Kızamık, ciltte kırmızı döküntülere ve grip benzeri belirtilere neden olan virüs kaynaklı bir hastalıktır. Tedavide belirtilerin yatıştırılmasına odaklanılır. En etkili korunma yöntemi kızamık aşısı vurulmaktır.
Kızamık Belirtileri
Belirtiler, kızamık virüsüne maruz kaldıktan 8-14 gün sonra baş gösterir.
Kızamığın en ayırt edici belirtisi, ciltte oluşan kırmızı döküntülerdir. Bu döküntülerin bazı özellikleri şunlardır:
- İlk hastalık belirtilerinden 3-5 gün sonra ortaya çıkar.
- 4-7 gün sürebilir.
- Genellikle baş bölgesinde başlar, aşağılara doğru ilerler.
- Düz, renksiz lekeler ve kırmızı, hafifçe yükselmiş benekler iç içe geçmiş bir görüntü oluşturur. Cilt uzaktan bakınca düzenli dağılmış kırmızı renkte görülür.
- Genellikle kaşıntılı değildir.
- Cilt iyileşme evresinde güneş yanığı sonrasında olduğu gibi soyulabilir.
Kızamık aşağıdaki belirtilere de yol açabilir:
- Öksürük (kuru), yüksek ateş, burun akıntısı, boğaz iltihabı, iştah kaybı, kas ağrıları gibi soğuk algınlığı, grip benzeri belirtiler
- Gözlerde kanlanma
- Göz nezlesi (konjonktivit)
- Işığa karşı hassasiyet
- Ağızda oluşan küçük beyaz noktacıklar
Kızamık çoğu zaman tehlikeli bir seyir izlemez. Ancak özellikle çocukları zatürreye ve bazı kulak iltihaplarına karşı savunmasız bırakabilir. Bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler daha büyük risk altındadır.
Kızamık Neden Olur?
Kızamık rubeola isimli bir virüsün neden olduğu yüksek derecede bulaşıcı bir hastalıktır. Bu virüs, hasta bireyin burun mukozasında ve boğazında yaşar. Kızamık virüsü kapan kişi, döküntüler ortaya çıkmadan 4-6 gün önce virüsü yaymaya başlayabilir. Kızamığın bu bulaşıcı evresi en az 5 gün sürer.
Kızamık virüsü aşağıdaki şekillerde bulaşabilir:
- Hasta bireyle fiziksel temas
- Hasta kişinin öksürmesine, hapşırmasına veya konuşması esnasındaki tükürük parçacıklarına maruz kalmak
- Hasta bireyin dokunduğu veya mukus parçacıkları ile kirlettiği objelere dokunmak; sonrasında da ağza, buruna veya göze dokunmak
Rubeola virüsü vücut dışında yaklaşık 2 saat boyunca yaşamını sürdürebilir.
Kızamık Tedavisi
1) Yatak İstirahati
Kızamık virüsünü öldürecek bir ilaç henüz geliştirilmemiştir. Bağışıklık sistemine virüsten kurtulması için zaman verilmelidir. Aşağıdaki öneriler bu sürecin daha rahat atlatılmasını sağlayacaktır:
- Bol bol dinlenilmeli
- Soğuk-ılık su ile ıslatılmış sünger veya havlular yüksek ateşten kaynaklanan rahatsızlığı azaltır
- Yüksek ateş, vücudun daha fazla su kullanmasına ve kaybetmesine neden olur. Dehidrasyondan kaçınmak için bol bol su tüketilmeli
- Işık rahatsız ediyorsa koyu renkli perdeler kullanılmalı
- Hastanın yakınında tütün mamülleri tüketilmemeli
Kızamık, belirtiler ortaya çıktıktan 7-10 gün sonra atlatılacaktır.
2) Ateş Düşürücüler
Acetaminophen (Tylenol) ve ibuprofen (Advil, Motrin) gibi ilaçlar ateş düşürücü, iltihap söktürücü ve ağrı kesici etkileri ile kızamık belirtilerinin yatışmasını sağlayacaktır. 16 yaşından küçük bireylere kesinlikle aspirin verilmemelidir, ölümcül Reye sendromuna neden olabilir.
Aşağıdaki öneriler de kızamık belirtilerinin yatışmasını sağlayacaktır:
- Öksürüğü azaltmak için odada nemlendirici cihazlar çalıştırılabilir.
- Buhar banyosu yapılabilir.
- Göz kapakları ve kirpiklerdeki çapaklanma ve döküntüleri temizlemek için nemlendirilmiş pamuk parçacıkları kullanılabilir.
Antibiyotiklerin kızamık virüsüne karşı hiçbir etkisi yoktur. Sadece bakteri kaynaklı ikincil hastalıklar ortaya çıkacak olursa doktor önerisi ile verilmelidir.
3) Sıcak İçecekler
Sıcak içecek tüketmek solunum yollarını rahatlatır, mukusu incelterek çözer, öksürükten kurtarır. Limon, bal ve zencefil içeren karışımlar güzel seçeneklerdir. (12 aylıktan küçük bebeklere bal verilmemelidir.)
Bağışıklık sisteminin elini kuvvetlendirmek için vitamin (özellikle C vitamini), mineral ve protein alımına da dikkat etmek gerekir.
4) A Vitamini
Her on beş kızamık vakasından birinde ishal, kulak iltihabı, larenjit, zatürre, bronşit, kuşpalazı gibi ikincil hastalıklar ortaya çıkmaktadır. Her bin vakadan birinde ise ölümcül olabilen beyin iltihabı (ensefalit) hastalığı görülmektedir. A vitamini bu hastalıkların ortaya çıkma riskini azaltmakta ve kızamık belirtilerini hafifletmektedir.
5) Kızamık Aşısı
Kızamık hastası birey, belirtiler ortaya çıkmadan önce de hastalığı yayabilir. Bu durum, kızamıktan korunmak için geriye tek etkili yöntem bırakıyor: Kızamık aşısı. %95 oranında koruma sağlar.
Kabakulak, kızamık ve kızamıkçık aşısı (KKK), sağlık bakanlığımızca 12 ayını doldurmuş bebeklere öneriliyor. Ancak tek aşı yeterli korumayı sağlayamayacağı için birinci sınıfa giden çocuklara pekiştirme aşısı da yapılması gerekir.
Not: Daha önce kızamık geçirmediyseniz kızamık aşısını ilgili sağlık kuruluşlarından edinebilirsiniz. Bu aşı, zayıflatılmış virüs içerdiği için gebe kadınlara ve bağışıklık sistemi baskılanan bireylere yapılmamaktadır.
