır, pıhtı hücreleri kanın pıhtılaşmasını sağlar ve beyaz kan hücreleri enfeksiyonla savaşır. Hepsi esasında kök hücrelerden ortaya çıkar ve bölünüp olgunlaştıkça bu 3 hücre tipinden birisi olurlar. Farklılaşım adı verilen bir süreçtir bu ve bu süreçte hücreler kanser hücreleri olabilir. Farklı kan kanseri çeşitleri nerede ve ne zaman ortaya çıktıklarına göre değişir.Kan hücrelerinin çeşitlerine uyumlu şekilde 3 adet kan kanseri çeşidi bulunmaktadır. Bu kan kanseri türleri şunlardır:

• Lösemi
• Lenfoma
• Miyelom

1.Lösemi

Lösemi başta akyuvarları ve kemik iliğini etkileyen bir kanser türüdür. Bu hücreler bağışıklık sisteminin temel taşlarıdır ve bu hastalık oldukça hızlı bölünmelerine ve uygun şekilde gelişememelerine sebep olur ve bu da bağışıklık sistemini enfeksiyonla mücadele yeteneğini tehlikeye atar. Birçok lösemi tipi ya akut ya da kroniktir. Genel olarak akut lösemi çok hızlı şekilde ortaya çıkar ve agresif bir şekilde hemen ilgilenilmesi gerekir. Kronik lösemide ise daha yavaş bir ilerleme söz konusudur ve yoğun tedavinin hemen uygulanması gerekmeyebilir.

Dört çeşit lösemi vardır:

1.Akut myeloid lösemi

2.Akut lenfoblastik lösemi

3.Kronik miyelositer lösemi

4.Kronik lenfositik lösemi

Diğer farklı lösemilere şunlar dahildir:

1.Akut promiyelositik lösemi

2.Saçaklı hücreli lösemi

3.Büyük granüllü lenfositer lösemi

4.T hücreli lenfoblastik lösemi

5.Kronik miyelomonositik lösemi

2.Lenfoma

Lenfoma, akyuvarların üretilmesi ve taşınması konusunda bağışıklık sisteminib önemli bir parçası olan lenf sistemini etkileyen bir kanser türüdür. Aynı zamanda kandaki atık maddeleri de yok eder. Bedeninizin birçok yerinde lenfoma oluşabilir. Buna lenf düğümleri, kemik iliği, kan, dalak ve diğer organlar da dahildir. Davranış şekline ve tedavisine göre lenfoma iki çeşide ayrılır:

Hodgkin olmayan lenfoma: “Reed-Sternberg” adlı anormal hücreler olmayan lenfoma çeşididir.

Hodgkin lenfoma: “Reed-Sternberg” adlı anormal hücrelerin bulunduğu lenfoma çeşididir.

3.Miyelom

Miyelom enfeksiyonla savaşmak için antikor üreten bir olgun akyuvar hücre tipi olan plazma hücrelerini etkiler. Bu hastalıkta B lenfositleri plazma hücrelerine düzgünce gelişemez ama hızlı bir şekilde üremeye devam ederler. Aynı zamanda kemiğin yapısını ve şeklini değiştiren kimyasalları arttırır ve bu acıya ve bazı durumlarda kemik çatlaklarına sebebiyet verir. Miyelom sıklıkla çoklu miyelom olarak da söylenir, çünkü bu kemiklerin zayıflaşması vücutta kemik iliğinin olduğu her yerde gerçekleşebilir. Miyelom, beta2 mikroglobin ve albümin adlı iki proteinin miktarına göre 3 evreye ayrılır. Her evre farklı karşılık verir ve doktorlar buna göre en etkili tedaviyi seçebilirler.

Kan kanseri belirtileri birkaç hafta içerisinde kendisini belli eder ve olgunlaşmamış akyuvar hücrelerinin sayısı arttıkça da daha belirgin olur. Yetişkinlerde de görülüyor olsa da akut lösemi kan kanseri en çok çocuklarda görülür. Kan kanseri teşhisi konulurken şu semptomlara bakılır:

• Soluk ten, Yorgunluk
• Nefessizlik, Humma
• Aşırı terleme, Kilo kaybı
• Sık sık enfeksiyon olmak ve sıradışı kanamalar
• Kolayca moraran bir deri, Deri üzerinde düz kırmızı ve mor lekeler (peteşi)
• Kemik ve eklem ağrısı, Göğüs ağrısı
• Ağır adet dönemleri, Mide bulantısı ve karın ağrısı
• Kabızlık, Zayıflık
• Dalak ya da karaciğerin şişmesinden oluşan tokluk hissi ya da karında rahatsızlık
• Ancak bazı nadir durumlarda bozuk kan hücreleri sinir sistemini etkiler ve bu baş ağrısı, nöbet, kusma, bulanık görüş ve baş dönmesi gibi semptomların oluşmasına sebebiyet verir.

Kan kanseri nedenleri arasında 3 büyük sebep vardır.

1.Genetik Mutasyon

Çoklu miyelomun tam sebebi bilinmiyor olsa da bazı araştırma merkezleri sebebinin plazma hücrelerindeki genetik değişimden kaynaklandığına inanmaktadır. Onkonojenezdeki anormalliklerin gelişimidir bu hücrelerdeki genetik değişimden kasıt. Tıpkı plazma hücre tümörlerinin ilk safhalarındaki c-myc, N-ras ve K-ras gibi. Ek olarak miyelom kanser hücrelerinde 13 numaralı kromozomun bazı kısımları eksik olur. Bu kromozom 13’teki silinmeler çok daha agresif ve dirençli miyelom kanseri ile sonuçlanır.

2.Radyasyon

Radyasyon ya da kemoterapi, kardeş kromozomlardaki genetik materyalin yer değiştirilmesini sağlama aracılığı ile genetik hasarı tetikleyerek lösemiye sebep olur. Bu genetik materyalin yer değiştirimi hücrelerdeki büyüme, bölünme ve ölüm faz bilgisinin bozulmasına ve böylelikle hücre büyümesinin kontrolden çıkmasına ve kanser hücresinin büyümesine sebep olur.

3.Karsinojenler

Lenfomanın tam sebebi bilinmemekle beraber bilimadamları karsinojenlerin aktif bir rol oynadığına inanmaktadır, çünkü genetik bilgiye ve dolayısıyla hücrenin büyüme ve büyümeyi düzenleme fonksiyonuna zarar verebilme yetenekleri vardır. Örneğin benzen ve siyah saç boyasının yüksek olasılıkla Hodgkin olmayan lenfoma yaratabileceği öngörülmüştür.

1.Evre

Kan kanserinin 1. evresinde lenf düğümlerinin genişlemeye başlar. Bunun sebebi lenfositlerin sayısındaki ani artıştır. Bu evrede risk oldukça düşüktür, çünkü kanser daha yayılmamış ve diğer fiziksel organlara bulaşmamıştır.

2.Evre

Kan kanserinin 2. evresinde dalak, karaciğer ve lenf düğümleri büyümüştür. Ancak tüm bu organlara aynı anda kanser bulaşmış demek değildir, sadece bir organ da yakalanmış olabilir. Bu evrede lenfositlerin büyümesi oldukça yüksektir.

3.Evre

Kan kanserinin 3. evresinde anemi başlar ve dalak, karaciğer ve lenf düğümleri hala büyümüş halde kalır. Bu evrede kesinlikle ikiden fazla organ etkilenmiştir

4.Evre

Kan kanserinin son evresi olan bu 4. evre en fazla risk taşıyan evredir. Trombosit oranı hızlı bir şekilde düşmeye başlar. Kanser hücreleri akciğerleri ve daha önceki evrelerde etkilenmiş organları etkilemeye başlar. Bu evrede anemi oldukça şiddetlidir.

Kan kanseri tedavisi mümkün müdür? Kan kanseri öldürür mü? Bu sorular birçok kişinin merak ettiği sorulardır ve bu soruların ikisinin de cevabı evettir.
Ancak tedavi ve sonuçlar kan kanserinin kan kanseri çeşitlerine göre değişmektedir.

1.Kök Hücre Nakli

Nakledilen kök hücre vücudun diğer hücrelere dönüşen sağlıklı kök hücreler üretmesine ilham verir. Bu kök hücreler kemik iliğinden, periferal kandan ya da kordon kanından temin edilebilir.

2.Kemoterapi

Kemoterapi vücuttaki kanser hücrelerinin büyümesini durdurması ve engellemesi için tasarlanmış bir kanser karşıtı ilaçların kullanımıdır. Kan kanseri için olan kemoterapi bazen birden fazla ilaç verilerek yapılır. Aynı zamanda kök hücre naklinden önce de bu işlem uygulanabilir.

3.Radyasyon Terapisi

Radyasyon terapisi kanser hücrelerini yok etmek, acıyı ya da rahatsızlığı dindirmek için kullanılabilir. Bu da kök hücre naklinden önce yapılabilecek işlemlerden biridir.

1.Kan testleri

Basit bir kan alımı ile başlar. Sonrasında laboratuara gönderilerek tam bir kan sayımı yapılır. Bu sayım kanınızdaki alyuvar, akyuvar, trombosit, hemoglobin ve hematokrit seviyelerini ortaya çıkarır. Bu elementlerdeki değişimler birçok sağlık durumundan da kaynaklanabilmekte olduğundan doktorunuz düzenli olarak bu kan sayımını yaptırmak isteyebilir.

2.Kemik iliği testleri

Bu test kanser ya da başka bir hastalığın kan hücrelerini ve kemik iliğini etkileyip etkilemediğini ve eğer etkilemişse de hastalığın boyutlarını keşfetmeye yardımcı olur. Kemik iliği testi için örnek iki şekilde alınır. Kemik aspirasyonu ile sıvı kemik iliği örneği alınır. Kemik iliği biyopsisi ile kemik iliği ile dolu az miktarda kemik çıkarılır. Kemik iliği ve örnekleri genellikle kalçadan alınır. Küçük miktarda kemik iliği hücrelerinden (aspirasyon) çıkarmak için içi boş bir iğne ve kemik iliği ile doldurulmuş küçük bir kemik parçası (biyopsi) kullanır. Her iki test de aynı anda yapılabilir. Numuneler, herhangi bir kromozom değişikliğini (sitogenetik analiz) ve hücrelerdeki diğer değişiklikleri saptamak için bir mikroskop altında incelenir. Hâlihazırda kanser tedavisi gören hastalar için periyodik kemik iliği testleri, kemik iliği fonksiyonunun normale dönmeye başlamış olup olmadığını ortaya çıkarabilir. Bu genellikle beyaz hücre diferansiyeliyle kombinasyon halinde yapılır.

3.Görüntüleme testleri

Görüntüleme testleri genellikle kan kanseri belirtilerini veya kanserin lenf bezleri, göğüs ve akciğer gibi alanlara yayılıp yayılmadığını teşhis etmek için kullanılır. Görüntüleme çeşitleri arasında röntgen, ultrason, bilgisayarlı tomografi taramaları, manyetik rezonans görüntüleme, pozitron emisyon tomografisi ile florodeoksiglikoz bulunur.

4.Lenf nodu biyopsisi

Lenf nodu biyopsisi, lenf bezlerinde kanser hücrelerini tespit eder ve bir lenfoma teşhisini teyit eder. Patolojist ya da hematopatolog daha fazla inceleyebilsin diye lenf düğümünün tamamı ya da bir kısmı ameliyatla alınır.

5.Belkemiği Sıvı Testi

Genellikle, dizleriniz göğsünüze doğru çekilir. Bu konumda kalmak önemlidir. Doktor dikkatli bir şekilde iki omurga arasına bir iğne ekleyerek bel desteğine sokar. Sırt üstü bel ağrısı lokal anestezi ile uyuşturulmuştur, ancak biraz baskı hissedebilirsiniz. Bazen doktorlar iğnenin doğru pozisyona yönlendirilmesine yardımcı olmak için özel bir röntgen tekniği olan floroskopi kullanırlar. İğne düzgün yerleştirildiğinde, omurilik sıvısı basıncı ölçülür ve sıvı toplanır. Sıvının numunesini almak genellikle birkaç dakika alır. İğneyi çıkardıktan sonra, doktor bölgeye bir bandaj yerleştirir ve sıvıyı analiz için bir laboratuara gönderir. Çoğu spinal musluklar sorunsuz yapılır. Nadir durumlarda, hastalar baş ağrısı, enfeksiyon veya kanama bildirir.

6.İdrar testleri

Bu test ile idrardaki protein, kan hücreleri ve kimyasalların seviyeleri ölçülür ve böylelikle doktorunuz vücudunuzun işleyişi hakkında bilgi edinir.

Kan kanseri yaşam süresini değiştiren birçok etmen vardır.Lösemide erken teşhis konulmaması ve tedavide gecikilmesi durumunda hastalık en fazla 3 yıl içinde ölümcül sonuçlar yaratacaktır.Akut lösemide meydana gelen anormallikler hemen kendisini belli ederken kronik lösemi için durum farklıdır. Bu yüzden kronik lösemi teşhisi daha zordur. Akut löseminin iyi riskli tiplerinde iyileşme şansı %75’e yakındır. Bu oran Promyelositik Akut Lösemi türünde %90’ı bulmaktadır. Akut lösemilerde hastaların tanıdan itibaren 5 yıl kadar hayatta kalabilmektedirler.Kronik Miyelositik Lösemi ‘de ise yaşam süresi, yapılan son araştırmalara göre 27,3 yıl olarak saptanmıştır. Yani bu lösemi tipinde erken teşhis ve tedaviyle kişi uzun yıllar yaşayabilmektedir. 1985’ten bu yana Kronik Miyelositik Lösemi hastalarında yaşam süresi beklentisi 8 kat artmıştır.Kronik Lenfositik Lösemi ‘de ise ortalama yaşam süresi 7,5 ile 10 yıl arasında değişmektedir. Erken teşhis durumunda 12 yıla kadar çıkan yaşam süresi, geç teşhisle birlikte 1.5 seneye kadar düşmektedir.