Karaciğer Nakli Kriterleri Nelerdir?

Vücudunuzun yemekleri sindirmesine, atıkları temizlemesine ve enerji depolamasına yardımcı olan karaciğeriniz iç organlarınızın arasından en büyük olanıdır. Karaciğerin düzgün işlememesi hayatınızın son bulması anlamına gelebilir. Hasar gören karaciğere uygun cerrahi tedavi yapılamıyorsa geriye bir tek karaciğer nakli seçeneği kalır.

Karaciğer Kısaca

Yaşam editörleri tarafından hazırlanan hastalık kartlari ilgili hastalığa ait en çok merak edilen sorulara kısaca yanıt verir.

Dikkat
Normal

Endişelenmeli miyim?

Karaciğer rahatsızlıkları ihmale gelmez. İhmal edildiği durumda böbrek yetmezliği, karaciğer kanseri gibi sorunlar ortaya çıkabilir.

Neye Dikkat Etmeliyim?

Karaciğer çok önemli bir organdır. Karaciğerle ilgili herhangi bir belirti yaşadığınızı düşünüyorsanız asla ihmal etmemelisiniz.

Hangi Doktora/Bölüme Gidilir?

Karaciğer rahatsızlığı için Genel Cerrahi, İç Hastalıkları (Dahiliye) bölümlerine gidilir.

Karaciğer Naklinin Gereklilikleri

Karaciğeriniz, hayatınızı idame ettirmek için gerekli işlevleri yerine getiremiyorsa karaciğer nakli tek seçeneğidir.

Karaciğer nakli için belli kriterleri taşımanız gerekmektedir:

1 Hastalık

Karaciğer nakli kriterlerinden ilki karaciğerin düzgün bir şekilde işlememesi ve hasarın düzeltilemeyecek boyutta olmasıdır. Karaciğeriniz hasar gördüğünde, kendini iyileştirmek için yeni dokular oluşturur. Hasar ciddi olup karaciğerdeki dokularda yaralanmaya neden olduğunda siroz denilen hastalık oluşur.

Siroz birçok rahatsızlığı da beraberinde getirir. Bunlar:

Karaciğer yetmezliği
Yaralanmanın kan akışını engelleyerek damarlardaki basıncı artırdığı portal hipertansiyon
Hepatosellüler kanser

2 Sağlık Durumu

Naklin gerçekleştirilmesi için uygun bir aday olduğunuza karar verilmeden önce bazı testler yapılır.

Bu testler:

Karaciğer hastalıkları uzmanının değerlendirmesi
Nakli yapacak cerrahın değerlendirmesi
Kan testi, röntgen, tomografi ve MR gibi görüntüleme testleri
Sindirim sisteminin endoskopiyle kontrol edilmesi
Bağırsakların kolonoskopiyle kontrol edilmesi
Kalp için EKG ve efor testleri
Stresle başa çıkabileceğinizi anlayabilmek için duygusal değerlendirme

Karaciğer Nakli Seçim Komitesi

Değerlendirme tamamlandıktan sonra karaciğer hastalıkları uzmanlarından, cerrahlardan ve nakil ameliyatlarına yardımcı olan hemşirelerden oluşan bir komite toplanarak testlerinizi ve değerlendirmelerinizi inceler. Bu incelemenin sonunda naklin sizin için gerekli olup olmadığına karar verirler.

Komite şu üç karardan birini verebilir:

Hayır. Naklin oluşturacağı riskler faydadan daha fazla. Hastalık çok ilerlediği için ameliyattan sağ çıkma olasılığı yok.
Hayır. Hasta, karaciğer naklini olmak için çok sağlıklı. Karaciğerin durumu takip edilip karaciğer kötüleşirse tekrar değerlendirilecek.
Hasta, karaciğer nakline uygun bir aday ve bekleme listesine alınacak.

Bekleme Listesi

Bekleme listesine alındığınızda kan testlerine bakılarak MELD skoru oluşturulur. Çocuklarda ise PELD skoru oluşturulur. Bu bilgisayar tarafından hesaplanan skor, nakle en çok ihtiyacı olanın listenin en üstüne çıkmasını sağlar. Bu listeyi, ihtiyaç dışında hiçbir şey etkileyemez.

Bekleme listesindeyken doktorunuz sizi düzenli olarak muayene edecektir. Ameliyat için sağlık durumunuzun iyi olmasını sağlamanın yanı sıra doktorunuz MELD ya da PELD skorunu da güncel tutmaya çalışacaktır. Karaciğer nakli için ortalama 11 ay beklenmektedir.

Karaciğer Nakli

Sizin için bir organ bağışçısı bulunduğunda hastane sizinle iletişime geçecektir. Ameliyata hazırlanmanız iki saat sürer. Nakil ameliyatı altı ile sekiz saat arasında sürebilir.

Ameliyattan sonra doktorların ve hemşirelerin sizi kolaylıkla takip edebilmesi için yoğun bakım ünitesine götürülürsünüz. Ameliyattan sonra oluşabilecek enfeksiyon, kanın pıhtı atması ya da karaciğer fonksiyonlarında azalma gibi komplikasyonlardan dolayı iki veya üç hafta hastanede kalmanız gerekir. Ameliyatın sonrasında doktorunuz sağlığınızı ve yeni karaciğerinizin durumunu kontrol etmek için testler yapmak isteyecektir.

Doktorunuz genellikle şu durumların yaşanmasından endişelenecektir:

Nakledilen organın reddi
Karaciğer hastalığının tekrar yaşanması
Kanser
Yüksek tansiyon, enfeksiyon, diyabet ve yüksek kolesterol gibi rahatsızlıklar

Karaciğer naklinden sonra mutlu ve uzun yaşayan pek çok kişi vardır. Yakın zamanlarda yapılan bir çalışma, karaciğer nakliyle hayata devam etme şansının %75 olduğunu ortaya koymuştur. Bu oran, hastalığın şiddetine, başka hastalıkların varlığına ve yaşa göre değişiklik gösterecektir.

Karaciğerini Bağışlayacak Kişilerde Aranan Şartlar

Karaciğer nakli için karaciğerinizin bir kısmını bağışlamanız mümkün. Bağışı yaptıktan sonra karaciğer hücreleriniz organın hem sizde hem de bağışın yapıldığı kişide olması gereken boyuta ulaşmasını sağlayacaktır.

Organ bağışı yapacak kişide şu şartlar aranır:

Bağış tamamen gönüllü bir şekilde olmalıdır.
Kişinin fiziksel ve akıl sağlığı yerinde olmalıdır.
Kişinin 18 – 50 yaş aralığında olması gerekmektedir.
Vücut kitle indeksi 35’ten az olmalıdır.
Bağışın yapılacağı kişiyle kan grubu uyuşmalıdır.
Kalp ya da böbrek hastalıkları gibi herhangi bir organ hastalığı olmamalıdır.
Kanser hastalığı bulunmamalıdır.
AIDS hastalığı olmamalıdır.
Hepatit hastalığı olmamalıdır.
Aktif ya da kronik enfeksiyonu olmamalıdır.
Madde kullanımı olmamalıdır.

Birçok kişi için karaciğer nakli gerekli ve hayat kurtaran bir operasyondur. Karaciğer nakline ihtiyacı olan kişilerin artması fakat yeterli organın bulunmamasının bir sonucu olarak karaciğer nakli yapılacak kişiler bekleme listesine alınırlar. Karaciğerinizin bir parçasını bağışlayarak organ bağışçısı olabilirsiniz. Karaciğeriniz daha sonra kendini yenileyecektir.

Kaynak: https://www.healthline.com