Kimyasal Yanıklar ve Etkileri

⇒Asitler ve bazlar çoğu kimyasal yanmaya neden olur. Kimyasalların yol açtığı yanıklar okulda, işte ya da kimyasal malzemeleri kullandığınız herhangi bir yerde olabilir. Kimyasal yanıklara neden olan en yaygın ürünlerden bazıları şunlardır:

• Araba aküsü asidi
• Çamaşır suyu
• Amonyak
• Protez temizleyicileri
• Diş beyazlatma ürünleri
• Havuz klorlama ürünleri

⇒Kimyasal yanıklar için en yüksek risk altında olan insanlar bebekler, yaşlı yetişkinler ve engelli insanlardır. Bu gruplar kimyasalları doğru şekilde kullanamayabilir. Asitleri veya diğer kimyasalları yardım almadan kullanıyorsanız ve kısıtlı bir hareketliliğiniz varsa, kimyasal yanıklar için yüksek risk altında olabilirsiniz.

⇒Kimyasal yanıkların belirtileri yanığın nasıl oluştuğuna bağlı olarak değişebilir. Yuttuğunuz kimyasalın neden olduğu bir yanık, cildinizde oluşan yanıklardan farklı belirtilere neden olacaktır. Kimyasal bir yanığın belirtileri şunlara bağlı olacaktır:

• Cildinizin kimyasalla temas ettiği süre
• Kimyasal maddenin solunup yutulmadığı
• Cildinizde açık kesikler veya yaralar var mıydı yoksa temas sırasında sağlam mı?
• Temas yeri
• Kullanılan kimyasal maddenin miktarı ve gücü
• Kimyasal gaz, sıvı veya katı olup olmadığını

⇒Örneğin, bir alkalin kimyasalını yutarsanız, midenizin içinde yanıklara neden olur. Bu, cildinizdeki kimyasal bir yanmadan farklı belirtiler ortaya çıkarabilir.

⇒Genel olarak, kimyasal yanıklarla ilişkili ortak semptomlar şunlardır:

• Esas olarak asit kaynaklı kimyasal yanıklarda görülen karartılmış veya ölü cilt
• Etkilenen bölgede tahriş, kızarıklık veya yanma
• Etkilenen bölgede uyuşukluk veya ağrı
• Kimyasalların gözle teması durumunda bir görme kaybı veya görmede değişiklik

Bir kimyasal maddeyi yuttuysanız, aşağıdaki belirtilerden bazıları da ortaya çıkabilir:

• Düzensiz kalp atışı
• Baş ağrısı
• Düşük kan basıncı
• Kalp durması veya kalp krizi
• Nefes darlığı
• Öksürme
• Nöbetler
• Baş dönmesi
• Kas seğirmesi

Sağlık hizmeti sağlayıcınız çeşitli faktörlere dayanarak teşhis koyacaktır. Bunlar şunları içerebilir:

• Etkilenen bölgedeki ağrı seviyesi
• Bölgeye verilen zararın miktarı
• Yanık derinliği
• Olası enfeksiyon belirtileri
• Mevcut şişme miktarı

Doktorunuz yanıkları yaralanma derecesine ve yanığın derinliğine göre sınıflandırır:

• Derinin üst tabakasına veya epidermise zarar vermek, yüzeysel yanma olarak adlandırılır. Bu eskiden birinci derece yanık olarak adlandırılırdı.
• İkinci cilt katmanının veya dermisin yaralanmasına, kısmi kalınlık hasarı veya dermal yaralanma denir. Buna eskiden ikinci derece bir yanık deniyordu.
• Üçüncü cilt katmanına veya deri altı dokusuna verilen yaralanma, tam kalınlıkta yaralanma olarak adlandırılır. Bu eskiden üçüncü derece yanık olarak adlandırılırdı.

⇒Mümkünse derhal kimyasal yanıklara ilk yardım verilmelidir. Bu, yanmaya neden olan kimyasal maddenin giderilmesini ve cildin akan su altında 10 ila 20 dakika boyunca durulanmasını içerir. Gözlerinizle kimyasal temas ederse, acil durum bakımı yaptırmadan önce gözlerinizi en az 20 dakika boyunca sürekli yıkayın.

⇒Kimyasalın bulaştığı kıyafetleri veya mücevherleri çıkarın. Yanmış alanı, mümkünse kuru steril bir pansuman veya temiz bir bezle gevşekçe sarın. Yanık yüzeysel ise, ibuprofen veya asetaminofen gibi reçetesiz bir ağrı kesici alabilirsiniz. Yanma daha ciddi ise derhal acil servise gitmelisiniz.

Ayrıca aşağıdaki durumlarda derhal hastaneye gitmelisiniz:

• Yanık genişlik veya uzunluk olarak 3 inçten daha büyük
• Yanık yüzünüzde, ellerde, ayaklarda, kasıklarda veya kalçalarda
• Yanık, diziniz gibi büyük bir eklem üzerinde meydana geldi.
• Reçetesiz ağrı kesici ilaçlarla ağrı kontrol edilemez
• Sığ solunum, baş dönmesi ve düşük tansiyon gibi şok belirti ve semptomlarına sahipsiniz

Durumunuzun ciddiyetine bağlı olarak, sağlık uzmanınız yanığınızı tedavi etmek için aşağıdaki yöntemleri kullanabilir:

• Antibiyotikler
• Kaşıntı önleyici ilaçlar
• Kir ve ölü dokuların temizlenmesini veya giderilmesini içeren debridman
• Vücudun başka bir yerinden sağlıklı cildin yanık yarasına tutturulmasını içeren cilt grefti
• İntravenöz (IV) sıvılar

Ciddi yanıklar için

⇒Ciddi şekilde yandıysanız yanık rehabilitasyonuna ihtiyacınız olacaktır. Bu tip rehabilitasyon, aşağıdaki tedavilerden bazılarını sağlayabilir:

• Deri değiştirme
• Acı yönetimi
• Kozmetik cerrahi
• Günlük becerileri yeniden geliştirmenize yardımcı olabilecek mesleki terapi
• Danışmanlık
• Hasta eğitimi

⇒Tahmin, yanığın ciddiyetine bağlıdır. Küçük kimyasal yanıklar uygun tedavi ile oldukça hızlı bir şekilde iyileşme eğilimindedir. Bununla birlikte, daha ciddi yanıklar uzun süreli tedavi gerektirebilir. Bu durumda doktorunuz uzman bir yanık merkezinde bakım almanızı önerebilir.

Şiddetli kimyasal yanıklar yaşayan bazı kişilerin, aşağıdakileri de içeren komplikasyonları olabilir:

• Şekilsizlik
• Uzuv kaybı
• Enfeksiyon
• Yara
• Kas ve doku hasarı
• Depresyon
• Hatırlamalar
• Kabuslar

Ciddi kimyasal yanıkları olan çoğu kişi, uygun tedavi ve rehabilitasyona sahiplerse iyileşir.

Güvenlik prosedürlerini takip ederek ve kimyasal malzemeleri kullanırken önlem alarak kimyasal yanıkları önleyebilirsiniz. Bunlar şunları içerir:

• Kimyasalları çocukların ulaşamayacağı yerlerde tutmak
• Kimyasalları kullandıktan sonra uygun ve güvenli bir şekilde depolamak
• İyi havalandırılan bir alanda kimyasalların kullanılması
• Kimyasalları orijinal ambalajlarında uyarı etiketleriyle bırakma
• Kimyasal kullanımından kaçınılması
• Kimyasalların diğer kimyasallarla karışmasından kaçınılması
• Sadece koruyucu kaplarda kimyasal madde satın almak
• Kimyasalları yiyecek ve içeceklerden uzak tutmak
• Kimyasal kullanırken koruyucu giysiler giymek

Belirli bir maddenin toksik olup olmadığından emin değilseniz zehir kontrol merkezini arayın.

Kaynak: Healthline